L-theanine

Het aminozuur L-theanine (L-gamma-glutamylethylamide) komt voornamelijk voor in de bladeren van de theeplant (Camellia sinensis). Het is alleen aanwezig als vrij aminozuur en komt niet voor in eiwitten. Zowel de van oudsher bekende ontspannende werking van groene thee als de specifieke smaak ervan is te danken aan de aanwezigheid van L-theanine. Gedroogde groene theebladeren bevatten ca. 1-2% L-theanine. De hoeveelheid in thee aanwezige L-theanine kan aanzienlijk variëren en is onder meer afhankelijk van de manier waarop de bladeren na het plukken verder worden verwerkt. Groene thee bevat in het algemeen veel meer L-theanine dan zwarte thee.
Enkele theanineproducten, zoals AlphaWave® L-theanine en Suntheanine®, worden geproduceerd volgens een gepatenteerd proces en bevatten 98-100% pure L-theanine die chemisch identiek is aan de L-theanine uit groene thee. Dergelijke producten hebben echter in de EU de status van novel food gekregen (maart 2021) en mogen niet meer in voedingssupplementen worden toegepast. Alleen L-theanine die door extractie uit groene thee wordt verkregen is nog toegestaan. Bij dergelijke producten is het belangrijk dat ze zo min mogelijk D-theanine te bevatten. De biologische effecten van D-theanine zijn onbekend, omdat er tot op heden geen onderzoek naar is gedaan. Wel is in dieronderzoek vastgesteld dat D-theanine de absorptie van L-theanine door het lichaam kan remmen.
L-theanine is wateroplosbaar en word na consumptie geabsorbeerd in de dunne darm. Uit dieronderzoeken is gebleken dat de piek plasmaconcentratie 30 minuten na orale inname optreedt. L-theanine kan de bloed-hersenbarrière passeren en in het brein de concentratie van zowel serotonine als dopamine verhogen. L-theanine heeft diverse gunstige effecten in de hersenen, die onder meer tot een ontspannen en relaxte gemoedstoestand leiden. Belangrijk is dat deze kalmerende en rustgevende werking van L-theanine niet gepaard gaat met verschijnselen van sufheid of slaperigheid.

Ontspanning
In een Japanse studie van bescheiden omvang onder studenten bleek een dosering van 200 mg L-theanine tot een toename van zgn. alfa-golven te leiden en tot een subjectief gevoel van ontspanning. Alfa-golven zijn hersengolven, zwakke elektromagnetische pulsen in de hersenen die meetbaar zijn op het hoofd. De verschillende specifieke frequenties corresponderen met een bepaalde mentale status. Alfa-golven (8-12 Hz) worden geassocieerd met ontspanning en een heldere geestesgesteldheid. Bij ca. 90% van de mensen nemen ze automatisch toe bij het sluiten van de ogen. Delta-golven (0,5-4 Hz) zijn het sterkst aanwezig in diepe slaap en thèta-golven (4-8 Hz) met lichte slaap (REM-slaap). Bèta-golven (13-38 Hz) staan voor wakker zijn. Bij stress, opwinding en spanning worden veel hoogfrequente bèta-golven (23-38 Hz) geproduceerd, terwijl er relatief minder andere hersengolven aanwezig zijn. In het onderzoek trad vanaf ca. 40 minuten na inname van de theanine een dosisafhankelijke, ontspannen maar alerte gemoedstoestand op zonder verdoving.

Antistress
Wetenschappers van de University of Shizuoka (Japan) hebben het antistress effect van L-theanine onderzocht aan de hand van de alfa-amylase activiteit in speeksel, een biomarker voor activiteit van het sympathisch zenuwstelsel en voor lichaamsreacties op stress. Twintig vijfdejaarsstudenten farmacie kregen vanaf een week voorafgaand aan een stageperiode in een apotheek of een ziekenhuis tweemaal daags, na het ontbijt en na de lunch, 200 mg L-theanine of een placebo (lactose). De suppletie werd voortgezet gedurende de eerste tien dagen van de stageperiode. Voor het begin van de stage werd de alfa-amylase activiteit in speeksel gemeten en de zgn. State-Trait Anxiety Inventory (een vragenlijst om angst- en onrustgevoelens in kaart te brengen) ingevuld. Bij studenten uit de placebogroep werd voor het begin van de stageperiode een hogere alfa-amylase activiteit gemeten dan bij studenten uit de L-theanine-groep tijdens het practicum. De subjectieve stress in de L-theanine-groep was minder dan in de placebogroep. Daarnaast hadden studenten uit beide groepen met een hogere pre-stage alfa-amylase activiteit meer angstdispositie en minder uren slaap. Volgens de wetenschappers kan L-theanine duidelijk de als gevolg van stress toegenomen alfa-amylase activiteit in speeksel verminderen en zodoende de aanvankelijke stressreactie voorafgaand aan een stageperiode temperen.
Soortgelijke resultaten werden gevonden in een onderzoek waarbij een hoofdreken-oefening gedurende 20 minuten als acute stressor werd ingezet. Twaalf studenten in de leeftijd van 20-25 jaar kregen ofwel 200 mg pure L-theanine (aan het begin van de opdracht of halverwege), ofwel een placebo, ofwel niets. L-theanine-suppletie temperde de verhoging van de hartslag en de toename van immunoglobuline A in speeksel als reactie op acute stress, vergeleken met de placebogroepen. Nader onderzoek bracht aan het licht dat deze effecten werden bewerkstelligd door een demping van sympathische prikkeling. De onderzoekers concluderen dat L-theanine-suppletie antistress-effecten kan ontplooien door het remmen van de prikkeling van corticale neuronen.

Bloeddruk
L-theanine heeft ook effect op de bloeddrukstijging als gevolg van stress, blijkens een Japans onderzoek. In de studie werd gekeken naar het effect van suppletie met L-theanine of cafeïne op het uitvoeren van mentale en fysieke taken onder fysieke of psychologische stress. Veertien deelnemers kregen 200 mg pure L-theanine plus een placebo, of 100 mg cafeïne plus een placebo of alleen een placebo. Bij de extra stressgevoelige deelnemers, die na inname van een placebo een meer dan gemiddelde bloeddrukstijging lieten zien bij het uitvoeren van een mentale taak, kon L-theanine-suppletie deze bloeddrukstijging significant remmen. Cafeïne had een zelfde, zij het bescheidener effect.

Overige
Wetenschappers van de University of British Columbia (Canada) hebben onderzoek gedaan naar de effectiviteit van L-theanine als rustgever bij kinderen met ADHD. Daartoe werd in een tien weken durende gerandomiseerde, dubbelblinde, placebogecontroleerde studie bekeken in hoeverre L-theanine-suppletie van invloed is op de slaapkwaliteit bij deze kinderen. Aan het onderzoek namen 98 jongens in de leeftijd van 8-12 jaar deel die allen de diagnose ADHD hadden gekregen. Ze werden  ingedeeld in een behandel- of placebogroep, waarbij rekening werd gehouden met het al dan niet gebruiken van stimulerende medicijnen zodat beide groepen gelijke aantallen gebruikers en niet-gebruikers hadden. De jongens in de behandelgroep kregen tweemaal daags (bij het ontbijt en na schooltijd) 200 mg pure L-theanine gedurende zes weken. Met behulp van een slaapmonitor (Actigraph) werd het slaappatroon gemeten gedurende vijf achtereenvolgende nachten voor de interventie en vijf achtereenvolgende nachten tegen het eind van de behandelperiode. Uit de resultaten bleek dat L-theanine ook rustgevend kan werken bij kinderen met ADHD: de jongens die L-theanine hadden gekregen sliepen rustiger en hadden minder perioden van nachtelijke activiteit dan de jongens in de placebogroep. Ten aanzien van de inslaaptijd en de slaapduur werden geen significante verschillen gevonden.

Uit een Chinese dierstudie blijkt dat L-theanine mogelijk ook een gunstige bijdrage zou kunnen leveren aan het stoppen met roken. Rookverslaving ontstaat doordat nicotine het beloningssysteem van de hersenen activeert en tegelijkertijd het systeem dat de beloning moet afremmen blokkeert. Via meerdere mechanismen remt L-theanine-suppletie bij muizen de beloningsprikkels van nicotine.

(WD)

Bronnen

  • Yokogoshi H et al.: Effect of theanine, r-glutamylethylamide, on brain monoamines and striatal dopamine release in conscious rats; Neurochemical Research 23:667-673, 1998.
  • Desai MJ et al.: Pharmacokinetics of theanine enantiomers in rats; Chirality 17(3):154-162, 2005.
  • Website Zoëlho. Geraadpleegd 01-2016.
  • Monograph: L-Theanine; Alternative Medicine Review 10(2):136-138, 2005.
  • Ito K et al.: Effects of L-theanine on the release of alpha-brain waves in human volunteers; Nippon Nogeikagaku Kaishi 72:153-157, 1998.
  • Kimura K et al.: L-Theanine reduces psychological and physiological stress responses; Biological Psychology 74(1):39-45, 2007.
  • Lyon MR, Kapoor MP, Juneja LR: The effects of L-theanine (Suntheanine®) on objective sleep quality in boys with attention deficit hyperactivity disorder (ADHD): a randomized, double-blind, placebo-controlled clinical trial; Alternative Medicine Review 16(4):348-354, 2011.
  • Di X et al.: L-theanine inhibits nicotine-induced dependence via regulation of the nicotine acetylcholine receptor-dopamine reward pathway; Science China Life Science 55(12):1064-1074, 2012.
  • Yoto A et al.: Effects of L-theanine or caffeine intake on changes in blood pressure under physical and psychological stresses; Journal of Physiological Anthropology 31:28, 2012.
  • Unno K et al.: Anti-stress effect of theanine on students during pharmacy practice: positive correlation among salivary α-amylase activity, trait anxiety and subjective stress; Pharmacology, Biochemistry and Behavior 111:128-135, 2013.

 

< Terug