Palmitoylethanolamide (PEA)

Palmitoylethanolamide (PEA) is een vetzuuramide dat in veel voedingsmiddelen zit en in vrijwel alle levende wezens voorkomt. Het beschikt over pijnstillende en ontstekingsremmende eigenschappen en blijkt eveneens effectief bij griep en verkoudheid. Zo kan PEA beschermen tegen schade aan nieren, hersenen, hart en andere organen en kan het worden ingezet om neuropathische pijn te behandelen.
PEA wordt gevormd als antwoord op bedreigingen van de integriteit van cellen en weefsels, bijvoorbeeld bij chronische ontstekingen, zuurstoftekort of de aanwezigheid van vrije radicalen. In de celkern remt PEA via de receptor PPAR-α de activiteit van genen die de ontstekingscascade onderhouden. Door het inschakelen van deze receptor ontstaat een ontstekingsremmend en pijnstillend effect. Daarnaast heeft PEA ook affiniteit met enkele andere receptoren en kan afzonderlijk een aantal van de genen remmen die chronische ontstekingscellen overactief maken. Dit verklaart waarom PEA ook een positief effect heeft bij vele ziektebeelden die gepaard gaan met chronische pijn en/of ontstekingen.

Neuropathische pijn
In een review is gekeken naar het pijnstillende effect van PEA bij pijnsyndromen als gevolg van zenuwbeknelling, zoals ischias en carpaal tunnel syndroom. Acht klinische studies zijn meegenomen in de review, met in totaal 1.366 patiënten. Een van de studies betrof 610 patiënten met diverse pijnen: ischias (331), reumatische pijn (54), pijn na een mislukte rugoperatie (76), postherpetische pijn (pijn na herpes zoster) (44), pijn door diabetische neuropathie (32), oncologische pijn (22) en chronische pijn door een andere oorzaak (51). Voorafgaand aan het onderzoek bedroeg de Visueel Analoge Schaal (VAS; meetinstrument voor onder meer het bepalen van pijnniveaus onder patiënten) gemiddeld 6,5. De patiënten kregen, al dan niet naast bestaande pijnstillers, tweemaal daags 600 mg PEA gedurende 3 weken, gevolgd door eenmaal daags 600 mg gedurende 4 weken. Bij de patiënten die het onderzoek voltooiden was de pijnscore op de VAS gedaald naar gemiddeld 2,5. PEA was even effectief bij patiënten met en zonder andere pijnstillers.
In een andere, zeer betekenisvolle Spaanse studie werd gekeken naar het effect van verschillende doseringen PEA (300 mg en 600 mg). Aan deze dubbelblind placebo gecontroleerde studie namen 636 patiënten (336 mannen en 300 vrouwen) in de leeftijd van 19-72 jaar deel. Alle deelnemers leden pijn door beknelling van de nervus ischiadicus (grote beenzenuw) en hadden een score van 5 of hoger op de VAS. Ze kregen gedurende drie weken dagelijks 600 mg PEA, 300 mg PEA of een placebo. Voorafgaand en na afloop van de interventie werd de pijnintensiteit met behulp van de VAS en de kwaliteit van leven met behulp van de Roland-Morris Disability Questionnaire (RDQ) vastgesteld.
Na drie weken bleek dat PEA beduidend effectiever was dan een placebo en dat de hoge dosering PEA betere resultaten liet zien dan de lage dosering. In de groep die 300 mg PEA had gekregen was de VAS gedaald van 6,5 naar 3,6, en in de groep met 600 mg PEA van 7,1 naar maar liefst 2,1, ofwel meer dan 50% pijnvermindering (placebogroep: van 6,6 naar 4,6). Een dergelijke daling wordt over het algemeen gezien als een sterk klinisch effect. In groep met de hoogste dosering werd ook de meeste winst in kwaliteit van leven gezien: de RDQ daalde van 12,7 naar 3,5.
In een Italiaans onderzoek met 26 patiënten met carpaal tunnel syndroom bleek PEA (600 mg/dag of 1.200 mg/dag gedurende 30 dagen) neurofysiologische parameters, zoals distale motor latentie (tijd tussen stimulatie en motorische respons), beduidend te verbeteren zonder bijwerkingen. De hoogste dosering gaf de beste resultaten. Ook in een studie met 25 diabetespatiënten met carpaal tunnel syndroom zorgde 1.200 mg PEA voor verbetering van neurofysiologische parameters en vermindering van pijn, vergeleken met placebo.

Ingewandspijn
PEA blijkt ook heilzaam bij ingewandspijn, zeker in combinatie met het polyfenol polydatin (net als resveratrol een bestanddeel van Polygonum cuspidatum (Japanse duizendknoop) dat over antioxidant en ontstekingsremmende eigenschappen beschikt). In een onderzoek werd deze combinatie (dagelijks 600 mg PEA en 60 mg polydatin) gedurende twee maanden gegeven aan 25 vrouwen met endometriose (15), interstitiële cystitis (blaaspijnsyndroom) (6) of dysmenorroe (4). De behandeling resulteerde in een aanzienlijke vermindering van pijn. Voor aanvang van het onderzoek bedroeg de VAS 6,8, maar na een maand was deze al gedaald naar 3,2 en aan het eind van het onderzoek naar 1,7. Bovendien was het gelijktijdig gebruik van NSAIDs afgenomen.
In een casusverslag is het effect van PEA plus polydatin bij vier vrouwen besproken. De vrouwen hadden pijnen die verband hielden met endometriose, zoals bekkenpijn, (VAS ≥ 5) en kregen gedurende drie maanden tweemaal daags 400 mg PEA plus 40 mg polydatin. Al na een maand behandeling rapporteerden alle vrouwen pijnvermindering en werden er minder reguliere pijnstillers genomen. Bovendien leek er enige verbetering zichtbaar wat betreft endometriose-laesies.

Combinatie met andere pijnstillers
Het gebruik van PEA in een multimedicinale pijnbehandeling kan het effect van andere pijnstillers versterken. Tijdens de Naples Pain Conference in 2010 werd een onderzoek met multimodale pijnbehandeling bij patiënten met lage rugpijn besproken. Aan het onderzoek namen 81 patiënten deel die allen een combinatie van pijnstillers (pregabaline, gabapentine, amitriptyline, duloxetine) kregen. Een groep van 41 patiënten kreeg bovendien dagelijks 1.200 mg PEA gedurende drie weken, gevolgd door 600 mg PEA gedurende een maand. Aan het eind van deze periode hadden de patiënten die PEA hadden gekregen minder pijn dan de andere groep patiënten. PEA gaf geen bijwerkingen of interacties met de medicijnen.
Ook in een onderzoek met 80 fibromyalgie-patiënten zorgde toevoeging van PEA aan de pijnstillers duloxetine en pregabalin voor een verdere vermindering van het aantal pijnpunten (tenderpoints) en voor minder pijnklachten.

Griep en verkoudheid
In de jaren zeventig van de vorige eeuw zijn enkele klinische studies gedaan naar het effect van PEA bij griep en verkoudheid, die in een review uit 2013 nog eens onder de aandacht zijn gebracht. Aan een van deze studies namen 444 werknemers van de Skoda autofabriek deel. Ze hielden bij of ze last kregen van griep- en/of verkoudheidsklachten, zoals een verstopte neus, keelpijn, hoofdpijn, koorts of een ziek gevoel. Daarnaast kregen ze driemaal daags 600 mg PEA of een placebo gedurende twaalf dagen. De PEA-groep telde minder gevallen van koorts, hoofdpijn en keelpijn dan de placebogroep (18 versus 33) en koorts, koortsperioden en hoofdpijn waren significant verminderd met 45,5%. Ook het totaal aantal dagen met griep lag significant lager bij PEA-gebruik. De gunstige effecten van PEA manifesteerden zich duidelijk in de tweede week van het onderzoek.
In een andere studie van dezelfde Tsjechoslowaakse onderzoekers is gekeken naar de preventieve mogelijkheden van PEA. Daartoe werden gedurende acht weken de klachten van 889 militairen (leeftijd 18-20 jaar) bijgehouden. Tijdens de eerste drie weken van het onderzoek kregen de militairen driemaal daags 600 mg PEA of een placebo, gevolgd door een periode van zes weken waarin ze eenmaal daags 600 mg EPA of een placebo kregen. PEA-suppletie bleek ook effectief in het voorkomen van griep en verkoudheid. In week zes was het aantal ziektegevallen in de PEA-groep 40% lager en in week 8 32% lager dan in de placebogroep.
Ook in de andere onderzoeken blijkt PEA een beschermend effect te hebben en de kans op het krijgen van griep met 30-60% te verminderen, en als de griep al aanwezig is de ernst van de symptomen en het ziektegevoel te verminderen. De auteurs van de review wijzen erop dat tegen PEA, anders dan bij de gangbare antigriepmiddelen, geen resistentie van het griepvirus is gevonden.

Overige
– Autisme. Er zijn aanwijzingen dat PEA mogelijk ook zinvol zou kunnen zijn bij autisme. Er komt steeds meer bewijs voor de betrokkenheid van ontstekingsmediatoren bij deze aandoening. In een casusverslag is het effect van PEA bij twee autisten beschreven. Bij een 13-jarige jongen met een lage CD57⁺-waarde, hoge IgE-waarde, flink eczeem en atopische stigmata verbeterden het taalgebruik en de algehele ernst van het autisme significant na een maand lang dagelijks 1.200 mg PEA. De atopische symptomen verdwenen. Bij een 15-jarige jongen zorgde drie maanden PEA-suppletie (600 mg/dag) voor merkbare verbeteringen wat betreft cognitie, gedrag en gezelligheid.
– Nachtrust. Uit een recente studie komt naar voren dat PEA een gunstige invloed kan hebben op de nachtrust. Aan het onderzoek namen 103 Australische mannen en vrouwen van 18 jaar en ouder deel. Alle deelnemers hadden een verstoord slaappatroon (PSQI > 5; Pittsburgh Sleep Quality Index). 55 van hen kregen dagelijks 350 mg PEA, terwijl de andere deelnemers een placebo ontvingen.
Na 8 weken was de inslaaptijd in de PEA-groep 19 minuten korter geworden (van 42,8 naar 23,4 minuten), tegenover slechts krap 6 minuten bij de placebogebruikers (van 36,2 naar 30,3 minuten). Er was geen verschil tussen beide groepen wat betreft het aantal uren slaap en de slaapkwaliteit. Wel gaven de PEA-gebruikers aan dat ze veel sneller volledig wakker waren na ontwaken. Aan het begin van de studie duurde het 25,9 minuten en na 8 weken PEA nog slechts 14,7 minuten. Ook waren hun cognitieve scores bij ontwaken verbeterd. In de placebogroep werden deze veranderingen niet gezien. Volgens de onderzoekers maakt dit PEA extra interessant omdat de meeste reguliere slaapmiddelen versuftheid na het ontwaken en duizeligheid overdag als bijwerkingen hebben. Op grond van de resultaten van dit onderzoek zien zij PEA als een geschikt middel voor mensen die moeite hebben om in slaap te vallen en om alerter en meer uitgeslapen te ontwaken.
– Ogen. PEA speelt ook een rol bij de gezondheid van het oog. Zo werd in een observationele studie in de ogen van patiënten met glaucoom een lager gehalte aan 2-arachidonoylglycerol en PEA gevonden. Daarnaast werd in een klinische studie aangetoond dat tweemaal daags 300 mg PEA de intra-oculaire druk in de ogen van patiënten met open hoek glaucoom kon verlagen. Na twee maanden was de intra-oculaire druk met 3,5 mm Hg verminderd terwijl deze in de placebogroep nagenoeg gelijk bleef. Er werd echter geen effect op het gezichtsveld of -scherpte gevonden. Een andere studie bevestigde dat het effect op de oogdruk ook na zes maanden nog aanwezig was (ook tweemaal daagse suppletie met 300 mg PEA). Hier was de intraoculaire druk vermindert van 14,4 naar 11,1 mm Hg in normale druk glaucoom patiënten.

(WD)

Bronnen

Keppel Hesselink JM: Voedingssupplement PEA tegen griep en verkoudheid; Voedingswaarde 28(5):36-39, 2013.
Guida G et al.: A multicenter clinical study of palmitoylethanolamide in chronic neuropathic pain: compression lumboischialgia (Spaans); Dolor 25(1):35-42, 2010.
Keppel Hesselink JM, Kopsky DJ: Palmitoylethanolamide, a neutraceutical, in nerve compression syndromes: efficacy and safety in sciatic pain and carpal tunnel syndrome; Journal of Pain Research 8:729-734, 2015.
Keppel Hesselink JM: New targets in pain, non-neuronal cells, and the role of palmitoylethanolamide; The Open Pain Journal 5:12-23, 2012.
Gatti A et al.: Palmitoylethanolamide in the treatment of chronic pain caused by different etiopathogenesis; Pain Medicine 13(9):1121-1130, 2012.
Antonucci N, Cirillo A, Siniscalco D: Beneficial Effects of Palmitoylethanolamide on Expressive Language, Cognition, and Behaviors in Autism: A Report of Two Cases; Case Reports in Psychiatry 2015:325061, 2015.
Indraccolo U, Barbieri F: Effect of palmitoylethanolamide-polydatin combination on chronic pelvic pain associated with endometriosis: preliminary observations; European Journal of Obstetrics, Gynecololy and Reproductive Biology 150(1):76-79, 2010.
Keppel Hesselink JM, de Boer T, Witkamp RF: Palmitoylethanolamide: A Natural Body-Own Anti-Inflammatory Agent, Effective and Safe against Influenza and Common Cold; International Journal of Inflammation 2013:151028, 2013.
Del Giorno R et al.: Palmitoylethanolamide in Fibromyalgia: Results from Prospective and Retrospective Observational Studies; Pain and Therapy, 3 september 2015 [Epub ahead of print].
Rao A et al.: Palmitoylethanolamide for sleep disturbance. A double-blind, randomised, placebo-controlled interventional study; Sleep Science Practice 5(1):12, 2021.
Chen J et al.: Finding of endocannabinoids in human eye tissues: implications for glaucoma; Biochemical and Biophysical Research Communications 330(4):1062-1067, 2005.
Gagliano C et al.: Ocular hypotensive effect of oral palmitoyl-ethanolamide: a clinical trial; Investigative Ophthalmology and Visual Science 52(9):6096-6100, 2011.
Costagliola C et al.: Effect of palmitoylethanolamide on visual field damage progression in normal tension glaucoma patients: results of an open-label six-month follow-up; Journal of Medicinal Food 17(9):949-954, 2014.

< Terug