Snacken in plaats van sporten
augustus 2024
Wat denkt u in eerste instantie als u dit leest? Bent u net als wij direct nieuwsgierig waar dit nu weer over gaat? Dan kunt u opgelucht ademhalen, want met sportsnacks worden geen mueslirepen of eiwitshakes bedoeld maar heel korte intensieve beweegsessies.
We weten allemaal dat bewegen goed voor ons is, maar toch blijkt uit de praktijk dat heel veel mensen niet voldoende actief zijn. De huidige beweegrichtlijn voor volwassenen en ouderen is minstens 150 minuten per week matig tot intensief bewegen, liefst verspreid over diverse dagen. Meer of intensiever bewegen is nog beter, maar dat is vaak nog minder realistisch.
Professor Bruno Gualano (Universiteit Sao Paulo, Brazilië) vertelt dat maar ongeveer twee derde van alle gezonde volwassen voldoet aan deze beweegrichtlijn. Om de negatieve gevolgen van langdurig zitten te beperken, hebben hij en zijn onderzoeksteam een oplossing bedacht: sportsnacks. Waar hebben we het dan over? Het gaat over intense momenten van beweging van 1 minuut of korter, die efficiënter kunnen zijn dan traditionele sportsessies. Waar kun je dan aan denken? De trap op en neer rennen, naar de bus hollen, de vuilniszakken even een paar keer hoog optillen. Het mooie is dat je geen extra apparaten of speciale sportkleding hiervoor nodig hebt en je kunt deze mini-workouts makkelijk inpassen in je dagelijkse bezigheden.
Hoewel het niet voor elke beroepsgroep eenvoudig toepasbaar is, zou iedereen het toch moeten proberen. “De potentiële voordelen van deze exercise-snacks zijn een verminderde zittijd en een verbeterde metabolische gezondheid. Deze voordelen kunnen zelfs al worden bereikt met ongestructureerde, heel lichte activiteiten die niet eens echt in de categorie sportsnacks vallen”, legt Gualano uit. Wel is verder onderzoek is nodig om de langetermijneffecten te achterhalen en te kijken hoe haalbaar het is voor mensen om steeds kort te bewegen.
Dus ook nu blijkt maar weer dat alle kleine beetjes helpen, ook bij bewegen.
Kras J: Geen tijd om te sporten? Ga dan snacken; Scientias 01-07-2024.
Don’t have time to exercise? Just try a little snack; International Congress on Obesity (ICO 2024), Universiteit van Sao Paulo 28-06-2024.
(HH)
Visolie, dé smeerolie voor een leefbare samenleving?
juli 2024
We weten allemaal dat een lekker vet visje op zijn tijd goed is voor onze gezondheid. Hart en bloedvaten, het gezichtsvermogen en het zenuwstelsel varen er wel bij. Visolie bevat namelijk de omega 3-vetzuren EPA (eicosapentaeenzuur) en DHA (docosahexaeenzuur), ook wel de visvetzuren genoemd die essentieel zijn voor het menselijk lichaam, van jong tot oud. Het is bijvoorbeeld van groot belang voor de ontwikkeling van de hersenen van baby’s en jonge kinderen. Maar ook op latere leeftijd speelt de vetzuurconsumptie een belangrijke rol spelen bij het verlagen van het risico op cognitieve achteruitgang en dementie. Recent onderzoek laat weer zien dat het niet alleen gunstig is voor het individuele welzijn, maar ook voor ons collectieve welzijn.
Al langer is bekend dat suppletie met visolie een gunstig effect heeft op gedrags- en leerproblemen bij kinderen met ADHD. Met als bijkomend voordeel dat ook eventuele medicatie kon worden verlaagd. Ook bleek uit eerdere studies dat tweemaal per week vette vis eten leidde tot minder sociale en concentratieproblemen bij kinderen. Plus minder ongehoorzaam en agressief gedrag.
Neurocriminoloog Adrian Raine is hier nog verder ingedoken. Hij bestudeerde het effect van omega 3-suppementen op agressief gedrag. Hij heeft de resultaten van zijn eigen onderzoek vergeleken met die van 29 eerdere, gerandomiseerde gecontroleerde studies. En wat bleek: interventie met visolie leidt op de korte termijn zeker tot een vermindering van agressief gedrag met 30%, ongeacht geslacht of leeftijd.
En dat is goed nieuws, want agressie op straat, in het verkeer, op school of thuis is wereldwijd een groot probleem. Soms kan dit gedrag al op jonge leeftijd beginnen en wordt vaak gekeken naar therapieën en medicijnen. Nu blijkt dat niet altijd naar krachtige medicijnen met bijwerkingen gegrepen hoeft te worden, maar dat ook een milder middel als visolie met omega 3-vetzuren een positief effect kan opleveren. “Ouders die op zoek zijn naar hulp voor een agressief kind zouden op zijn minst moeten weten dat het eten van een extra portie vis per week, naast andere behandelingen die hun kind krijgt, ook kan bijdragen,” zegt Raine. Plus dat het nog andere voordelen oplevert voor onze gezondheid. En lust je geen vis, dan kun je kiezen uit een keur van visoliesupplementen. In capsules of vloeibaar met een aangename smaak.
Bronnen:
Lammers V: Dit doodnormale voedingssupplement blijkt agressief gedrag opvallend doeltreffend de kop in te drukken; Scientias 24-06-2024. Moser E: The case for omega-3 supplementation to lower aggression; Penn Today 23-05-2024.
(HH)
Koffie, meer dan alleen een lekker opkikkertje
juni 2024
In Nederland wordt veel koffie gedronken: volwassenen drinken gemiddeld ruim 4 kopjes per dag. De meesten drinken een bakje koffie omdat ze het lekker vinden, of om wakker en alert te blijven. Onderzoeken tonen voorzichtig aan dat het ook gunstige invloed kan hebben op ons fysieke welzijn; de soort van koffie en de hoeveelheid spelen hierbij wel een belangrijke rol.
Waardevolle voedingsingrediënten uit koffieprut, zo blijkt uit recent onderzoek
Van de koffieprut weten we al heel lang zeker dat het nuttige eigenschappen heeft. Een kleine greep uit een lange lijst: je kunt het gebruiken als mest voor bepaalde planten, het houdt katten en slakken uit de tuin en je kunt er aangekoekte pannen mee schuren. Een wat moderner fenomeen is het kweken van oesterzwammen op koffiedrab, iets wat niet alleen grootschalig gebeurt maar ook in DIY-thuispakketten.
Maar het nut van koffieprut heeft weer een verrassende wending gekregen. Melania Casertano van de afdeling Voedingskwaliteit en -ontwerp van de Wageningen Universiteit onderzoekt manieren om restproducten van voedsel op te waarderen tot een nieuw functioneel ingrediënt dat ook goed is voor de gezondheid. En onlangs heeft ze de koffieprut uit koffiemachines tot studiemateriaal bestempeld.
Casertano en haar collega’s gebruikten een speciale techniek, microwave assisted extraction geheten, waarmee uiteindelijk de bruikbare stoffen uit de koffieprut vrijkomen die eerst ingekapseld waren. Bijvoorbeeld oplosbare vezels zoals inuline en oligosachariden die kunnen worden benut als prebiotica: voeding voor onze darmbacteriën. Maar ook eiwitten en andere bioactieve stoffen die opnieuw gebruikt kunnen worden.
De gebruikte techniek is tot nu toe alleen toegepast op kleine schaal. Maar nu ze weten dat het werkt, wordt verder onderzocht hoe dit restproduct van ons lekkere bakkie op grotere schaal kan worden opgewaardeerd tot bruikbare ingrediënten.
Bron: Vrouwenvelder D: Koffieprut voor gezonde darmen – Bakkie pleur uit Impulse wordt prebiotica; Resource – WUR from within, april 2024.
(HH)
Wil je je jong voelen? Dan moet je goed slapen
mei 2024
Kent u dat gevoel dat je na een nacht lekker slapen uitgerust en vitaal wakker wordt en zin hebt in de dag die komen gaat? Eén op de vier Nederlanders van 12 jaar en ouder kent dit gevoel echter niet en kampt met chronische slaapproblemen. Denk daarbij aan moeite met in slaap vallen, doorslapen of vroeg wakker worden. De kwaliteit van slapen wordt hierdoor bepaald. En dat is niet alleen belangrijk voor onze gezondheid, maar heeft ook invloed op hoe oud je je voelt.
Twee nachten op rij niet langer dan vier uur een oog dicht doen heeft flinke psychologische consequenties. Dat meldden Zweedse onderzoekers recentelijk in een nieuwe studie, aldus een artikel in The Guardian.
“Slaap heeft enorme invloed op hoe oud je je voelt”, zegt hoofdonderzoeker en neuropsycholoog Leonie Balter. Wie zich door slechte slaap ouder voelt, eet daarnaast ongezonder, voelt minder behoefte om te bewegen en wil minder sociale contacten.
Uit een onderzoek onder 186 mensen tussen de 18 en 46 jaar is gebleken dat men zich 4,44 jaar ouder voelt na twee nachten van maar 4 uur slaap. Sommige mensen voelen zich wel tientallen jaren ouder. Helaas is het omgekeerde effect niet zo groot. Na een aantal nachten van 9 uur slaap voel je je gemiddeld 3 maanden jonger. Maar met voldoende slaap zie je er in ieder geval wel fris en fruitiger uit.
Wilt u weten wat u zelf kunt doen? Lees dan het artikel Nutriënten die rust en kalmte brengen.
Bron: Sample I: Two nights of broken sleep can make people feel years older, finds study; website The Guardian, 27 maart 2024.
(HH)
Stadsmensen hebben steeds meer moeite om vezels te verteren: een vicieuze cirkel
april 2024
Vezels zijn belangrijk voor een goede spijsvertering en ruwweg te verdelen in twee groepen: fermenteerbare en niet fermenteerbare vezels. De fermenteerbare vezels worden afgebroken in de dikke darm en dienen als voedingsbron voor goede bacteriën. Niet fermenteerbare vezels worden niet afgebroken maar verlaten ons lichaam ongewijzigd en zorgen voor een verzadigd gevoel en een goede stoelgang.
Vezels zijn er in soorten en maten en onze buik heeft ze allemaal nodig. Een nieuwe Israëlische studie heeft echter laten zien dat de fermenteerbare vezels die ook zo broodnodig zijn voor onze spijsvertering steeds slechter kunnen worden verteerd door stadsmensen.
Hoe zit dat?
Om vezels te verteren heb je gespecialiseerde bacteriën nodig, zoals de Ruminococcus-bacteriën. Deze bacteriesoort produceert namelijk cellusomen die zich binden aan vezels en ze als het ware in hapklare brokjes hakken. Daardoor worden ze oplosbaar, niet alleen voor Ruminococcus-bacteriën maar ook voor andere bacteriën in onze darm. Resultaat: een goede voedingsbodem en dus een gezond darmmicrobioom.
Onze verre voorouders droegen deze bijzondere bacteriën al met zich mee, maar helaas is dat heden ten dage niet meer zo vanzelfsprekend. Met name bij mensen die leven in een geïndustrialiseerde omgeving zijn deze bacteriën schaars geworden, in tegenstelling tot mensen die leven in een agrarische omgeving. De oorzaak ligt bij de voeding die bij stadsmensen vaak niet bestaat uit een puur en vezelrijk dieet. En dan beland je in een vicieuze cirkel: door minder vezels te eten, gaan de bacteriën die gevoed worden door fermenteerbare vezels verloren en kunnen de weinige wel aanwezige vezels steeds minder verteerd worden. En dat kan ons duur komen te staan, want vezelrijke voeding draagt bij aan een soepele spijsvertering en een gezonde buik. Te weinig vezels kunnen de kans op hart- en vaatziekten, darmkanker en suikerziekte vergroten. En wat minder mensen weten, vezels zijn ook nodig voor een gezond brein vanwege de darm-hersen-as.
Gelukkig kan deze vicieuze cirkel wel doorbroken worden door meer vezelrijke producten te eten, zoals havermout, avocado, artisjok, peulvruchten en volkorenproducten. Een goed advies voor de stadsmens!
Bronnen: Kraaijvanger C: Vezels zijn gezond, maar voor stadsmensen steeds moeilijker te verteren; scientias.nl, 24 maart 2024. Moraïs S et al.: Cryptic diversity of cellulose-degrading gut bacteria in industrialized humans; Science Epub, maart 2024.
(HH)
Bewegen voor een blijer brein
maart 2024
Dat lichamelijke activiteit belangrijk is voor je gezondheid was al bekend, maar het wordt steeds duidelijker hóe belangrijk. Hardlopen en wandelen blijken namelijk minstens even effectief te zijn tegen depressies als therapie of medicijnen. Maar het werkt ook andersom. Wetenschappers hebben namelijk aangetoond dat lichamelijke inactiviteit een directe oorzaak kan zijn voor het ontstaan van psychische problematiek. Uit onderzoek komt naar voren dat 150 minuten intensieve activiteit per week de kans op een depressie tot wel 63% kan verminderen ten opzichte van inactiviteit.
Dus bewegen is gezond, maar Nederlanders zijn juist flink minder gaan bewegen; een groot deel zit zelfs meer dan 8,5 uur per dag. Het grootste probleem hiervan is dat je je beenspieren, de grootste spieren van ons lichaam, weinig gebruikt als je zit. Hierdoor neemt de concentratie vetten in het bloed toe en tegelijkertijd neemt de insulinegevoeligheid af, processen die bij hart- en vaatziekten en diabetes een belangrijke rol spelen. Maar ook je stemming kan hieronder lijden en het kan dus zelfs leiden tot depressie.
Rustige beweging, zoals wandelen en yoga, werpt al vruchten af en zorgt ervoor dat mensen zich minder somber voelen. Intensievere training, zoals een rondje hardlopen of een uurtje trainen in de sportschool, biedt nog grotere voordelen. Maar ook even lekker dansen op muziek die je leuk vindt, zorgt voor een afname van depressieve gevoelens.
De mens is niet gemaakt om stil te zitten. Voldoende dagelijkse beweging (en dan hoef je echt geen 100 km te fietsen of 10.000 stappen te lopen) verbetert de conditie van je lichaam, je hersenen en je stemming. Als je bedenkt dat om en nabij 1,2 miljoen mensen in Nederland antidepressiva slikken, variërend van enkele maanden tot jarenlang, is het op zijn zachtst uitgedrukt veelbelovend te noemen dat beweging dit aantal niet alleen kan verminderen maar er ook voor kan zorgen dat dit aantal niet toeneemt. Lichamelijke activiteit verdient dus zeker een belangrijke plaats in de preventie en behandeling van depressie en angst.
Bronnen: Physical Activity and Depression and Anxiety Disorders: A Systematic Review of Reviews and Assessment of Causality | Science direct; Effect of exercise for depression: systematic review and network meta-analysis of randomised controlled trials | The BMJ; Lichamelijke inactiviteit veroorzaakt angst en depressie | OrthoFyto
(HH)
Is het Alzheimer of niet?
februari 2024
‘Een nieuwe simpele bloedtest om Alzheimer vast te stellen is weer een flinke stap dichterbij gekomen. En dat is onvoorstelbaar goed nieuws, zeggen experts’.
De ziekte van Alzheimer is de meest voorkomende vorm van dementie bij ouderen. Het is een progressieve neurodegeneratieve aandoening die vooral de cognitieve functies aantast. Maar ook op jongere leeftijd openbaart deze vorm van dementie zich al zeer veelvuldig. Is de ziekte bij ouderen herkenbaar aan de geheugenproblemen, bij jongere mensen kenmerkt ze zich meer door gedragsveranderingen. Daardoor kan het soms jaren duren voordat de juiste diagnose wordt gesteld.
Hoewel de precieze oorzaak van de ziekte van Alzheimer niet volledig bekend is, denken wetenschappers dat onder andere een abnormale ophoping van Alzheimer-eiwit de oorzaak is. Enerzijds hoopt het schadelijk bèta-amyloïd zich op tussen de zenuwcellen in de hersenen. Deze plaques bevinden zich in het geheugencentrum van ons brein, met als logisch gevolg vergeetachtigheid.
Anderzijds speelt het tau-eiwit speelt een belangrijke rol. Dit eiwit regelt het transport van voedingsstoffen in de hersenen. Bij de ziekte van Alzheimer verandert het in een soort van kluwen waardoor cellen geen voedingsstoffen meer krijgen en uiteindelijk afsterven.
En dit tau-eiwit is nu op te sporen in het bloed. Mensen met Alzheimer maken er namelijk 7 keer zoveel van aan dan gezonde mensen. In een Zweedse studie bleek een eenvoudige bloedtest erg accuraat in het vinden van een verhoogd niveau van het tau-eiwit. Met dit resultaat kan er sneller een diagnose worden gesteld (nu kan dit wel 1-4 vier jaar duren!) en dat is belangrijk voor een eventueel behandeltraject. Want als een behandeling al in een vroeger stadium kan worden gestart, zal het effect wellicht ook groter zijn.
“Deze studie is een enorm welkome stap in de goede richting, omdat hij aantoont dat bloedtests net zo accuraat zijn als vervelendere en dure tests, die voorspellen of iemand kenmerken van Alzheimer heeft in de hersenen”, aldus directeur onderzoek en innovatie, Richard Oakley van de Britse Alzheimer Stichting. En dat is hoopvol nieuws.
Bron: Is het alzheimer of niet? Nieuwe bloedtest maakt het stellen van de diagnose een stuk eenvoudiger (scientias.nl)
(HH)
Poetsen voor een goede weerstand
januari 2024
“Dagelijks twee keer je tanden poetsen is natuurlijk altijd een goed idee, maar voor patiënten in het ziekenhuis blijkt het extra belangrijk: het verkleint namelijk de kans op onder meer een longontsteking”. Dat is de conclusie van onderzoekers van Harvard University die de resultaten van 15 klinische studies (onder meer dan 2.700 patiënten) combineerden.
Onze mond wemelt van de bacteriën, ongeveer 10 miljard in totaal. Ze komen voor op lippen, tong, verhemelte, tandvlees, wangslijmvlies, tanden en kiezen en natuurlijk in het speeksel. We spreken dan over het mondmicrobioom, dat niet alleen een rol speelt bij de mondgezondheid maar ook een systemisch effect heeft. In een ziekenhuis lopen patiënten een longontsteking op doordat pathogene bacteriën via de mond de luchtwegen bereiken en zo de longen kunnen infecteren. Door tweemaal daags de tanden te poetsen neemt de hoeveelheid bacteriën in de mond af, wat de kans op een infectie in de longen verkleint. Dit kwam vooral naar voren bij ic-patiënten.
De onderzoekers waren blij verrast dat tandenpoetsen zoveel uitmaakte. “Het signaal dat we hier zien richting een lager risico op sterfte is opvallend. Het lijkt erop dat regelmatig tandenpoetsen in het ziekenhuis levens kan redden”, zegt onderzoeker en professor aan Harvard, Michael Klompas. “Het is zeldzaam in de wereld van de preventieve geneeskunde om iets te vinden dat zowel effectief als goedkoop is. In plaats van een nieuw apparaat of geneesmiddel laat onze studie zien dat zoiets simpels als tandenpoetsen een groot verschil kan maken.”
Een goed probiotica- en/of prebiotica-supplement kan bijdragen aan een gezond en evenwichtig microbioom, niet alleen in de darmen maar ook in de mond. De mond blijkt niet één enkele habitat te hebben; per gedeelte kunnen we verschillen onderscheiden die niet alleen de gezondheid van de mond maar ook die van de omliggende keel-, neus- en oorholtes kunnen beïnvloeden. Een oraal probioticum kan dan, naast het tandenpoetsen, zeker een uitkomst zijn.
Een uitgebreid artikel over probiotica voor de mond vindt u hier.
Bronnen:
Kras J: Tandenpoetsen op de ic: daar red je levens mee (aldus nieuw onderzoek); Scientias.nl, december 2023. Ehrenzeller S, Klompas M: Association Between Daily Toothbrushing and Hospital-Acquired Pneumonia: A Systematic Review and Meta-Analysis; JAMA Intern Med. e236638, 2023.
(HH)
Archief 2023
Archief 2022
Archief 2021
Archief 2020
Archief 2019
Archief 2018
Archief 2017