Magnesium

Magnesium is een bijzonder belangrijk mineraal voor ons lichaam. Het is betrokken bij meer dan 600 enzymatische processen en speelt daardoor een rol bij vitale stofwisselingsprocessen, zoals oxidatie van vetzuren, eiwitproductie, glycolyse en prostaglandinemetabolisme. Magnesium is verder belangrijk voor de DNA- en RNA-synthese, de productie en het transport van energie, het overbrengen van zenuwimpulsen en de opbouw van botten en tanden. Magnesium is tevens het antistress-mineraal bij uitstek. Het heeft een kalmerende werking en zorgt voor het ontspannen van spieren (hartspier!) en bloedvaten, terwijl calcium de spieren juist aanspant. De calcium/magnesium-balans zorgt voor het belangrijke evenwicht in het lichaam tussen spanning en ontspanning. Een hoge calciumopname zorgt voor een relatief magnesiumtekort en omgekeerd. Een magnesiumtekort kan leiden tot hartritmestoornissen en spasmen van de kransslagaders, waaruit op termijn angina pectoris-klachten of een hartinfarct kunnen voortvloeien. Tevens is vastgesteld dat een gebrekkige inname van magnesium hypertensie en type II-diabetes kan veroorzaken, evenals zenuw- en spierklachten, zoals krampen, tremors, prikkelbaarheid, nervositeit en angststoornissen. Een magnesiumtekort wordt ook in verband gebracht met het optreden van restless legs syndrome, migraine, epilepsie en premenstrueel syndroom. Bij ouderen wordt het tekort aan magnesium in verband gebracht met de ziekte van Alzheimer.

Behalve een hoge calciuminname kunnen ook diverse andere factoren een ongunstig effect op de magnesiumstatus hebben, zoals een hoge alcohol- en/of suikerconsumptie, diabetes, langdurige diarree of het gebruik van bepaalde diuretica en andere medicijnen. Psychische en fysieke stress en intensieve sportbeoefening verhogen de magnesiumbehoefte.

Het lichaam van een volwassene bevat ongeveer 20-28 g magnesium, waarvan meer dan de helft in het skelet zit. Ruim 40% bevindt zich intracellulair in spieren en zachte weefsels en 1% extracellulair in het bloedplasma. Bij het constant houden van de plasmawaarde van magnesium spelen de nieren een belangrijke rol. Ongeveer een derde deel van het magnesium dat is opgeslagen in het skelet doet dienst als buffer om de plasmawaarden constant te houden.

Bloeddruk
Het effect van magnesiumsuppletie op de bloeddruk is in meerdere meta-analyses in kaart gebracht. Een meta-analyse uit 2002, waarin 20 onderzoeken met in totaal 1.220 deelnemers met normale of hoge bloeddruk werden bekeken, vond een slechts bescheiden gemiddelde daling van de bloeddruk (- 0,6 mm Hg systolisch, – 0,8 mm Hg diastolisch) bij magnesium doseringen variërend van 240-960 mg/dag. Wel werd een dosisafhankelijk effect van magnesium gevonden: elke toename van 240 mg/dag in dosering gaf een daling van 4,3 mm Hg systolische bloeddruk en 2,3 mm Hg diastolische bloeddruk. Ook in een meer recente meta-analyse van 22 studies met in totaal 1.173 deelnemers met normale en hoge bloeddruk werden bescheiden positieve resultaten gevonden: 3-4 mm Hg daling van de systolische bloeddruk en 2-3 mm daling van de diastolische bloeddruk bij doseringen van 120-973 mg/dag gedurende 3-24 weken follow-up. Bij doseringen van meer dan 370 mg magnesium per dag waren de resultaten iets beter. In een Cochrane-review van 12 onderzoeken met in totaal 545 deelnemers die allen hoge bloeddruk hadden werd echter alleen een significante daling van de diastolische bloeddruk (- 2,2 mm Hg) gevonden.
Amerikaanse wetenschappers vonden aanzienlijke effecten van magnesiumsuppletie op de bloeddruk in een deelanalyse van 7 uniforme onderzoeken uit een grotere meta-analyse van 44 studies. Deze onderzoeken omvatten 135 hypertensiepatiënten die ten minste 6 maanden lang ononderbroken bloeddrukverlagende medicijnen hadden gebruikt en na een wash-out periode van ten hoogste 2 weken een systolische bloeddruk van meer dan 155 mm Hg hadden. Magnesiumsuppletie resulteerde in een aanzienlijke gemiddelde daling van de systolische bloeddruk met 18,7 mm Hg en van de diastolische bloeddruk van 10,9 mm Hg. Volgens de onderzoekers worden de vaak magere effecten van magnesium in andere meta-analyses verklaard doordat de geanalyseerde studies onderling veel verschillen van opzet en onderling afwijkende onderzoekspopulaties met verschillende gezondheidskenmerken kennen.

Aderverkalking
Magnesium kan een belangrijke rol spelen bij de preventie van aderverkalking, zo blijkt uit een Amerikaans onderzoek onder deelnemers aan de Framingham Heart Study. Bij in totaal 2.695 deelnemers (gemiddelde leeftijd 53 jaar en vrij van hart- en vaatziekten) werd met behulp van multidetector computertomografie de mate van verkalking in de kransslagader en de buikaorta gemeten. Aan de hand van voedselfrequentievragenlijsten werd de magnesium-inname via voeding en supplementen vastgesteld. Na correctie voor diverse confounders bleek een toename van de magnesium-inname met 50 mg/dag gerelateerd met 22% minder verkalking van de kransslagader en 12% minder verkalking van de buikaorta. Bovendien hadden degenen met de hoogste magnesium-inname aanzienlijk minder kans op het ontwikkelen van aderverkalking (- 58% kransslagader, – 34% buikaorta) dan de deelnemers met de laagste magnesiumconsumptie.
Mexicaanse onderzoekers hebben recentelijk een soortgelijk verband gevonden tussen de bloedwaarden van magnesium en de kans op aderverkalking in de kransslagader in een onderzoek met 1.276 Mexicanen van gemengde (Europees/Indiaans) ouders (zgn. mesties). Degenen met de hoogste magnesiumspiegels in serum hadden 42% minder kans op subklinische atherosclerose, vergeleken met deelnemers met de laagste bloedwaarden magnesium. Een verhoging van de bloedwaarde met 0,17 mg/dl gaf een 16% verlaging van de kans op verkalking in de kransslagader. Bovendien had de groep met de hoogste serumwaarden magnesium 48% minder kans op hypertensie en 69% minder kans op type II-diabetes. Een geringe inname van magnesium en lage serumwaarden magnesium zijn dus duidelijk cardiometabole risicofactoren.

Stress en angst
Bij stress, pijn, angst en depressie hebben mensen vaak een verhoogde behoefte aan magnesium. In een Frans onderzoek met 264 mensen (gemiddelde leeftijd 44,6 jaar) met algemene, ongerichte angstklachten is gekeken naar het effect van magnesium op deze angstklachten. De ene helft van de deelnemers kreeg drie maanden lang een combinatiepreparaat met twee kruiden en 300 mg elementair magnesium en de andere helft kreeg een placebo. De groep die magnesium kreeg, vertoonde een significante vermindering van angstklachten, gemeten naar de Hamilton Anxiety Scale.
Uit een Australische studie met 5.708 mensen in de leeftijd van 46-49 jaar of 70-74 jaar is een omgekeerd evenredig verband tussen magnesium-inname en prevalentie van depressie en angstklachten naar voren gekomen: hoe hoger de magnesium-inname, des te minder last men had van angsten en depressie.

Plotselinge hartdood
Lage plasmawaarden magnesium worden ook in verband gebracht met een verhoogd risico op plotselinge hartdood. In een Amerikaans onderzoek werden van ruim 14.000 deelnemers aan de Atherosclerosis Risk in Communities Study in de leeftijd van 45-64 jaar plasmawaarden van magnesium vastgesteld. Na een gemiddelde follow-up periode van 12 jaar werden 264 gevallen van plotselinge hartdood vastgesteld. Degenen in de groep met de hoogste plasmawaarden magnesium hadden een bijna 40% lager risico op plotselinge hartdood dan degenen met de laagste plasmawaarden.
Binnen de Nurses’ Health Study is een vergelijkbaar onderzoek gedaan waarbij niet alleen naar de plasmawaarden maar ook naar de inname van magnesium is gekeken. Vrouwen met de hoogste magnesium-inname hadden 37% minder kans op plotselinge hartdood ten opzichte van de vrouwen met de laagste inname. Voor vrouwen met de hoogste plasmawaarden magnesium was het risico zelfs 77% lager. Er was een sterke omgekeerd lineaire relatie tussen plasma-magnesium en het risico op plotselinge hartdood: een toename van de magnesiumspiegel met 0,25 mg/dl was gerelateerd met een risicodaling van 41%.
Wetenschappers van Wageningen University hebben gekeken naar een mogelijk verband tussen coronaire hartziekten en de daadwerkelijke opname van magnesium. Als graadmeter voor de opname werd de uitscheiding van magnesium via de urine gemeten. In totaal namen 7.664 mensen aan het onderzoek deel. De groep met de laagste magnesiumuitscheiding had een 60% grotere kans op een al dan niet fatale coronaire hartziekte, vergeleken met de groepen met een hogere uitscheiding. Degenen met de laagste uitscheiding hadden ook 70% meer kans op overlijden aan een coronaire hartziekte. De onderzoekers concluderen dan ook dat een hogere inname van magnesium het risico op coronaire hartziekten kan verkleinen, met name bij diegenen met de laagste uitscheiding van magnesium.

Metabool syndroom, type II-diabetes
Een meta-analyse uit 2014 laat een verband zien tussen een hogere magnesiuminname en een lager risico op het metabool syndroom. In dit onderzoek werden 6 cross-sectionele studies met in totaal ruim 24.000 deelnemers meegenomen. De mensen met de hoogste magnesium-inname hadden 31% minder kans op het ontwikkelen van metabool syndroom in vergelijking met degenen die het minste magnesium binnenkregen. Een toename van de magnesium-inname van 100 mg/dag gaf een daling van het risico op metabool syndroom van 17%.
Zoals eerder aangegeven kan type II-diabetes het gevolg zijn van een magnesiumtekort. In een prospectieve studie is het langetermijneffect van magnesium-inname op het ontstaan van insulineresistentie, diabetes en systemische ontsteking onderzocht. Aan het onderzoek namen 4.479 Amerikaanse jongvolwassenen (leeftijd 18-30 jaar) deel. Gedurende de follow-up periode van 20 jaar werden 330 gevallen van diabetes vastgesteld. Degenen met een magnesium-inname die behoorde tot de hoogste 20% hadden 47% minder kans op diabetes dan degenen met de laagste magnesium-inname. In een grote Chinese meta-analyse van 13 studies met in totaal ruim 536.000 deelnemers werd voor elke 100 mg/dag toename van magnesium-inname een vermindering van het risico op type II-diabetes van 14% gevonden.

Overige
Een bijzondere oorzaak van magnesiumtekort is lawaai. Blootstelling aan lawaai zorgt voor een toename van de serumwaarden van magnesium en een verhoogde uitscheiding van magnesium via de urine, zo is vastgesteld in een Italiaans onderzoek. Andersom kan een magnesiumtekort van invloed zijn op tinnitus (oorsuizen) en een oorzaak zijn van overgevoeligheid voor geluid.
Israëlische wetenschappers hebben laten zien dat magnesium gehoorverlies na blootstelling aan lawaai kan voorkomen. Aan hun onderzoek namen 300 jonge, gezonde rekruten met een normaal gehoor deel. Tijdens hun militaire basistraining van twee maanden werden ze regelmatig blootgesteld aan harde impulsgeluiden terwijl ze oordopjes in hadden. Elke soldaat kreeg dagelijks een drank met ofwel 167 mg magnesium in de vorm van magnesium aspartaat ofwel een placebo. In de placebogroep kwam permanente gehoorbeschadiging aanzienlijk vaker voor en was ook ernstiger dan in de magnesiumgroep.

Tevens zijn er aanwijzingen dat magnesium een gunstig effect kan hebben bij het syndroom van Gilles de la Tourette. In een Spaanse studie kregen 38 kinderen in de leeftijd van 7-14 jaar met Tourette dagelijks een combinatie van magnesium (6 mg/kg) en vitamine B₆ (2 mg/kg) of een placebo. Na drie maanden was het aantal tics in de behandelgroep significant met 52% gedaald en de ernst van de tics was met 67% verminderd. De vraag is alleen welk aandeel in het resultaat mag worden toegeschreven aan magnesium en welk aan vitamine B₆.

(WD)

Bronnen

Gröber U, Schmidt J, Kisters K: Magnesium in Prevention and Therapy; Nutrients 7:8199-8226, 2015.
Magnesium; Natural Medicines website, geraadpleegd 4-2016.
Hruby A et al.: Magnesium intake is inversely associated with coronary artery calcification: the Framingham Heart Study; JACC. Cardiovascular Imaging 7(1):59-69, 2014.
Jee SH et al.: The effect of magnesium supplementation on blood pressure: a meta-analysis of randomized clinical trials; American Journal of Hypertension 15(8):691-696, 2002.
Henseler L: Bijzondere toepassingen van magnesium (1); Tijdschrift voor Orthomoleculaire Geneeskunde 24(5):51-56, 2009.
Henseler L: Bijzondere toepassingen van magnesium (2); Tijdschrift voor Orthomoleculaire Geneeskunde 24(6):23-29, 2009.
Severs A: Magnesium: sleutelmineraal voor elke lichaamscel; Voedingswaarde 6:28-30, 2014.
Posadas-Sánchez R et al.: Serum magnesium is inversely associated with coronary artery calcification in the Genetics of Atherosclerotic Disease (GEA) study; Nutrition Journal 15(1):22, 2016.
Dibaba DT et al.: Dietary magnesium intake and risk of metabolic syndrome: a meta-analysis; Diabetic Medicine 31(11):1301-1309, 2014.
Kass L, Weekes J, Carpenter L: Effect of magnesium supplementation on blood pressure: a meta-analysis; European Journal of Clinical Nutrition 66(4):411-418, 2012.
Dickinson HO et al.: Magnesium supplementation for the management of essential hypertension in adults; Cochrane Database of Systematic Reviews (3):CD004640, 2006.
Rosanoff A, Plesset MR: Oral magnesium supplements decrease high blood pressure (SBP>155 mmHg) in hypertensive subjects on anti-hypertensive medications: a targeted meta-analysis; Magnesium Research 26(3):93-99, 2013.
Peacock JM et al.: Serum magnesium and risk of sudden cardiac death in the Atherosclerosis Risk in Communities (ARIC) Study; American Heart Journal 160(3):464-470, 2010.
Chiuve SE et al.: Plasma and dietary magnesium and risk of sudden cardiac death in women; American Journal of Clinical Nutrition 93(2):253-260, 2011.
Joosten MM et al.: Urinary and plasma magnesium and risk of ischemic heart disease; American Journal of Clinical Nutrition 97(6):1299-1306, 2013.
Hanus M, Lafon J, Mathieu M: Double-blind, randomised, placebo-controlled study to evaluate the efficacy and safety of a fixed combination containing two plant extracts (Crataegus oxyacantha and Eschscholtzia californica) and magnesium in mild-to-moderate anxiety disorders; Current Medical Research and Opinions 20:63-71, 2004.
Jacka FN et al.: Association between magnesium intake and depression and anxiety in community-dwelling adults: the Hordaland Health Study; Australian and New Zealand journal of psychiatry 43(1):45-52, 2009.
Kim DJ et al.: Magnesium intake in relation to systemic inflammation, insulin resistance, and the incidence of diabetes; Diabetes Care 33(12):2604-2610, 2010.
Dong JY et al.: Magnesium intake and risk of type 2 diabetes: meta-analysis of prospective cohort studies; Diabetes Care 34(9):2116-2122, 2011.
García-López R et al.: An open study evaluating the efficacy and security of magnesium and vitamin B(6) as a treatment of Tourette syndrome in children; Medicina Clínica 131(18):689-691, 2008.
Mocci F et al.: The effect of noise on serum and urinary magnesium and catecholamines in humans; Occupational Medicine 51(1):56-61, 2001.
Attias J et al.: Oral magnesium intake reduces permanent hearing loss induced by noise exposure; American Journal of Otolaryngology 15(1):26-32, 1994.

< Terug