Misschien werkt deze titel een beetje op uw lachspieren, maar het is zeker geen grap. De lama is de potentiële leverancier van een nieuwe generatie geneesmiddelen.
En zoals zo vaak met belangrijke ontdekkingen speelt toeval hierbij een grote rol. Ongeveer 25 jaar geleden wilden eerstejaarsstudenten biologie niet langer proeven doen met muizenbloed. Ze vonden het niet meer kunnen om een muis dood te maken alleen maar vanwege een practicum.
In allerijl werd naar een oplossing gezocht. Er bleken nog een enkele zakken dromedarissenbloed over te zijn van een ander onderzoek en zo gingen de studenten aan de slag met dit bloed. Tijdens het practicum kwam men erachter dat de antilichamen van kameelachtigen veel kleiner waren dan gebruikelijk en de bewerking ervan veel eenvoudiger was dan bij antilichamen van andere organismen.
Twee Belgische onderzoekers, Muyldermans en Hamers, besloten vervolgonderzoek te gaan uitvoeren. Ze immuniseerden een kameel in Marokko (eigendom van een oom van een van hun technici) en stonden steeds opnieuw versteld van de antilichamen die deze immunisatie opleverde. Maar toen ze hun bevindingen wilden delen met farmabedrijven stuitten ze aanvankelijk op een muur van scepsis, met als gevolg dat Muylderman zelf een bedrijf oprichtte om de toepassing van deze antilichamen nader te ontwikkelen. En niet zonder succes.
Lama’s en alpaca’s zijn inmiddels de uitverkoren ‘leveranciers’ van deze unieke eiwitten, omdat ze gemakkelijker zijn te immuniseren dan de veel grotere kamelen. De kleine antilichamen van deze kameelachtigen zijn gemakkelijk toe te dienen bij de mens en zeer opmerkelijk is dat de conventionele antilichamen van deze dieren dezelfde sequenties hebben als die van de mens (iets wat je eerder bij apen zou verwachten), waardoor ze zelden een afweerreactie oproepen.
Ook ontwikkelen lama’s bij ziekte een grote variëteit aan antilichamen die zeer interessant kunnen zijn voor de biotechnologie.
Wees gerust: de lama’s zijn geen proefdier of productiedier; om de zoveel maanden wordt een paar deciliter bloed afgetapt om op zoek te gaan naar de bijzondere antilichamen waarmee deze dieren uit de Andes zich verweren tegen ziekten.
Na 25 jaar onderzoek en investeringen van vele miljoenen euro’s is nu de verwachting dat binnen enkele jaren een aantal geneesmiddelen voor diverse ziekten op de markt komt op basis van deze bijzondere antilichamen. Als medicinaal hulpmiddel (bijvoorbeeld voor het zuiveren van eiwitten voor immunotherapie of voor het diagnosticeren van kanker) worden ze al jarenlang gebruikt.
Inmiddels heeft Muyldermans een voorliefde ontwikkeld voor lama’s en kamelen en in zijn tuin houdt de hoogleraar twee alpaca’s. “Heerlijke beesten, ze houden het gras kort en zijn nooit ziek”.
Ergens in de evolutie heeft een mutatie gezorgd voor de kleine, unieke antilichamen van de lama’s en alpaca’s: eiwitten die aan de basis staan van een hele nieuwe generatie medicijnen.
(HH)
Bron: Vaessen T: De lama als medicijn; fd weekend 6-7, 9 september 2017.