In de spreekkamer is het vaak zoeken naar de oorzaak van vage klachten zoals vermoeidheid, spierzwakte of concentratieproblemen. Wat als deze symptomen niet voortkomen uit een tekort in de voeding, maar uit een verborgen functioneel tekort aan vitamine B1 veroorzaakt door medicatie?
Nieuw onderzoek toont aan dat bepaalde geneesmiddelen, waaronder veelgebruikte middelen zoals sertraline, amitriptyline en hydroxychloroquine, de opname van vitamine B1 (thiamine) in de cel kunnen remmen, zonder dat dit zichtbaar is in standaard bloedonderzoeken. Het gaat hierbij om een functioneel tekort: het bloedbeeld oogt normaal, maar de vitamine bereikt de cellen onvoldoende. Dit kan ernstige gevolgen hebben, zoals neurologische schade of zelfs Wernicke-encefalopathie.
De opname van vitamine B1 wordt gereguleerd door specifieke transporteiwitten zoals SLC19A3. Met behulp van cryo-elektronenmicroscopie brachten onderzoekers van het European Molecualr Biology Laboratory (EMBL) de structuur van dit transporteiwit gedetailleerd in kaart. Ze ontdekten dat onder andere sertraline, amitriptyline en hydroxychloroquine deze opname actief remmen.
Dit is bijzonder relevant, aangezien deze middelen frequent worden voorgeschreven bij o.a.:
- depressie en chronische pijn (amitriptyline)
- angststoornissen en depressie (sertraline)
- auto-immuunziekten zoals reumatoïde artritis en lupus (hydroxychloroquine)
De NHG-Standaarden en het Farmacotherapeutisch Kompas beschouwen deze middelen als standaardbehandeling voor diverse indicaties, maar waarschuwen (nog) niet voor dit type interactie.
Voor gezondheidsprofessionals is het dan ook belangrijk alert te zijn op symptomen die kunnen wijzen op een intracellulair B1-tekort, zeker bij langdurig medicijngebruik. Suppletie met vitamine B1 of een orthomoleculaire benadering kan in sommige gevallen overwogen worden, uiteraard altijd in overleg met de behandelend arts.
Deze bevindingen benadrukken het belang van gepersonaliseerde zorg en de noodzaak om verder te kijken dan standaard labwaarden. Want soms ligt de oplossing niet in wat we meten, maar in wat we missen.
Bron
Gabriel, F., Spriestersbach, L., Fuhrmann, A., Jungnickel, K. E., Mostafavi, S., Pardon, E., … & Löw, C. (2024). Structural basis of thiamine transport and drug recognition by SLC19A3. Nature Communications, 15(1), 8542.