Probiotica voor de mond

Bijna alle probioticaproducten zijn zodanig samengesteld dat ze hun effect ontplooien in de darmen. Ze beschermen de darmwand en houden een gevarieerde darmmicrobioom in stand. Ook in de mond spelen bacteriën echter een grote rol. In de mondholte zijn tot nu toe ongeveer 700 verschillende soorten bacteriën gevonden, maar niet iedere soort komt bij iedereen voor. Streptococcus spp. en Acinetobacter spp. zijn de dominante bacteriën in de mond. Net als de darmmicrobiota is ook de mondmicrobiota belangrijk voor het handhaven van de gezondheid. In een gezonde mond maken zo’n 74 verschillende soorten bacteriën deel uit van de microbiota. Onderzoek naar verschillende bacteriestammen laat zien dat sommige niet alleen de gezondheid van de mond kunnen beïnvloeden, maar ook die van de omliggende keel-, neus en oorholtes.

Lactobacillus brevis CD2
Lactobacillus brevis is een veelvoorkomende bacterie die betrokken is bij tal van processen. Zo is hij betrokken bij het fermentatieproces van het bederven van verschillende soorten voedsel. Van een speciale stam van deze L. brevis, de L. brevis CD2, zijn echter ook interessante effecten gevonden met betrekking tot parodontale gezondheid.

Parodontale gezondheid
Het effect van deze stam is onderzocht in verschillende klinische studies. In een klinische studie waar 20 orthodontische patiënten aan deelnamen, ontvingen 10 patiënten driemaal daags na de maaltijd een oplosbare tablet met 4 miljard kve L. brevis CD2. De andere patiënten dienden als controlegroep. Na 21 dagen waren de duur van orale laesies en de bijkomende pijn significant afgenomen in de behandelde groep. De kwaliteit van leven was echter onveranderd gebleven waardoor de relevantie van deze resultaten ter discussie staat [1]. Goede effecten zijn echter ook in een andere studie gevonden. Hier werd het effect van L. brevis CD2 op orthodentale gezondheid bij kinderen met diabetes type I onderzocht. Aan deze studie namen 68 kinderen deel. De helft ontving dagelijks twee zuigtabletten met 2 miljard kve L. brevis CD2, één in de ochtend en de andere in de avond. De andere helft ontving een placebo volgens hetzelfde schema. Na 90 dagen waren verschillende risicofactoren voor het ontwikkelen van cariës en tandvleesproblemen afgenomen. Zo was de bacteriële dichtheid en de score voor het bloeden van het tandvlees afgenomen in de interventiegroep terwijl de laagste pH-waarde juist was toegenomen [2].
Ook is het orale effect van L. brevis CD2 vergeleken met het effect van doxycycline, een tetracycline-antibioticum. 18 patiënten met agressieve periodontitis werden verdeeld over drie groepen en ontvingen dagelijks ofwel twee zuigtabletten met 10 miljard kve L. brevis CD2 ofwel 100 mg doxycycline ofwel een combinatie van de twee. De interventie duurde 14 dagen. Na vijf maanden waren de plaque index, gingivale index, pocketdiepte en parodontale aanhechting verbeterd in alle drie de groepen. Suppletie met L. brevis CD2 bevattende zuigtabletten lijkt dus even effectief te kunnen zijn in de behandeling van agressieve periodontitis als doxycycline [3].

Mechanisme
Het mechanisme achter deze effecten begint bij het feit dat L. brevis CD2 sterk kan hechten aan het epitheel in de mond. Daarnaast produceert L. brevis CD2 metabolieten die de vorming van een biofilm door de pathogene bacterie Prevotella melaninogenica kunnen remmen [4]. Dit is een anaerobe bacterie die parodontitis kan veroorzaken. Dit is een mogelijke route van het achterliggend mechanisme. Andere mogelijk betrokken processen zijn nog niet onderzocht.

Bijwerkingen
Er zijn geen bijwerkingen van suppletie met L. brevis CD2 bekend. In de besproken klinische studies werden er geen (ernstige) bijwerkingen van suppletie met deze bacteriestam geregistreerd [1-3].

Lactobacillus salivarius WB21
Ook de Lactobacillus salivarius is een veelvoorkomende groep van bacteriën waarvan van specifieke stammen ook gezondheidsbevorderende effecten voor de mond worden vermoed. Zo leggen verschillende onderzoeken een verband tussen suppletie met een probiotisch preparaat met L. salivarius WB21 en een verbetering in parodontale gezondheid en halitose.

Halitose
De orale microbiota kan ook zorgen voor een slechte adem (halitose). Met name de mondbacteriën die zich verzamelen op het achterste deel van de tong zijn hiervoor verantwoordelijk. Ze verzamelen zich in grote hoeveelheden in de witgele tongaanslag die plak wordt genoemd. In verreweg de meeste gevallen zorgen de vluchtige zwavelhoudende verbindingen die deze bacteriën uitscheiden voor de slechte adem. Tot de bacteriën die halitose veroorzaken, behoren Eubacterium sulci, Atopobium parvulum en Solobacterium moorei. De mondflora van mensen die geen halitose hebben bestaat uit overheersend S. salivarius [5].
Om het effect van L. salivarius WB21 bij halitose te onderzoeken ontvingen mensen met een slechte adem gedurende 2 weken dagelijks een probiotische zuigtablet met 2 miljard kve L. salivarius WB21. Na de interventieperiode was bij de groep die de probiotica ontving zowel de hoeveelheid vluchtige zwavelhoudende verbindingen als de pocketdiepte significant afgenomen ten opzichte van de placebogroep [6]. In een ander onderzoek werd het effect van druppels met L. salivarius WB21 bij slechte adem bij 42 vrijwilligers onderzocht. Hier bleek dit probioticum de hoeveelheid vluchtige zwavelhoudende verbindingen producerende bacteriën te verminderen en het bloeden van het tandvlees te verminderen. Alles bij elkaar genomen concludeerden de onderzoekers hier echter ook dat de potentie van L. salivarius WB21 gelimiteerd is, aangezien de geobserveerde effecten minimaal waren [7].

Cariës
Verschillende klinische studies hebben een effect van L. salivarius WB21 gevonden op het verminderen van het risico op cariës. Zo werd bij 64 gezonde vrijwilligers hiernaar gekeken. Na de interventie hadden de vrijwilligers die tabletten met L. salivarius WB21 namen minder Streptococcus mutans en meer lactobacillen in hun mondmicrobioom. Aangezien S. mutans betrokken is bij het ontstaan van gaatjes, zou dit een indicatie kunnen zijn van een beschermend effect bij cariës [8]. Ook in een andere klinische studie werd na 4 weken suppletie met 2 miljard kve L. salivarius WB21 een afname gevonden van vijf verschillende bacteriesoorten die betrokken zijn bij aandoeningen van het tandvlees [9]. In weer een andere studie werd na 8 weken suppletie met 0,67 miljard kve L. salivarius WB21 een grotere verbetering gezien in de plaque-index en de pocketdiepte dan bij de placebogroep [10].

Mechanisme
Het precieze mechanisme achter deze effecten van L. salivarius WB21 is niet bekend. Wel is bekend dat verschillende soorten L. salivarius in staat zijn om bacteriocines te produceren. Dit zijn stoffen die antimicrobieel werken tegen andere bacteriën [11]. Dit is echter nog niet specifiek aangetoond voor de L. salivarius WB21-stam, maar daarmee wel een plausibel onderliggend mechanisme.

Bijwerkingen
Er zijn geen bijwerkingen van suppletie met L. salivarius WB21 bekend. Bij de hierboven besproken klinische studies werden geen (ernstige) bijwerkingen gevonden bij suppletie met verschillende doseringen van L. salivarius WB21 [5-10].

Streptococcus salivarius K12
Streptococcus salivarius komt van nature in de mond- en keelholte voor. Vlak na de geboorte koloniseert S. salivarius in de mond van de baby. Meestal betreft het niet-specifieke S. salivarius-stammen, maar bij circa 2% van de mensen wordt de mond bevolkt door een overvloed aan meer krachtige stammen, zoals S. salivarius K12. Uit meerdere onderzoeken is gebleken dat kinderen bij wie van nature deze bacteriestammen zoals S. salivarius K12 voorkomen, beter in staat zijn de gezondheid van de mond- en keelholte te behouden. Ook zijn er verschillende onderzoeken gedaan naar de gezondheidseffecten van suppletie met een probioticum van deze stam.

Keel- en amandelontstekingen
Zo is in een Italiaanse studie het effect van S. salivarius K12 op de incidentie van zowel virale als bacteriële (streptococcus) keel- en amandelontstekingen onderzocht. Aan het onderzoek namen 61 schoolgaande kinderen in de leeftijd van 3-13 jaar met regelmatig terugkerende orale streptococcus-infecties deel. De helft van deze groep (31 kinderen) kreeg dagelijks een zuigtablet met 1 miljard kve S. salivarius K12, de andere helft kreeg niets en fungeerde als controlegroep. Na 90 dagen was bij de interventiegroep het aantal gevallen van keelontsteking (met meer dan 90%) en virale infecties (met 80%) gedaald in vergelijking met een jaar eerder. In de controlegroep werden geen veranderingen waargenomen. Daarnaast nam het aantal dagen dat antibiotica werden gebruikt af (respectievelijk 30 en 900 dagen), lag het gebruik van koortswerende middelen lager (respectievelijk 16 en 228 dagen) en werden er minder dagen verzuimd (respectievelijk 16 en 228 dagen) bij de interventiegroep [12].
In een vergelijkbaar onderzoek met 130 kinderen in de leeftijd van 3-7 jaar met een geschiedenis van keel- en amandelontstekingen veroorzaakt door Streptococcus pyogenes (ook wel Groep A streptokok ofwel GAS genoemd) kregen 76 kinderen S. salivarius K12 zuigtabletten (1 miljard kve) gedurende 90 dagen. De overige kinderen kregen niets. Zowel tijdens de suppletieperiode als in de daarop volgende 9 maanden follow-up was de incidentie van GAS-keel- en amandelontstekingen significant lager in de behandelgroep dan in de controlegroep. De kans op een keel- en amandelontsteking was zelfs 9 maanden nadat de suppletie was gestopt lager dan in de periode voorafgaand aan de behandeling [13]. Ook bij volwassenen met recidiverende keelontsteking heeft S. salivarius K12 een gunstig effect. Eenmaal daags een zuigtablet met 1 x 109 kve S. salivarius K12 gedurende 90 dagen leidde tot een 80% vermindering van keelontstekingen tijdens de suppletieperiode en tot een vermindering van circa 60% in de follow-up periode van 6 maanden [14]. Een andere studie vond echter geen (significant) effect van S. salivarius K12 bij keelontsteking [15].

Middenoorontsteking
Suppletie met S. salivarius K12 blijkt ook een gunstig effect te hebben op het voorkomen en de ernst van middenoorontstekingen (otitis media) bij kinderen. Een acute otitis media is een virale of bacteriële infectie van het middenoor die meestal ontstaat tijdens of na een verkoudheid bij jonge kinderen. Het geïnfecteerde oor doet vaak pijn. Een otitis media serosa of otitis media met effusie, beter bekend als loopoor, slijmoor of lijmoor, ontstaat vaak als gevolg van een acute otitis media. Het vocht dat zich tijdens de acute middenoorontsteking achter het trommelvlies heeft opgehoopt blijft zitten nadat de ontsteking is verdwenen. Er is meestal geen sprake van pijn, maar het gehoor is verminderd.
In een onderzoek waaraan 22 jonge kinderen (3-9 jaar) met een loopoor deelnamen is gekeken naar het effect van S. salivarius K12 op de terugkeer van acute middenoorontsteking en op het beloop van de otitis media serosa. De kinderen kregen dagelijks een zuigtablet met 1 miljard kve S. salivarius K12. Na 90 dagen was het aantal gevallen van acute middenoorontsteking met 40% afgenomen, het gehoor met 50% verbeterd, de verstopping van de buis van Eustachius met circa 30% verminderd en de omvang van de keelamandelen 40% afgenomen. De beweeglijkheid van het trommelvlies was aanzienlijk verbeterd, vooral doordat de vochtophoping in het middenoor bij de meeste kinderen was verdwenen [16].
Halitose
Nieuw-Zeelandse wetenschappers hebben onderzocht in hoeverre suppletie met S. salivarius K12 repopulatie van ongewenste bacteriën kan tegengaan en daarmee een rol zou kunnen spelen bij de behandeling van halitose. In een vooronderzoek kreeg een kleine groep deelnemers met gediagnosticeerde halitose een antimicrobieel mondspoelmiddel (chloorhexidine) en vervolgens een zuigtablet met S. salivarius K12. Bij een meerderheid (8 van de 13 deelnemers) bleven de ademwaarden van vluchtige zwavelhoudende verbindingen gedurende ten minste 2 weken verlaagd [17]. In een tweede vooronderzoek van dezelfde wetenschappers kreeg een groep van 23 deelnemers met halitose gedurende drie dagen een chloorhexidine mondspoeling en met tussenpozen zuigtabletten met ofwel S. salivarius K12 ofwel een placebo. Na een week waren de ademwaarden van vluchtige zwavelhoudende verbindingen bij 85% van de probioticumgebruikers en bij 30% van de placebogebruikers aanzienlijk verlaagd (meer dan 100 ppm). De wetenschappers concluderen dat deze onderzoeken laten zien dat het vervangen van bacteriestammen die slechte adem veroorzaken door kolonisatie met concurrerende stammen zoals S. salivarius K12 een effectieve interventie kan zijn voor het verminderen van de ernst van halitose [18].
In een Zwitsers onderzoek is gekeken naar de remmende werking van S. salivarius K12 op enkele specifieke bacteriën die een rol spelen bij halitose. S. salivarius K12 onderdrukte de groei van alle grampositieve bacteriën in het onderzoek, maar de mate waarin varieerde. Eubacterium sulci bleek het gevoeligst, gevolgd door Solobacterium moorei [19].

Spruw
S. salivarius K12 kan mogelijk ook bijdragen aan de behandeling van spruw. In een Japans/Canadees onderzoek bleek S. salivarius K12 in staat in-vitro de aanhechting van candida-gisten in de keel en mond tegen te gaan en zodoende de kolonisatie van candida en de daarmee samenhangende ontsteking te kunnen voorkomen [20]. Ook remt hij de vorming van een biofilm door de candida-gisten [21]. Daarnaast is S. salivarius K12 toegediend aan muizen met spruw. Orale doseringen van 1,5 miljard kve en 3 miljard kve bleken dosisafhankelijk een verbetering te geven wat betreft symptomen en schimmelbelasting, en de muizen te beschermen tegen ernstige candidiasis [20]. Tot slot is S. salivarius K12 ook in een klinische studie bij 56 patiënten met spruw onderzocht. De helft ontving S. salivarius K12 in combinatie met nystatine (een antimycoticum, ofwel schimmeldodend medicijn), de andere helft ontving een placebo in combinatie met nystatine. Na 4 weken behandeling waren de mycologische genezingspercentages respectievelijk 90,48% en 55,56% in de behandelde groep en de placebogroep [22].

Parodontale gezondheid
Ook lijkt S. salivarius K12 de groei van verschillende pathogene bacteriën in de mond te kunnen remmen. Zo remt de vloeistof met metabolieten geproduceerd door S. salivarius K12 de groei van Staphylococcus mutans en Staphylococcus hominis. Ook remt hij de vorming van een biofilm door Schaalia odontolytica P10 en Enterobacter cloacae 4/2. Bij deze laatste twee stammen had S. salivarius K12 echter geen invloed op de bacteriegroei [23]. Bij S. aureus- en S. epidermidis-bacteriën remde de vloeistof van S. salivarius K12 na incubatie (tot 24 uur) niet alleen de vorming van een biofilm, maar verminderde het zelfs de al aanwezige biofilm [24]. In een klinische studie is onderzocht of deze antimicrobiële effecten zich ook vertalen in een verbetering van de parodontale gezondheid. Bij deze studie namen 14 vrijwilligers dagelijks 1 zuigtablet met 1 miljard kve S. salivarius K12, bij voorkeur na het tandenpoetsen. Na drie maanden werd de verminderding van het risico op het ontwikkelen van gaatjes (cariës) geanalyseerd. Dit bleek significant meer te zijn verminderd in de groep die S. salivarius had genomen dan in de placebogroep [25].

Orale mucositis [26-30]
Orale mucositis (OM) is een aandoening in de mondholte die zich kenmerkt door roodheid (erytheem), zweren en zwelling van het slijmvlies. Het ontstaat meestal als een bijwerking tijdens de behandeling van kanker met chemo- en bestralingstherapie. Naar schatting ontwikkelt zo’n 40% van de patiënten die chemobehandeling krijgen orale mucositis en 30-60% van de patiënten die radiotherapie krijgen. Bij patiënten die een combinatie van deze behandelingen ondergaan ligt dit percentage op 89. Het is een pijnlijke bijwerking die voor groot ongemak kan zorgen en de kwaliteit van leven negatief kan beïnvloeden. In veel gevallen leidt het tot problemen met slikken, eten en drinken en een brandend mondgevoel. Dit heeft gewichtsverlies tot gevolg en daardoor verslechtert de conditie van de patiënt. De ernst en samenstelling van de klachten zijn niet bij alle patiënten hetzelfde, in ernstige gevallen kan het noodzakelijk zijn om voeding parenteraal of via een sonde toe te dienen. De huidige behandelrichtlijnen zijn beperkt en bestaan vooral uit adequate pijnbestrijding.

Het is nog niet duidelijk hoe straling geïnduceerde orale mucositis ontstaat. Recente publicaties hebben aangetoond dat S. salivarius K12 effectief de incidentie, duur en ernst van orale mucositis kan verminderen. Deze nuttige microben ondersteunen elkaars groei en zorgen voor een goede stabiliteit van het oraal microbioom. Uit een onderzoek is naar voren gekomen dat eerdergenoemde eigenschappen ook een gunstige rol kunnen spelen bij het stimuleren van mucosaal herstel, versterking van de tight junctions en verbetering van cellulaire adhesie-eiwitten.

In een experimenteel diermodel werden muizen opgedeeld in 3 groepen en gedurende 9 dagen behandeld. Een groep kreeg bestraling en een zoutoplossing (placebo), een groep bestraling en een zoutoplossing met S. salivarius K12 en er was een controlegroep die geen bestraling ontving. De muizen in de behandelgroep kregen vanaf dag 3 tot en met dag 8 een zoutoplossing met S. salivarius K12 in de mondholte toegediend met een micropipet. Na toediening waren voedsel en water gedurende 30 minuten niet beschikbaar, zodat het probioticum zo lang mogelijk in de mond kon blijven. Bij deze muizen werd met name op het linguale slijmvlies verbetering waargenomen. Het verminderde de ernst van orale mucositis en zweren significant.

Bij een recent uitgevoerde gerandomiseerde dubbelblind placebogecontroleerde studie waren 160 ziekenhuispatiënten met de diagnose hoofd-halskanker betrokken. De patiënten ondergingen gedurende 6-6,5 week radiotherapie. De ene helft van de groep kreeg vanaf het begin van de radiotherapie tot en met het einde ervan driemaal daags een dosis van 1 miljard kolonievormende eenheden in de vorm van een zuigtablet met S. salivarius K12 toegediend en de andere helft kreeg placebozuigtabletten. Tijdens de radiotherapie werd tweemaal per week de status van orale mucositis geëvalueerd en eenmaal per week gedurende 8 weken na de behandeling. De incidentie van (ernstige) orale mucositis was significant lager bij de groep die S. salivarius K12 kreeg in vergelijking met de placebogroep (36,6% vs. 54,2%). Ook was er een significante afname in de duur en ernst van orale mucositis, waaronder enkele ernstige gevallen, in vergelijking met placebo. In beide groepen traden geen ernstige bijwerkingen op. Er waren slechts twee patiënten (van de 71 deelnemers) in de groep behandeld met S. salivarius K12 die milde gastro-intestinale bijwerkingen meldden, waaronder winderigheid en dyspepsie die spontaan verdwenen.

Concluderend is het vermogen van S. salivarius K12 om orale mucositis te verminderen deels toe te schrijven aan het in evenwicht brengen van het mondmicrobioom. Bovendien heeft de stam immuunversterkende eigenschappen, waaronder stimulatie van IFN-γ en sIgA, wat ondersteuning kan bieden bij deze patiëntengroep. Het moge duidelijk zijn dat vanwege deze stimulerende eigenschappen er uitvoerig overleg met het behandelend medisch team plaats dient te vinden alvorens dit probioticum te adviseren bij de behandeling van kanker.

Mechanisme
Het achterliggend mechanisme van deze effecten van S. salivarius K12 heeft waarschijnlijk te maken met specifieke stoffen die deze bacteriën produceren. Sommige bacteriestammen, waaronder deze S. salivarius K12, produceren namelijk zogenoemde Bacteriocin-Like Inhibitory Substances (BLIS). Dit zijn antimicrobiële peptiden die het oprukken van schadelijke bacteriën kunnen remmen door hun celwand te breken en zo de vermenigvuldiging te stoppen. De bacteriestam S.salivarius K12 produceert bijvoorbeeld de BLIS salivaricine A2 en salivaricine B [31]. Een van de pathogene bacteriesoorten die door deze BLIS in de groei kan worden geremd is GAS. Daarnaast kan S.salivarius K12 de hechting van pneumococcen aan epitheelcellen in de keel, neus en mond verminderen [32].

Bijwerkingen
Suppletie met S. salivarius K12 lijkt veilig te zijn en weinig bijwerkingen te veroorzaken. De veiligheid en verdraagzaamheid van (een hoge dosering) S. salivarius K12 is ook klinisch onderzocht. 25 vrijwilligers ontvingen 10 miljard kve S. salivarius K12 gedurende 28 dagen. 28 andere vrijwilligers dienden als controlegroep en ontvingen een placebo in dezelfde periode. Er werd geen significant verschil gevonden in de gerapporteerde bijwerkingen in beide groepen [33]. Daarnaast lijkt S. salivarius K12 niet resistent te zijn tegen antibiotica. Ook lijkt het geen effect te hebben op metabole processen in de gastheer of een remmend effect te hebben op goede bacteriën [34].

Streptococcus salivarius M18
Net als de S. salivarius K12 is de S. salivarius M18 een specifieke soort van S. salivarius-bacteriën met bijzondere eigenschappen. Deze stam lijkt echter eerder een effect te hebben op de dentale gezondheid dan op de gezondheid van keel en oor. Zo zijn er verschillende onderzoeken gedaan naar het effect van S. salivarius M18 bij de vorming van gaatjes en halitose.

Cariës
In een klinische studie werd bij 100 kinderen (5-10 jaar oud) die al eerder last hadden van cariës het effect van suppletie met S. salivarius M18 onderzocht. Gedurende drie maanden ontving de helft van deze kinderen dagelijks twee zuigtabletten met elk 3,6 miljard kve S. salivarius M18. De andere helft ontving een placebo. Na deze interventieperiode was de hoeveelheid plaque significant minder bij kinderen in de interventiegroep, met name bij degenen die veel plaque hadden aan het begin van de studie. Er waren geen duidelijke verschillen in de samenstelling van het orale microbioom, op een subgroep uit de interventiegroep na waarbij S. salivaruis M18 het meest effectief was gekoloniseerd. Hier was een duidelijke afname te zien in de hoeveelheid S. mutans [35].
Dit effect op cariësvorming werd ook in andere studies gevonden. Zo ontvingen 38 kinderen in de leeftijd van 6 tot 17 jaar oud gedurende 3 maanden een zuigtablet met 1 miljard kve S. salivarius M18. Dit verminderde ook hier het risico op het ontstaan van nieuwe gaatjes ten opzichte van de controlegroep (38 kinderen die een placebo ontvingen) [36]. Soortgelijke resultaten werden behaald in een andere kleinschalige studie. Hier ontvingen 12 kinderen gedurende 90 dagen dagelijks een zuigtablet met 2,5 miljard kve S. salivarius M18. Dit resulteerde in een afname van het risico op het ontwikkelen van nieuwe gaatjes [30]. Bij deze studies werd de zuigtablet steeds ’s avonds voor het slapengaan onder de tong gegeven.

Zwarte aanslag
Zwarte aanslag is een voornamelijk esthetisch probleem van de tanden. De bacteriën Aggregatibacter actinomycetemcomitans en Actinomyces naeslundii zijn betrokken bij de vorming van deze aanslag. S. salivarius M18 kan deze stammen effectief remmen in hun groei [37]. Bij een kleinschalige studie naar dit effect werd dan ook bij minder kinderen een ontwikkeling van zwarte aanslag gevonden wanneer ze drie maanden lang S. salivarius M18 hadden ontvangen dan wanneer ze geen behandeling hadden gehad (9 van de 28 versus 14 van de 26) [38].

Halitose
Aan 32 beugel dragende orthodontie-patiënten werden dagelijks 2 zuigtabletten met S. salivarius M18 gegeven. 32 andere orthodontiepatiënten met beugels fungeerden als controlegroep en ontvingen in plaats daarvan een placebo. Na drie maanden werd er een significante afname van vluchtige zwavelhoudende verbindingen, en daarmee halitose, gemeten bij de interventiegroep. In deze studie was het effect van S. salivarius M18 op plaquevorming, parodontale gezondheid en de vorming van een biofilm echter beperkt [39].

Overig
Daarnaast kan S. salivarius M18 mogelijk een remmend effect uitoefenen op andere bacteriestammen. Zo blijkt uit in vitro onderzoek dat de vloeistof met metabolieten geproduceerd door S. salivarius M18 de groei remde van Pseudomonas aeruginosa en Klebsiella pneumonia. Ook maakte het deze bacteriën gevoeliger voor antibiotica. Daarnaast remde deze vloeistof de vorming van een biofilm door P. auruginosa [40].

Mechanisme
Het onderliggend werkingsmechanisme van S. salivarius M18 lijkt op dat van S. salivarius K12. S. salivarius M18 heeft net als S. salivarius K12 een antibacterieel effect doordat het BLIS kan produceren. Daarnaast kan de M18-stam nadat hij de mond heeft gekoloniseerd de enzymen dextranase en urease vormen. Beide enzymen dragen bij aan een betere mondgezondheid. Zo gaat dextranase de vorming van plaque tegen terwijl urease de zuurgraad van het speeksel vermindert [36].

Bijwerkingen
Het gebruik van probiotica met S. salivarius M18 lijkt veilig te zijn. In de hierboven besproken onderzoeken zijn geen (ernstige) bijwerkingen geconstateerd [35]. Daarnaast blijkt S. salivarius M18 niet resistent te zijn voor antibiotica en veroorzaakt ook geen ontstekingsreactie bij de gastheer [41]. Het gebruik van supplementen met S. salivarius M18 lijkt daarmee veilig te zijn.

(LV)

Referenties

  1. Silva, N., et al., Lactobacillus brevis CD2 attenuates traumatic oral lesions induced by fixed orthodontic appliance: A randomized phase 2 trial. Orthod Craniofac Res, 2021. 24(3): p. 379-385.
  2. Lai, S., et al., Effect of Lactobacillus brevis CD2 containing lozenges and plaque pH and cariogenic bacteria in diabetic children: a randomised clinical trial. Clin Oral Investig, 2021. 25(1): p. 115-123.
  3. Shah, M.P., S.K. Gujjari, and V.S. Chandrasekhar, Long-term effect of Lactobacillus brevis CD2 (Inersan(®)) and/or doxycycline in aggressive periodontitis. J Indian Soc Periodontol, 2017. 21(4): p. 341-343.
  4. Vuotto, C., et al., Lactobacillus brevis CD2 inhibits Prevotella melaninogenica biofilm. Oral Dis, 2014. 20(7): p. 668-74.
  5. Kazor, C.E., et al., Diversity of bacterial populations on the tongue dorsa of patients with halitosis and healthy patients. J Clin Microbiol, 2003. 41(2): p. 558-63.
  6. Suzuki, N., et al., Lactobacillus salivarius WB21–containing tablets for the treatment of oral malodor: a double-blind, randomized, placebo-controlled crossover trial. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol, 2014. 117(4): p. 462-70.
  7. Suzuki, N., et al., Effects of oil drops containing Lactobacillus salivarius WB21 on periodontal health and oral microbiota producing volatile sulfur compounds. J Breath Res, 2012. 6(1): p. 017106.
  8. Nishihara, T., et al., Effects of Lactobacillus salivarius-containing tablets on caries risk factors: a randomized open-label clinical trial. BMC Oral Health, 2014. 14: p. 110.
  9. Mayanagi, G., et al., Probiotic effects of orally administered Lactobacillus salivarius WB21-containing tablets on periodontopathic bacteria: a double-blinded, placebo-controlled, randomized clinical trial. J Clin Periodontol, 2009. 36(6): p. 506-13.
  10. Shimauchi, H., et al., Improvement of periodontal condition by probiotics with Lactobacillus salivarius WB21: a randomized, double-blind, placebo-controlled study. J Clin Periodontol, 2008. 35(10): p. 897-905.
  11. Messaoudi, S., et al., Lactobacillus salivarius: bacteriocin and probiotic activity. Food Microbiol, 2013. 36(2): p. 296-304.
  12. Di Pierro, F., et al., Use of Streptococcus salivarius K12 in the prevention of streptococcal and viral pharyngotonsillitis in children. Drug Healthc Patient Saf, 2014. 6: p. 15-20.
  13. Gregori, G., et al., Reduction of group A beta-hemolytic streptococcus pharyngo-tonsillar infections associated with use of the oral probiotic Streptococcus salivarius K12: a retrospective observational study. Ther Clin Risk Manag, 2016. 12: p. 87-92.
  14. Di Pierro, F., et al., Clinical evaluation of the oral probiotic Streptococcus salivarius K12 in the prevention of recurrent pharyngitis and/or tonsillitis caused by Streptococcus pyogenes in adults. Expert Opin Biol Ther, 2013. 13(3): p. 339-43.
  15. Doyle, H., et al., Effect of Oral Probiotic Streptococcus salivarius K12 on Group A Streptococcus Pharyngitis: A Pragmatic Trial in Schools. Pediatr Infect Dis J, 2018. 37(7): p. 619-623.
  16. Di Pierro, F., D. Di Pasquale, and M. Di Cicco, Oral use of Streptococcus salivarius K12 in children with secretory otitis media: preliminary results of a pilot, uncontrolled study. Int J Gen Med, 2015. 8: p. 303-8.
  17. Burton, J.P., C.N. Chilcott, and J.R. Tagg, The rationale and potential for the reduction of oral malodour using Streptococcus salivarius probiotics. Oral Dis, 2005. 11 Suppl 1: p. 29-31.
  18. Burton, J.P., et al., A preliminary study of the effect of probiotic Streptococcus salivarius K12 on oral malodour parameters. J Appl Microbiol, 2006. 100(4): p. 754-64.
  19. Masdea, L., et al., Antimicrobial activity of Streptococcus salivarius K12 on bacteria involved in oral malodour. Arch Oral Biol, 2012. 57(8): p. 1041-7.
  20. Ishijima, S.A., et al., Effect of Streptococcus salivarius K12 on the in vitro growth of Candida albicans and its protective effect in an oral candidiasis model. Appl Environ Microbiol, 2012. 78(7): p. 2190-9.
  21. Mokhtar, M., et al., Streptococcus salivarius K12 inhibits Candida albicans aggregation, biofilm formation and dimorphism. Biofouling, 2021. 37(7): p. 767-776.
  22. Hu, L., et al., Effects of Streptococcus salivarius K12 with nystatin on oral candidiasis-RCT. Oral Dis, 2019. 25(6): p. 1573-1580.
  23. Stašková, A., et al., Antimicrobial and Antibiofilm Activity of the Probiotic Strain Streptococcus salivarius K12 against Oral Potential Pathogens. Antibiotics (Basel), 2021. 10(7).
  24. Frickmann, H., et al., Influence of Probiotic Culture Supernatants on In Vitro Biofilm Formation of Staphylococci. Eur J Microbiol Immunol (Bp), 2018. 8(4): p. 119-127.
  25. Poorni, S., et al., Effect of Probiotic Streptococcus salivarius K12 and M18 Lozenges on the Cariogram Parameters of Patients With High Caries Risk: A Randomised Control Trial. Cureus, 2022. 14(3): p. e23282.
  26. BLIS K12™: Reducing the incidence, duration and severity of the cancer treatment side-effect oral mucositis; Whitepaper, BLIS Technologies 2023.
  27. Wang Y. et al.: Probiotic Streptococcus salivarius K12 Alleviates Radiation-Induced Oral Mucositis in Mice; Frontiers in Immunology, 4 juni 2021.
  28. Peng, X. et al.: Streptococcus salivarius K12 alleviates oral mucositis in patients undergoing radiotherapy for malignant head and neck tumors: A randomized controlled trial; Journal of Clinical Oncology, 2024. 42(12): p. 1426-1435.
  29. Orale mucositis – Landelijke richtlijn versie 2.0; Integraal Kankercentrum Nederland, geraadpleegd oktober 2024.
  30. Samenvatting richtlijn Orale mucositis; Integraal Kankercentrum Nederland, geraadpleegd oktober 2024.
  31. Tagg, J.R., Streptococcal Bacteriocin-Like Inhibitory Substances: Some Personal Insights into the Bacteriocin-Like Activities Produced by Streptococci Good and Bad. Probiotics Antimicrob Proteins, 2009. 1(1): p. 60-6.
  32. Manning, J., et al., Investigation of Streptococcus salivarius-mediated inhibition of pneumococcal adherence to pharyngeal epithelial cells. BMC Microbiol, 2016. 16(1): p. 225.
  33. Burton, J.P., et al., Evaluation of safety and human tolerance of the oral probiotic Streptococcus salivarius K12: a randomized, placebo-controlled, double-blind study. Food Chem Toxicol, 2011. 49(9): p. 2356-64.
  34. Burton, J.P., et al., Safety assessment of the oral cavity probiotic Streptococcus salivarius K12. Appl Environ Microbiol, 2006. 72(4): p. 3050-3.
  35. Burton, J.P., et al., Influence of the probiotic Streptococcus salivarius strain M18 on indices of dental health in children: a randomized double-blind, placebo-controlled trial. J Med Microbiol, 2013. 62(Pt 6): p. 875-884.
  36. Di Pierro, F., et al., Cariogram outcome after 90 days of oral treatment with Streptococcus salivarius M18 in children at high risk for dental caries: results of a randomized, controlled study. Clin Cosmet Investig Dent, 2015. 7: p. 107-13.
  37. Gobbi, E., et al., In vitro inhibitory effect of two commercial probiotics on chromogenic actinomycetes. Eur Arch Paediatr Dent, 2020. 21(6): p. 673-677.
  38. Bardellini, E., et al., Does Streptococcus Salivarius Strain M18 Assumption Make Black Stains Disappear in Children? Oral Health Prev Dent, 2020. 18(1): p. 161-164.
  39. Benic, G.Z., et al., Oral probiotics reduce halitosis in patients wearing orthodontic braces: a randomized, triple-blind, placebo-controlled trial. J Breath Res, 2019. 13(3): p. 036010.
  40. Tunçer, S. and S. Karaçam, Cell-free supernatant of Streptococcus salivarius M18 impairs the pathogenic properties of Pseudomonas aeruginosa and Klebsiella pneumonia. Arch Microbiol, 2020. 202(10): p. 2825-2840.
  41. Hale, J.D.F., et al., Safety assessment of Streptococcus salivarius M18 a probiotic for oral health. Benef Microbes, 2022. 13(1): p. 47-60.

< Terug