Mensen, maar ook dieren, hebben een zogenaamde biologische klok. Deze klok zorgt ervoor dat een groot aantal belangrijke lichaamsprocessen verlopen volgens een 24-uurs cyclus, het zogenoemde circadiaanse ritme. Wordt deze biologische klok langdurig verstoord, bijvoorbeeld door nachtdiensten, dan neemt het risico op obesitas, diabetes en hart- en vaatziekten toe. Het lijf moet dan namelijk volgens de biologische klok op vreemde tijden ineens toch hard werken om de bloedsuikerspiegel in balans te houden na een maaltijd.
Onze biologische klok wordt regelmatig gelijkgezet door de hypothalamus, die wordt aangestuurd door invloeden van buitenaf. Daglicht is hiervan een belangrijk voorbeeld, net als eten en vasten. Eerder onderzoek heeft aangetoond dat ook suiker en vet direct het ritme van onze klokgenen kunnen beïnvloeden. Eten tijdens een periode dat we eigenlijk moeten rusten, denk bijvoorbeeld aan de late night snack of eten tijdens een nachtdienst, leidt tot meer overgewicht en type II-diabetes.
Ook recent onderzoek laat zien dat eten in de nacht gevolgen heeft voor de bloedsuikerspiegel. Promovendus Perdana Suyoto (Humane Voeding en Gezondheid) onderzocht vrouwelijke verpleegkundigen die nachtdiensten draaien. Ze kregen nul, één of drie maaltijden met een hoge of lage glycemische index: snelle suikers (zoals aardappelen, witbrood, cornflakes) of langzame suikers (zoals zuivel, peulvruchten, fruit).
Maaltijden met een hoge glycemische index veroorzaakten sterke bloedsuikerschommelingen, zowel ’s nachts als de ochtend erna, ongeacht het aantal maaltijden. Bij een lage glycemische index verdwenen die schommelingen. Het type maaltijd bleek dus belangrijker dan de frequentie.
Bovendien verminderden bloedsuikerschommelingen de alertheid. Om scherp te blijven tijdens nachtdiensten kun je maaltijden met snelle suikers dus beter vermijden. Maaltijden met langzame suikers zijn een goed alternatief voor vasten.
Ook zonder nachtdiensten kan je biologische klok ontregeld raken, bijvoorbeeld door sociale jetlag: een verschil tussen je slaapritme op werkdagen en vrije dagen. Dit komt vaak voor bij avondmensen die vroeg op moeten. Hoe groter dat verschil, des te groter de sociale jetlag.
Een sociale jetlag van meer dan twee uur verhoogt het risico op type II-diabetes met 45%. Dat hangt deels samen met eetgedrag: mensen met een hoge sociale jetlag eten vaker ongezond, met meer alcohol, suiker en bewerkt voedsel. Hun hogere vet- en suikerinname verhoogt het risico op diabetes, terwijl plantaardige eiwitten juist beschermen.
Verstoringen van het circadiaanse ritme ontregelen de bloedsuikerspiegel en vergroten zo de kans op diabetes en obesitas. Het goede nieuws: met de juiste voeding kun je deze schommelingen beperken.
bron: Resource-online, 18/09/2025