Zoethout
Zoethout (Glycyrrhiza Glabra L.) is een plant die van oorsprong voorkomt in het gebied rond de Middellandse Zee en het westen van Azië. In de oudheid werd zoethout al geadviseerd als middel tegen hoest en verkoudheden. Sinds de tweede helft van de 18e eeuw is zoethout ook bekend als belangrijk bestanddeel van drop. In de afgelopen eeuw is een gunstig effect van zoethout extract bij maagzweren vastgesteld.
Werkingsmechanismen
De werking van zoethout berust op een breed scala aan bioactieve stoffen, waaronder triterpene saponinen, flavonoïden, bitterstoffen en fytosterolen.
- Bitterstoffen in zoethout dragen bij aan maagversterkende en spijsverteringsbevorderende effecten.
- Flavonoïden, zoals licochalcone A, functioneren als krachtige antioxidanten en ontstekingsremmers. In vitro-onderzoek laat zien dat licochalcone A de groei van maagkankercellen kan remmen door de celcyclus te stoppen en apoptose te bevorderen.
- Volgens een recente review van 93 studies bevat zoethout ten minste 13 flavonoïden en 3 terpenen met ontstekingsremmende eigenschappen. Belangrijke werkingsmechanismen zijn:
- Remming van TNF-α, prostaglandine E2 en matrix metalloproteïnases
- Vermindering van vrije radicalen
Deze mechanismen vormen de basis voor de traditionele toepassingen van zoethout bij spijsverteringsklachten en luchtwegaandoeningen.
Een specifiek bestanddeel, glycyrrhizine, heeft aldosteron-achtige effecten. Het verhoogt de natriumretentie en bevordert kaliumuitscheiding, wat op termijn kan leiden tot hoge bloeddruk (hypertensie), hypokaliëmie en vochtretentie. Daarom wordt in supplementen vaak gebruikgemaakt van gedeglycyrrhizineerd zoethout (DGL), een vorm met een sterk verlaagd glycyrrhizinegehalte. DGL bevat nog wel flavonoïden en andere werkzame stoffen, en blijkt even effectief als regulier zoethoutextract.
Gezondheidseffecten
Zoethout en DGL-extract worden onderzocht en toegepast bij verschillende gezondheidsproblemen:
- Maag- en darmgezondheid:
- Zoethoutflavonoïden zijn werkzaam tegen Helicobacter pylori, inclusief antibioticaresistente stammen. Deze bacterie is een bekende veroorzaker van maagzweren en maagkanker.
- In dierstudies met muizen met colitis ulcerosa leidde suppletie met zoethoutextract tot minder gewichtsverlies, een langere darm, minder inflammatoire cytokinen en minder weefselschade.
- In-vitro laat DGL een krachtige antioxidantwerking zien en vermindert het ontstekingsmarkers zoals COX-2 en iNOS bij een H. pylori-infectie. DGL blijkt ook effectief in het voorkomen van maagbeschadiging, gastritis en maagtumorvorming.
- Functionele dyspepsie:
- In een Indiaas dubbelblind onderzoek kregen 50 patiënten met een overgevoelige maag (functionele dyspepsie) gedurende 15 en 30 dagen tweemaal daags 75 mg DGL of een placebo. In de DGL-groep verminderden klachten zoals oprispingen, opgeblazen gevoel, snelle verzadiging, maagpijn, misselijkheid en brandend maagzuur significant. Ook de kwaliteit van leven verbeterde aantoonbaar.
Bronnen
- Yang R et al.: The anti-inflammatory activity of licorice, a widely used Chinese herb; Pharmaceutical Biology 55(1):5-18, 2017.
- Fukai T et al: Anti-Helicobacter pylori flavonoids from licorice extract; Life Sciences 71(12):1449-1463, .
- Verhelst G: Groot handboek geneeskrachtige planten (4e druk); Mannavita, 2010. ISBN-13 9789080778467
- SFK Data en feiten 2020, het jaar 2019 in cijfers; Stichting Farmaceutische Kengetallen, 2020.
- NHG-Standaard Prikkelbaredarmsyndroom (PDS); website Nederlands Huisartsen Genootschap, geraadpleegd 10-2017.