Foliumzuur

Foliumzuur is een wateroplosbare vitamine die deel uitmaakt van het vitamine B-complex (vitamine B11). Folaat is de vorm waarin deze vitamine in voeding voorkomt. Het is een complexe en wisselende mix van folaat-bestanddelen, gereduceerd folaat en tetrahydrofolaten met dezelfde vitaminewerking als foliumzur.
5-Methyltetrahydrofolaat (5-MTHF) is de biologisch actiefste vorm van folaat en het is de vorm waarin foliumzuur moet worden omgezet door het lichaam zodat het bruikbaar wordt.
Folaten zijn weliswaar in ruime mate aanwezig in de voeding, maar ze worden veelal door koken en andere bereidingsprocessen vernietigd. De beste voedingsbronnen van folaat zijn groene bladgroenten, orgaanvlees, peulvruchten en biergist.
De omzetting van het synthetische foliumzuur in een bioactieve co-enzymatische vorm is tamelijk complex. Om dit proces goed te laten verlopen zijn een goede lever- en darmfunctie, diverse enzymen en voldoende beschikbaarheid van vitamine B2, B3, B6 en C, zink en serine noodzakelijk.
Ongeveer de helft van de Europese bevolking lijkt een mutatie te hebben in het gen dat codeert voor de productie van methyleentetrahydrolaatreductase (MTHFR), het enzym dat is betrokken bij de synthese van 5-methyltetrahydrofolaat. Vrouwen met een dergelijk genpolymorfisme lopen een significant groter risico op een miskraam of een baby met neurale-buisdefecten.
Het Voedingscentrum raadt vrouwen die zwanger willen worden of zwanger zijn aan om dagelijks 400 µg foliumzuur te slikken ter verkleining van het risico op een neurale-buisdefect bij hun kind. Gezien het voorgaande geniet suppletie met de co-enzymatische vorm 5-MTHF hier de voorkeur.
Ook voor vrouwen die orale contraceptiva gebruiken is het van belang om extra foliumzuur te gebruiken. Uit een recente Canadese meta-analyse komt naar voren dat de plasma- en rode bloedcel-concentraties van folaat aanzienlijk worden verlaagd door het gebruik van de anticonceptiepil.

Homocysteïne
Een tekort aan foliumzuur komt relatief veel voor, met name als gevolg van een gebrekkige inname via de voeding en de eerdergenoemde omzettingsproblemen. Verder kan overmatig alcoholgebruik leiden tot tekorten omdat alcohol de heropname van foliumzuur vanuit de darm belemmert. Daarnaast kan een flink aantal geneesmiddelen de biosynthese en opname van folaat en tetrahydrofolaat verstoren.
Een goede voorziening met foliumzuur is tevens van groot belang voor de homocysteïnestofwisseling, met name bij de remethylatie naar het aminozuur methionine (samen met vitamine B12 en vitamine B6). Verhoogde homocysteïnewaarden zijn een risicofactor voor het ontstaan van hart- en vaatziekten. Bij gezonde mensen kan 5-MTHF al in relatief lage doseringen (208 µg en 416 µg) de plasmawaarden van homocysteïne aanzienlijk verlagen, zo blijkt uit een Duitse studie. Van een groep van 144 gezonde vrouwen in de leeftijd van 18-35 jaar kreeg een kwart dagelijks 208 µg methyltetrahydrofolaat en een kwart 416 µg methyltetrahydrofolaat. Na een half jaar waren in beide groepen de plasmawaarden totaal homocysteïne significant met 19% gedaald.
Iraanse wetenschappers hebben het effect van foliumzuursuppletie op het plasma homocysteïne bij postmenopauzale vrouwen onderzocht. Juist na de menopauze blijken de plasmawaarden homocysteïne namelijk toe te nemen. 48 vrouwen in de leeftijd van 50-70 jaar kregen ofwel foliumzuur ofwel een placebo. Bij de meting van de plasmawaarden homocysteïne voor het begin van de suppletie werden geen significante verschillen tussen beide groepen gevonden. Na 16 weken waren de plaswaarden homocysteïne in de foliumzuurgroep echter significant lager dan in de placebogroep (10,3 µmol/l vs. 13,2 µmol/l).
Onderzoekers van de Universiteit van Siena (Italië) vonden eveneens een gunstig effect van foliumzuur. Van een groep van 36 vrouwen kreeg de ene helft dagelijks 500 µg foliumzuur, de andere helft een placebo. Na vier weken bedroegen de gemiddelde plasmawaarden homocysteïne 7,8 µmol/l in de suppletiegroep tegenover 10,9 µmol/l in de placebogroep. Bij de vrouwen met de hoogste beginwaarden van homocysteïne was de daling het grootst: -4,35 µmol/l.
In zeer hoge doseringen (15 mg/dag) blijkt 5-MTHF, de biologisch actieve vorm van folaat, bij postmenopauzale vrouwen de oxidatieve stress te verminderen en de nachtelijke daling van de bloeddruk te vergroten.

Hypertensie
Hypertensiepatiënten die ACE-remmers gebruiken kunnen baat hebben bij het combineren van hun medicatie met een foliumzuursupplement. Uit een omvangrijk Chinees onderzoek blijkt namelijk dat deze combinatie het risico op een beroerte kan verlagen. Aan het dubbelblind gerandomiseerde onderzoek, de China Stroke Primary Prevention Trial, namen 20.702 volwassenen met hypertensie deel, die in het verleden geen beroerte of hartaanval hadden gehad. Gedurende gemiddeld vierenhalf jaar kreeg de ene helft van de groep dagelijks de ACE-remmer enalapril (10 mg) plus foliumzuur (800 µg), terwijl de andere helft alleen 10 mg enalapril kreeg.
De combinatie foliumzuur met enalapril liet een 21% verlaging van het relatief risico op een beroerte zien (282 versus 355 eerste beroertes; -0,7% absoluut risico) ten opzichte van alleen enalapril. Ook het relatieve risico op een herseninfarct (-24%) en op een samengestelde cardiovasculaire gebeurtenis, bestaande uit overlijden ten gevolge van hart- en vaatziekten, een hartinfarct en een beroerte (-20%) was lager in de groep die de combinatie gebruikte.

Een foliumzuur- en/of vitamine B12-tekort is ook de belangrijkste oorzaak van macrocytaire (of megaloblastaire) anemie. De gebruikelijke therapeutische dosering foliumzuur bij deze aandoening bedraagt meestal 800-1000 µg per dag.

5-MTHF glucosaminezout
5-Methyl-tetrahydrofolaat glucosaminezout is een speciale vorm van co-enzymatisch foliumzuur die qua structuur gelijk is aan de gereduceerde en actieve vorm van foliumzuur zoals deze in het lichaam voorkomt. De binding aan glucosaminezout zorgt ervoor dat de 5-MTHF beter oplost in water (en daardoor een betere biobeschikbaarheid kent) en langer stabiel blijft dan bijvoorbeeld andere co-enzymatische vormen van foliumzuur die aan calcium zijn gebonden.
Door het gebruik van deze goed opneembare vorm van folaat in plaats van foliumzuur is er ook geen risico op het ontstaan van hoge bloedwaarden ongemetaboliseerd foliumzuur.
Een ander voordeel van 5-MTHF is dat het –in tegenstelling tot foliumzuur– geen vitamine B12-tekort maskeert. 5-MTHF reageert met homocysteïne tot tetrahydrofolaat met hulp van een enzym dat wordt gereguleerd door vitamine B12. Bij een tekort aan vitamine B12 kan deze reactie niet plaatsvinden en ontstaat een stapeling van 5-MTHF die tot megaloblastaire anemie en neurologische schade kan leiden.

(WD)

Bronnen

  • 5-Methyltetrahydrofolate; Alternative Medicine Review 11(4):330-337, 2006.
  • Leemans L: Does 5-methyltetrahydrofolate offer any advantage over folic acid?; Journal de pharmacie de Belgique (4):16-22, 2012.
  • Krijnen L: Foliumzuur niet alleen essentieel voor zwangere vrouwen; Voedingswaarde 6:30-32, 2013.
  • Shere M et al.: Association Between Use of Oral Contraceptives and Folate Status: A Systematic Review and Meta-Analysis; Journal of Obstetrics and Gynaecology 37(5):430-438, 2015.
  • Lamers Y et al.: Supplementation with [6S]-5-methyltetrahydrofolate or folic acid equally reduces plasma total homocysteine concentrations in healthy women; American Journal of Clinical Nutrition 79:473-478, 2004.
  • Cagnacci A et al.: Folate administration decreases oxidative status and blood pressure in postmenopausal women; European Journal of Nutrition 54(3):429-435, 2015.
  • Almassinokiani F et al.: Folic acid supplementation reduces plasma homocysteine in postmenopausal women; Journal of Obstetrics and Gynaecology 36(4):492-495, 2016.
  • De Leo V et al.: Low-dose folic acid supplementation reduces plasma levels of the cardiovascular risk factor homocysteine in postmenopausal women; American Journal of Obstetrics and Gynecology 183(4):945-947, 2000.
  • Huo Y et al.: Efficacy of folic acid therapy in primary prevention of stroke among adults with hypertension in China: the CSPPT randomized clinical trial; Journal of the American Medical Association (JAMA) 313(13):1325-1335, 2015.
  • Website quatrefolic.com.
  • Website University of Maryland Complementary and Alternative Medicine Guide. Geraadpleegd 08-2015.

 

< Terug