Ashwagandha

Ashwagandha, ook wel bekend als Withania somnifera of winterkers, is een kleine struik die zijn oorsprong vindt in India, Pakistan en Sri Lanka. De wortels van ashwagandha worden al meer dan 3.000 jaar in de Ayurveda toegepast, onder andere als adaptogeen, afrodisiacum, levertonicum en ontstekingsremmer.
De belangrijkste werkzame bestanddelen zijn steroïde alkaloïden en withanolides, een groep steroïde lactonen die voornamelijk in een aantal planten van de nachtschadefamilie voorkomen. De farmacologische activiteit van ashwagandha wordt voor een belangrijk deel toegeschreven aan de withanolides A en D en withaferin A. Withanolides vertonen overeenkomsten qua structuur en activiteit met de werkzame bestanddelen van Panax ginseng, de ginsenosiden.
Veel studies zijn gedaan met een speciaal extract van ashwagandha (KSM-66^®). Dit wortelextract wordt bereid volgens een uniek, gepatenteerd extractieproces waarbij geen gebruik wordt gemaakt van alcohol of andere chemische oplosmiddelen. Het heeft een zeer hoge concentratie en biobeschikbaarheid.

Antioxidant
Ashwagandha beschikt over antioxidatieve eigenschappen en remt de schade door vrije radicalen. Bij onderzoek met gestreste konijnen en muizen bleek toediening van ashwagandha de spiegels van de antioxidant enzymen glutathion peroxidase, catalase en superoxide dismutase in de hersenen te verhogen. In een onderzoek met muizen zijn cardioprotectieve eigenschappen van ashwagandha bij post-ischemische reperfusieschade aangetoond. Een groep muizen kreeg ashwagandha (50 mg/kg lichaamsgewicht) vanaf een maand voorafgaand aan de ischemie en reperfusie, een andere groep kreeg een zoutoplossing als placebo. Post-ischemische reperfusieschade leidde in de placebogroep tot cardiale necrose, apoptose, afname van de antioxidant status en toename van de lipide peroxidatie. Suppletie met ashwagandha zorgde voor herstel van de antioxidant balans in de hartspier, minder schade aan de hartspier en stimulering van anti-apoptotische effecten. Ander dieronderzoek laat tevens een remmend effect op lipide peroxidatie als gevolg van stress zien.
In diverse studies is een anti-inflammatoire werking van ashwagandha vastgesteld. Bij muizen met SLE (systemische lupus erythematodes)-achtige symptomen bleek ashwagandha wortelpoeder (500 mg en 1.000 mg per kg lichaamsgewicht) ontstekingsmarkers als pro-inflammatoire cytokinen, stikstofoxide en zuurstofradicalen krachtig te remmen.

Stress en angsten
Uit meerdere onderzoeken komt naar voren dat ashwagandha een gunstige invloed heeft op angsten en stress. In een Indiaas onderzoek kregen 61 volwassenen (gemiddelde leeftijd 27,7 jaar) met een geschiedenis van chronische stress tweemaal daags 300 mg ashwagandha wortel extract (KSM-66^®) of een placebo. Voorafgaand aan de interventie werden de serumcortisolwaarden, een stressmarker, gemeten en de mate van stress middels een vragenlijst in kaart gebracht. Na 60 dagen waren de serumcortisolwaarden in de behandelgroep 27,9% lager dan aan het begin van het onderzoek (placebogroep: -7,9%). De scores van zelf ervaren stress op de PSS (Perceived Stress Scale) waren na 60 dagen met 44% gedaald in de groep die ashwagandha had gekregen (placebogroep: -5,5%). Ook de gegevens uit de DASS (Depression Anxiety Stress Scales) -vragenlijst lieten opmerkelijke resultaten zien: de depressie-score was 77% lager, de angstscore 75,6% lager en de stress-score 64,2% lager. In de placebogroep daarentegen was sprake van een slechts zeer bescheiden daling of zelfs een stijging van de scores.
Volgens de onderzoekers verbetert ashwagandha de stressbestendigheid en daarmee de subjectieve kwaliteit van leven.
Aan een Canadees onderzoek namen 81 volwassenen (gemiddelde leeftijd 51 jaar) deel die langer dan zes weken last hadden van matige tot ernstige angstklachten. De ene helft kreeg standaard psychotherapie, ontspanningstechnieken in de vorm van ademhalingsoefeningen en een placebo. De andere helft kreeg voedingsadviezen, dezelfde ademhalingsoefeningen, een multi-preparaat voor 50-plussers en tweemaal daags 300 mg ashwagandha extract, gestandaardiseerd op 1,5% withanolides. Aan de hand van diverse vragenlijsten, waaronder de Beck Anxiety Inventory (BAI), werden de resultaten gemeten. De behandelingen van twaalf weken werden uiteindelijk door 64 deelnemers voltooid. In beide groepen was de BAI-score gedaald, maar significant meer in de suppletiegroep dan in de psychotherapiegroep (-56,5% versus -30,5%). Ook werden in de suppletiegroep omvangrijkere verbeteringen gezien wat betreft mentale gezondheid, sociaal functioneren, concentratie, vermoeidheid, vitaliteit en kwaliteit van leven.
In een review uit 2014 zijn vijf studies met in totaal 400 deelnemers bekeken. De toegepaste doseringen bedroegen 125 mg tot 12 g per dag en de behandelduur varieerde van 60 dagen tot 12 weken. Alle studies lieten een (meestal significant) positief effect van ashwagandha op stress en angstgevoelens zien.
Ashwagandha kan ook een gunstig effect op het lichaamsgewicht hebben bij overgewicht als gevolg van stress, zo blijkt uit een recente Indiase studie. Vijftig volwassenen (leeftijd 18-60 jaar, BMI gemiddeld 27) die voor behandeling van stress en overgewicht in aanmerking kwamen, kregen acht weken lang tweemaal daags 300 mg ashwagandha extract (KSM-66^®) of een placebo. Na vier en na acht weken werden aan de hand van de PSS-score, vragenlijsten over eetgedrag en geluksgevoel en metingen van serumcortisol, gewicht en BMI de resultaten in kaart gebracht.
Vergeleken met de placebogroep had ashwagandha-suppletie niet alleen een significant groter effect op PSS-score, geluksgevoel, eetgedrag en serumcortisol, maar ook op lichaamsgewicht (-2,32 kg versus -1,13 kg) en BMI (-0,79 versus -0,38). In deze studie had ashwagandha geen invloed op de bloeddruk.
Een ander onderzoek, met 51 volwassenen met stress gerelateerde hypertensie en overgewicht, liet wel een bloeddrukverlagend effect zien van dagelijks 2 g ashwagandha wortelpoeder met water of melk gedurende drie maanden. Hier kon echter geen invloed op het gewicht en de BMI worden vastgesteld.

Slaapproblemen
Mensen met angstgevoelens hebben vaak ook slaapproblemen. Van een groep van 60 mannen en vrouwen met gediagnosticeerde slapeloosheid kreeg twee derde 600 mg ashwagandha (KSM-66^®) en een derde een placebo. Na 10 weken waren alle slaapparameters in de ashwagandha-groep verbeterd ten opzichte van voor de interventie en van de placebogebruikers: kortere inslaaptijd, langer slapen, minder tijd wakker na inslapen, grotere slaapefficiëntie (percentage van de tijd in bed die slapend is doorgebracht), betere slaapkwaliteit en mentaal fitter en meer uitgerust ontwaken. Bovendien zorgde ashwagandha-suppletie voor een significante vermindering van angstklachten, gemeten naar de Hamilton Anxiety Scale. Ashwagandha kan daarom nuttig zijn voor mensen met slapeloosheid en angsten, concluderen de Indiase onderzoekers.
In een ander onderzoek kregen 40 insomnia-patiënten en 40 gezonde vrijwilligers 8 weken lang tweemaal daags 300 mg ashwagandha (KSM-66^®). Niet alleen de insomniapatiënten bleken baat te hebben bij ashwagandha. Ook bij de gezonde vrijwilligers die ashwagandha namen werd de inslaaptijd korter en namen de slaaptijd, slaapefficiëntie en slaapkwaliteit toe. Bovendien verbeterde de mentale alertheid na ontwaken. Hoewel de verbeteringen groter waren bij de patiënten met slapeloosheid laat dit onderzoek zien dat ook gezonde slapers hun nachtrust kunnen verbeteren met ashwagandha.

Conditie en welbevinden
Ashwagandha kan ook een gunstig effect hebben op de fysieke conditie en de kwaliteit van leven. In een studie kregen 49 gezonde volwassen atleten twaalf weken lang tweemaal daags 300 mg ashwagandha wortel extract (KSM-66^®) of een placebo. Om een indruk te krijgen van het cardiorespiratoire uithoudingsvermogen moesten de atleten voor de start en in week 8 en 12 van de interventie een zgn. shuttle run test of piepjestest doen. Daarbij werd het maximale zuurstofopnamevermogen (VO₂max; het maximale volume zuurstofgas dat het menselijk lichaam per tijdseenheid kan transporteren en metaboliseren bij lichamelijke inspanning, indicatie van iemands fysieke conditie) bepaald. Om de kwaliteit van leven te bepalen moesten de atleten een vragenlijst van de WHO (WHOQOL) invullen. In de ashwagandha-groep was de toename van VO₂max in week en 8 en 12 ten opzichte van het begin van de studie significant groter dan in de placebogroep (respectievelijk 4,91 l/min. en 5,67 l/min. tegenover 1,42 l/min. en 1,86 l/min.). Bovendien was na twaalf weken de kwaliteit van leven van de ashwagandha-gebruikers op alle onderdelen sterker verbeterd dan bij degenen die een placebo hadden gekregen.
Uit een andere studie blijkt dat ashwagandha (tweemaal daags 300 mg KSM-66^® gedurende acht weken) de spiergroei en -kracht kan doen toenemen en het herstel van spierweefsel kan versnellen. Bovendien zorgde ashwagandha-suppletie voor een verlaging van het lichaamsvetpercentage met 16%.

Neurogenese
Van een aantal withanolide glycosiden, met name withanoside IV en withanoside VI, is vastgesteld dat ze neurogenese (de vorming van nieuwe zenuwcellen) bevorderen.
In een onderzoek met muizen is gebleken dat een combinatie van withanolide A, withanoside IV en withanoside VI schade aan zenuwcellen (pre- en postsynaptische membranen, axonen en dendrieten) in de hersenen, veroorzaakt door bèta-amyloïd, kan herstellen. Bèta-amyloïd is een eiwitfragment van APP (Amyloid Precursor Protein; speelt een belangrijke rol bij de groei en reparatie van zenuwcellen), dat zich voornamelijk in de uiteinden (synapsen) van zenuwen bevindt. Bij een onjuiste afbraak van bèta-amyloïd ontstaan onoplosbare complexen, de amyloïde plaques, die schade toebrengen aan zenuwen en als een oorzaak van de ziekte van Alzheimer worden gezien.
Wetenschappers van de universiteit van Toyama (Japan) hebben in een review de effecten van ashwagandha op neurodegeneratieve aandoeningen, en dan met name Alzheimer en ruggengraatletsel, beschreven. Bij muizen met Alzheimer blijken met name withanoside IV en zijn metaboliet sominone effectief in het herstel van zenuwcellen. Suppletie met ashwagandha extract gedurende 30 dagen bij muizen met Alzheimer verbeterde het motorisch geheugen en zorgde voor een verlaging van de bèta-amyloïdwaarden in de hersenschors en hippocampus en een verhoging in plasma.
Bij ruggenmergletsel wordt het herstel van axonen verstoord door remmende proteoglycanen. Withanoside IV blijkt bij muizen de groei van axonen in het aangedane deel van de ruggengraat te kunnen stimuleren en de motorische functies van de achterpoten te kunnen herstellen.

Hypothyreoïdie
Ashwagandha zou ook van therapeutisch belang kunnen zijn bij hypothyreoïdie. Bij een te traag werkende schildklier verloopt de spijsvertering langzamer, hetgeen tot klachten kan leiden, zoals vermoeidheid, spierpijn, vergeetachtigheid, heesheid, kouwelijkheid, psychische klachten en gewichtstoename. De waarden van de schildklierhormonen (vrij en totaal) T3 (tri-joodthyronine, actief hormoon) en T4 (thyroxine, voorloper van T3, wordt in de lever of nieren omgezet in T3) zijn verlaagd en de waarden van TSH (thyroïdstimulerend hormoon ofwel thyrotropine, wordt aangemaakt in de hypofyse) verhoogd. In Nederland hebben zo’n 500.000 mensen een te traag werkende schildklier.
Een bijzondere schildklieraandoening is subklinische hypothyreoïdie. Daarbij is de TSH-waarde (licht) verhoogd terwijl vrij T4 een normale waarde heeft en zijn er verder geen duidelijke symptomen. Deze aandoening komt voor bij 3-8% van de wereldbevolking en een deel daarvan krijgt uiteindelijk hypothyreoïdie.
De werking van de schildklier wordt gestuurd vanuit de hersenen: de hypothalamus produceert het hormoon TRH (thyrotropinevrijmakend hormoon) dat de hypofyse aanzet tot de productie van TSH.
In dieronderzoeken zijn gunstige effecten van ashwagandha in relatie tot hypothyreoïdie vastgesteld. Ratten hadden verhoogde TSH- en verlaagde T3- en T4-waarden als gevolg van kunstmatig opgewekte hypothyreoïdie. Verder waren de bloedsuikerwaarden, het gewicht, de waarden van de ontstekingsbevorderende cytokine IL-6 en de oxidatieve stress significant toegenomen. Ashwagandha extract verbeterde al deze parameters en zorgde voor gunstige veranderingen in het schildklierweefsel. Bij een studie met Wistar-ratten bleek een maand lang ashwagandha-suppletie (500 mg/kg) tevens de neurochemische complicaties in de hersenschors en hippocampus als gevolg van een niet goed functionerende schildklier te kunnen temperen. Toediening van ashwagandha voorkwam de toename van oxidatieve stress en het ontstekingsbevorderende TNF-α in de hippocampus en de daling van glutathion in de cortex en de hippocampus.
In een Indiaas onderzoek kregen 50 mensen (leeftijd 18-50 jaar) met verhoogde TSH-waarden als gevolg van subklinische hypothyreoïdie acht weken lang dagelijks 600 mg ashwagandha (KSM-66^®) of een placebo. Ashwagandha zorgde voor een significante verbetering van de TSH-, T3- en T4-waarden. Ten opzichte van het begin van de studie was T3 met 41,5% en T4 met 19,6% toegenomen, terwijl de TSH-waarden met 17,4% waren gedaald.

Overige
Uit een humaan klinisch onderzoek blijkt een mogelijk nut van ashwagandha bij artrose. In een dubbelblinde cross-over opzet kregen 42 artrosepatiënten een complexpreparaat met 450 mg ashwagandha, 100 mg boswellia serrata, 50 mg curcuma Longvida® en 50 mg zink (picolinaat) of een placebo. Na drie maanden was in de groep die het complexpreparaat kreeg de ernst van de pijn verminderd en de score wat betreft beperkingen, zoals ochtendstijfheid, gedaald. De erytrocyten bezinkingssnelheid (BSE; een ontstekingsmarker) en de röntgenbeelden lieten geen significante verschillen zien. Het is echter niet duidelijk in welke mate de waargenomen effecten op het conto van ashwagandha kunnen worden geschreven.

Ten slotte zijn in een kleinschalig onderzoek hypoglycemische, diuretische en cholesterolverlagende effecten van ashwagandha waargenomen. Een groep van 12 patiënten met milde type II-diabetes en een groep van 12 patiënten met milde hypercholesterolemie (leeftijd 40-60 jaar) namen deel aan het onderzoek. Van elke groep kregen 6 patiënten dagelijks 3 g ashwagandha wortelpoeder gedurende 30 dagen. De overige 6 patiënten uit elke groep fungeerden als controle, met de aantekening dat de 6 diabetespatiënten hun bloedsuikerverlagende medicatie (glibenclamide) bleven gebruiken. Voorafgaand aan en na afloop van het onderzoek werden diverse relevante parameters gemeten. Tevens werd vastgesteld dat de calorie- en vetinname in de behandelgroep hoger was dan in de controlegroep.
Bij de diabetespatiënten die ashwagandha hadden gekregen waren de bloedsuikerwaarden met 12% gedaald, evenveel als in de controlegroep die glibencamide gebruikte. Verder was er sprake van een significante daling van de serumwaarden van kalium (-22%) en van een significante toename van de hoeveelheid uitgescheiden urine (+6%) en de urinewaarden van natrium (+20%). In de controlegroep waren deze waarden niet of nauwelijks veranderd.
In de groep patiënten met hypercholesterolemie resulteerde ashwagandha-suppletie in significant lagere waarden van totaalcholesterol (-10%), triglyceridenwaarden (- 15%), LDL (- 6%) en VLDL (- 15%). Het HDL was licht toegenomen. In de controlegroep waren de waarden gestegen of gelijk gebleven.
De onderzoekers concluderen dat ashwagandha zeker zinvol kan zijn bij type II-diabetes en een verhoogd cholesterol.

(WD)

Bronnen

Verhelst G: Groot handboek geneeskrachtige planten (4e druk); 602-603, Mannavita, 2010. ISBN-13 9789080778467.
Monograph: Withania somnifera; Alternative Medicine Review 9(2):211-214, 2004.
Kuboyama T, Tohda C, Komatsu K: Effects of Ashwagandha (roots of Withania somnifera) on neurodegenerative diseases; Biological and Pharmaceutical Bulletin 37(6):892-897, 2014.
Tohda C: Overcoming several neurodegenerative diseases by traditional medicines: the development of therapeutic medicines and unraveling pathophysiological mechanisms; Yakugaku zasshi: Journal of the Pharmaceutical Society of Japan 128(8):1159-1167, 2008.
Chandrasekhar K, Kapoor J, Anishetty S: A prospective, randomized double-blind, placebo-controlled study of safety and efficacy of a high-concentration full-spectrum extract of ashwagandha root in reducing stress and anxiety in adults; Indian Journal of Psychological Medicine 34(3):255-262, 2012.
Cooley K et al.: Naturopathic care for anxiety: a randomized controlled trial ISRCTN78958974; PLoS One 4(8):e6628, 2009.
Pratte MA et al.: An alternative treatment for anxiety: a systematic review of human trial results reported for the Ayurvedic herb ashwagandha (Withania somnifera); Journal of Alternative and Complementary Medicine 20(12):901-908, 2014.
Choudhary D, Bhattacharyya S, Joshi K: Body Weight Management in Adults Under Chronic Stress Through Treatment With Ashwagandha Root Extract: A Double-Blind, Randomized, Placebo-Controlled Trial; Journal of evidence-based complementary & alternative medicine pii: 2156587216641830, 6 april 2016 [Epub ahead of print].
Langade D et al.: Efficacy and Safety of Ashwagandha (Withania somnifera) Root Extract in Insomnia and Anxiety: A Double-blind, Randomized, Placebo-controlled Study; Cureus 11(9):e5797, 2019.
Langade D et al.: Clinical evaluation of the pharmacological impact of ashwagandha root extract on sleep in healthy volunteers and insomnia patients: A double-blind, randomized, parallel-group, placebo-controlled study; Journal of Ethnopharmacology 264:113276, 2020.
Choudhary B, Shetty A, Langade DG: Efficacy of Ashwagandha (Withania somnifera [L.] Dunal) in improving cardiorespiratory endurance in healthy athletic adults; Ayu 36(1):63-68, 2015.
Wankhede S et al.: Examining the effect of Withania somnifera supplementation on muscle strength and recovery: a randomized controlled trial; Journal of the International Society of Sports Nutrition 12:43, 2015.
Kushwaha S, Betsy A, Chawla P: Effect of Ashwagandha (Withania somnifera) Root Powder Supplementation in Treatment of Hypertension; Studies on Ethno-Medicine 6(2):111-115, 2012.
Dhuley JN: Effect of ashwagandha on lipid peroxidation in stress-induced animals; Journal of Ethnopharmacology 60(2):173-178, 1998.
Mishra LC, Singh BB, Dagenais S: Scientific basis for the therapeutic use of withania somnifera (ashwagandha): A review; Alternative Medicine Review 5(4):334-346, 2000.
Abdel-Wahhab KG et al.: Role of ashwagandha methanolic extract in the regulation of thyroid profile in hypothyroidism modeled rats; Molecular Biology Reports 46(4):3637-3649, 2019.
Hosny EN et al.: Neuroprotective Effect of Ashwagandha Extract against the Neurochemical Changes Induced in Rat Model of Hypothyroidism; Journal of Dietary Supplements 20:1-20, 2020 [Epub ahead of print].
Sharma AK, Basu I, Singh S: Efficacy and Safety of Ashwagandha Root Extract in Subclinical Hypothyroid Patients: A Double-Blind, Randomized Placebo-Controlled Trial; Journal of Alternative and Complementary Medicine 24(3):243-248, 2018.
Kulkarni RR: Treatment of osteoarthritis with a herbomineral formulation: a double-blind, placebo-controlled, cross-over study; Journal of Ethnopharmacology 33(1-2):91-95, 1991.
Minhas U, Minz R, Bhatnagar A: Prophylactic effect of Withania somnifera on inflammation in a non-autoimmune prone murine model of lupus; Drug Discoveries & Therapeutics 5(4):195-201, 2011.
Alam N et al.: Recent advances in elucidating the biological properties of Withania somnifera and its potential role in health benefits; Phytochemistry Reviews 11(1):97-112, 2012.
Mohanty IR, Arya DS, Gupta SK: Withania somnifera provides cardioprotection and attenuates ischemia-reperfusion induced apoptosis; Clinical Nutrition 27(4):635-642, 2008.
Andallu B, Radhika B: Hypoglycemic, diuretic and hypocholesterolemic effect of winter cherry (Withania somnifera, Dunal) root; Indian Journal of Experimental Biology 38(6):607-609, 2000.

< Terug