Vitamine B1

Thiamine is de eerste B-vitamine die werd ontdekt, vandaar dat het ook wel vitamine B1 wordt genoemd. Voor mensen en dieren is het een vitamine; een stof die we zelf niet kunnen aanmaken in het lichaam waardoor we afhankelijk zijn van inname van deze stof door voeding of suppletie. Alleen planten, micro-organismen en sommige schimmels kunnen thiamine aanmaken. Sommige darmbacteriën kunnen thiamine aanmaken (Soto-Martin et al., 2020), maar dit is in dusdanig kleine hoeveelheden dat bronnen in de voeding essentieel blijven.

Thiamine komt voor in veel verschillende producten, zoals (volkoren) graanproducten, aardappelen, groente, vlees, vleesproducten, melk en melkproducten, maar het is gevoelig voor hoge temperaturen. Bij een inname van een grote hoeveelheid thiamine nemen je darmen maar een klein deel op. Net zoals de andere wateroplosbare B-vitamines kan thiamine snel worden uitgescheiden via de urine. Het wordt niet gestapeld in het lichaam en heeft het een zeer lage toxiciteit (Mrowicka et al., 2023). De hoeveelheid thiamine die je nodig hebt hangt af van de hoeveelheid calorieën die je consumeert. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) thiamine voor volwassenen, kinderen, zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven is dan ook gelijk, namelijk 0,1 mg/megajoule (ofwel 0,00042 mg/kcal). Bij een energie-inname van 2000 kcal (8,4 megajoule) komt dit neer op 0,8 mg thiamine en bij 2500 kcal (10,5 megajoule) op 1,1 mg thiamine. In verband met de lage toxiciteit is er geen aanvaardbare bovengrens vastgesteld voor thiamine.

Opname in het lichaam
Thiamine wordt opgenomen door de darmwand, omgezet tot thiamine pyrofosfokinase en weer afgegeven aan het bloed. Daar heeft het een effect op de erytrocyten, het plasma, de leukocyten en de bloedplaatjes. Vervolgens wordt het opgenomen door verschillende organen, zoals de lever en het hart. Ook kan het de bloed-hersenbarrière passeren om bij de neuronen te komen. Eenmaal in de cel wordt thiamine getransporteerd door de mitochondriale en nucleaire membranen. Thiamine vervalt in het lichaam snel (in 1-12 uur tijd vervalt 50% van de thiamine tot andere inactieve stoffen) waardoor het belangrijk is om het regelmatig binnen te krijgen door voeding of suppletie. Een tekort in inname van thiamine kan al na 18 dagen leiden tot symptomen van deficiëntie (Mrowicka et al., 2023).

Over het algemeen komt een vitamine B1-deficiëntie bijna niet voor. Bij verminderde inname of opname bestaat hier wel een risico op, bijvoorbeeld bij anorexiapatiënten of patiënten met de ziekte van Crohn. Andere groepen hebben een verhoogde behoefte aan thiamine doordat het bijvoorbeeld versneld wordt omgezet in zogenaamd hypermetabolische omstandigheden. Denk daarbij bijvoorbeeld aan tijdens infecties, diabetes, het herstel van ernstige brandwonden of na het gebruik van alcohol (Mrowicka et al., 2023). Ook mensen met een zeer actief leefpatroon, bijvoorbeeld (top)sporters, hebben een grotere behoefte aan vitamine B1.

Werkingsmechanisme

Er zijn 5 natuurlijke thiamine fosfaatderivaten bekend, namelijk: thiamine monofosfaat, thiamine pyrofosfaat, thiamine trifosfaat, adenosine thiamine difosfaat en adenosine thiamine trifosfaat.

Energiehuishouding
Misschien wel de belangrijkste functie van thiamine is de rol die het speelt bij de energiehuishouding. Thiamine is essentieel voor de energiehuishouding en het vrijmaken van energie uit de voeding doordat thiamine en de bijbehorende derivaten, en dan met name thiamine difosfaat (ook wel thiamine pyrofosfaat genoemd), een cruciale rol spelen als co-enzym bij de afbraak van suikers en aminozuren. Thiamine pyrofosfaat is een co-enzym bij de omzetting van pyruvaat naar acetyl CoA in de citroenzuurcyclus. Daarnaast speelt het als co-enzym een rol bij de mitochondriale respiratie, het pentose metabolisme (en daarmee de aanmaak van nucleïnezuren, vetzuren en steroïden) en de afbraak van branched chain amino acids (Mrowicka et al., 2023).

Werking in het zenuwstelsel
Thiamine speelt een belangrijke rol in het zenuwstelsel door zowel zijn enzymatische als niet-enzymatische werking. Een tekort aan thiamine vermindert ─door de werking als cofactor─ de synthese van nucleaire zuren, vetzuren en steroïden wat leidt tot minder myelinevorming om de zenuwen. Hierdoor is thiamine essentieel voor een goede zenuwimpulsgeleiding. Daarnaast is thiamine op een niet-enzymatische manier betrokken bij celdifferentiatie, de vorming van synapsen, axonale groei en myelinevorming (Bâ, 2008).

Verder speelt thiamine een rol in de aanmaak van verschillende neurotransmitters (o.a. acetylcholine, serotonine) en de eiwitten aspartaat en glutamaat. Thiamine remt ook de afbraak van acetylcholine door de activiteit van acetylcholine esterase te remmen. Ook is het betrokken bij de opname van serotonine en GABA (γ-aminoboterzuur) (Mrowicka et al., 2023).

Antioxidatieve werking
Naast de bovengenoemde effecten heeft thiamine een antioxidatieve werking doordat het vrije radicalen wegvangt. Ook vermindert thiamine de vorming van schadelijke glycolyseringseindproducten (eiwitten die reageren met vrije glucosemoleculen). Glycolysering verandert de structuur van eiwitten waardoor deze schadelijk voor weefsels en organen kunnen worden, bijvoorbeeld door ontstekingsreacties en oxidatieve stress te veroorzaken (Mrowicka et al., 2023).

Immuunsysteem
Ook op het immuunsysteem heeft thiamine een effect. Zo reguleert thiamine het metabolisme van branched chain amino acids in de thymus en daarmee de goede ontwikkeling van T-cellen (Hirata et al., 2020). Daarnaast heeft thiamine niet alleen een antioxidatief effect, maar kan het ook ontstekingsremmend werken en de activiteit van macrofagen beïnvloeden (Mrowicka et al., 2023).

Tabel 1 Overzicht van de werking van thiamine in het menselijk lichaam
Energieproductie Cofactor voor enzymen in de citroenzuurcyclus
Pentosefosfaatcascade
Mitochondriale respiratie
Pentose metabolisme (aanmaak van nucleïnezuren, vetzuren en steroïden)
Afbraak van branched chain amino acids
Zenuwstelsel Synthese van neurotransmitters (acetylcholine, GABA en glutamaat)
Zenuwgeleiding
Aanmaak myeline
Antioxidant Vangt vrije radicalen weg
Vermindert glycolyseringseindproducten
Immuunsysteem Activiteit van macrofagen

Gezondheidseffecten

Vitamine B1 komt veel voor in onze voeding, maar wanneer het aandeel bewerkte producten in onze voeding sterk toeneemt kan dit leiden tot een deficiëntie. Een vitamine B1-tekort kan het cardiovasculaire systeem, het zenuwstelsel en het immuunsysteem aantasten. Risicofactoren voor een tekort aan vitamine B1 zijn slechte en (over)bewerkte voeding waarbij volkoren granen zijn vervangen door verfijnde varianten (witte rijst, bloem etc.), chronisch alcoholmisbruik, aanhoudend braken of aanhoudende diarree, parenterale voeding zonder adequate vitamine B1-suppletie en een maagverkleining. Daarnaast is er een verhoogde behoefte aan vitamine B1 tijdens zwangerschap, lactatie en bij hyperthyroïdie (Wiley & Gupta, 2023).

Vitamine B1-deficiëntie kan leiden tot metabole acidose en een verhoogde lactaatwaarde. Symptomen die daarbij kunnen optreden zijn spierkrampen en -pijn, geheugen- en concentratieproblemen, aanhoudende vermoeidheid, depressie, gezwollen ledematen, verminderd libido, verteringsproblemen, gewichtsverlies, een versnelde hartslag of nystagmus (een wiebelende beweging van de oogbollen buiten de wil om). Bij langdurige tekorten aan thiamine kunnen ook neurologische aandoeningen ontstaan, zoals Wernicke encefalopathie en het syndroom van Korsakoff (zie Wernicke encefalopathie en het syndroom van Korsakoff).

Beriberi
Thiaminetekort is ook de oorzaak van beriberi. Deze ziekte heeft twee vormen: natte beriberi, waarbij het cardiovasculaire systeem centraal staat, en droge beriberi, waarbij het neurologische systeem centraal staat. Patiënten kunnen één of beide vormen tegelijkertijd hebben. Het achterliggende pathologische mechanisme bij natte beriberi is nog niet geheel bekend, maar door een combinatie van hartfalen en verzwakking van de haarvaatwanden ontstaan oedemen. Droge beriberi wordt veroorzaakt door beschadiging van het zenuwstelsel door (1) een tekort aan ATP, acetylcholine en myeline, in combinatie met (2) lactaatacidose door de opbouw van lactaat en pyruvaat in het bloed en (3) een verhoogde hoeveelheid vrije radicalen. Dit kan leiden tot gedeeltelijke verlamming, slechte cognitieve functies en oogbewegingsstoornissen. Het kan uiteindelijk zelfs leiden tot coma en de dood.

Wernicke encefalopathie en het syndroom van Korsakoff
Doordat thiamine zo’n sterk effect heeft op het functioneren van neuronen is het ook logisch dat er een verband is met het cognitief functioneren en thiamine-inname. Wernicke encefalopathie is een ernstige, acute en omkeerbare aandoening van de hersenen die wordt veroorzaakt door een vitamine B1-deficiëntie. Het wordt vaak gezien bij alcoholmisbruik, maar kan ook voorkomen bij ondervoeding door bijvoorbeeld aanhoudend braken. Door het vitamine B1-tekort kunnen de hersenen niet meer goed functioneren. Er ontstaan bloedvatveranderingen en kleine bloedingen in de hersenen en zenuwcellen en -vezels kunnen beschadigen. Symptomen zijn verwardheid, sufheid, loopstoornissen, verlamde oogspieren en in ernstige gevallen verminderd bewustzijn of zelfs coma. Het kan gepaard gaan met het syndroom van Korsakoff dat ook door een vitamine B1-tekort wordt veroorzaakt en waarbij geheugenverlies, confabulatie (een type geheugenfout waarbij hiaten in het geheugen onbewust worden opgevuld met verzinsels) en problemen met het vormen van nieuwe herinneringen centraal staan. Gepersonaliseerde suppletie met thiamine is hier de aangewezen behandelmethode, waarbij ook tekorten aan andere B-vitamines en mineralen zoals magnesium moeten worden meegenomen (Dingwall et al., 2022).

Alcoholmisbruik
Het consumeren van alcohol heeft een negatieve invloed op de opname van thiamine in het lichaam. Leveraandoeningen kunnen daarnaast ook de opslag van thiamine in het lichaam verstoren. Hierdoor verhoogt het regelmatig consumeren van grote hoeveelheden alcohol het risico op een tekort aan thiamine. Bij patiënten met een alcoholverslaving zijn lagere thiaminewaarden gecorreleerd aan verminderde cognitieve functies, ook als die boven de gehaltes van een officiële deficiëntie blijven. Suppletie met thiamine leidt in deze gevallen tot een verbetering van deze cognitieve functies, ook wanneer de thiaminewaarden om te beginnen nog boven de grens van een tekort blijven (Teixeira et al., 2025). Suppletie met thiamine wordt dan ook aangeraden aan mensen die worstelen met een alcoholverslaving.

Cognitief functioneren en de ziekte van Alzheimer
Ook bij gezonde ouderen wordt een mogelijk verband gezien tussen thiamine en het cognitief functioneren. Observationele studies laten een verband zien tussen een hogere inname van thiamine en beter cognitief functioneren bij gezonde ouderen (Jia et al., 2024). Daarnaast worden lage waarden van thiamine juist vaker gezien bij ouderen met dementie of delirium dan bij ouderen zonder deze aandoeningen. De lagere waarden bleven in dit onderzoek boven de ondergrens van 20 ng/ml en waren daarmee niet zo laag dat het officieel een deficiëntie was (Pourhassan et al., 2019).

Naast het algemeen cognitief functioneren van ouderen zijn er ook een aantal klinische studies gedaan waarbij het effect van thiamine, of aan thiamine verwante stoffen, op de progressie van de ziekte van Alzheimer werd onderzocht. Al in 1996 werd zo ontdekt dat dagelijkse suppletie met 100 mg fursultiamine, een afgeleide stof van thiamine, gedurende 12 weken resulteerde in een milde verbetering van klachten (zowel emotionele als intellectuele klachten) bij patiënten met een milde vorm van de ziekte van Alzheimer (Mimori et al., 1996). Bij een Amerikaanse studie werd ook een positief effect gevonden van suppletie met benfotiamine, een synthetische, van thiamine afgeleide stof die beter oplosbaar is in vetten. Deelnemers kregen gedurende een jaar dagelijks 600 mg benfotiamine, 300 mg in de ochtend en 300 mg in de avond, of een placebo. Gedurende dit jaar was de toename van symptomen van Alzheimer (Alzheimer’s Disease Assessment Scale-Cognitive Subscale, ADAS-cog-score) 43% lager bij de benfotiamine-groep, al was dit resultaat net niet statistisch significant. Wel significant waren de resultaten op de klinische dementiescore, die 77% minder verslechterde bij de benfotiamine-groep, en de gevormde advanced glycation end products die significant minder werden aangetroffen bij patiënten in de benfotiamine-groep. De laatste twee effecten waren beide sterker bij patiënten die geen drager waren van het apolipoproteïne E (APOEɛ4) allel (Gibson et al., 2020).

Alcoholisme is een belangrijke risicofactor voor dementie. Dit inspireerde Taiwanese onderzoekers om het verband tussen alcoholisme, behandeling met thiamine en het ontstaan van dementie te analyseren. Ze ontdekten dat mensen met een verleden van alcoholisme die niet behandeld waren met thiamine bijna twee keer zo vaak dementie ontwikkelden als mensen met een verleden van alcoholisme die wel behandeld waren met thiamine. De onderzoekers concludeerden dan ook dat thiamine een beschermende factor kan zijn tegen dementie bij mensen met alcoholisme (Chou et al., 2019).

Cognitief functioneren na een herseninfarct
Ook is een lage thiaminespiegel gelinkt aan cognitieve achteruitgang na een herseninfarct. Bij een Chinese studie werden 182 patiënten met een herseninfarct gemonitord. Binnen 24 uur na het herseninfarct werden de spiegels van B-vitamines bij hen vastgesteld. Daarnaast werd cognitief functioneren gemeten met een Chinese versie van de mini-mental state examination (MMSE). Daarbij werden deelnemers gekwalificeerd als cognitief minder functionerend na het herseninfarct als ze beneden gemiddeld scoorden voor hun opleidingsniveau. Dit kwam significant veel vaker (ongeveer 2 keer zo vaak) voor bij de groep die een lage vitamine B1-spiegel (< 1.0 ng/ml) had, dan bij normale vitamine B1-waarden (Feng et al., 2020).

De ziekte van Parkinson
De ziekte van Parkinson is een progressieve neurologische aandoening met motorische symptomen, zoals trage beweging, tremor, stijfheid en instabiliteit, en niet-motorische symptomen, zoals verminderde reukzin, slaapproblemen, vermoeidheid, depressie en cognitieve problemen. Bij patiënten met Parkinson is de activiteit van het enzymcomplex α-ketoglutaraat dehydrogenase complex (KGDHC) in de substantia nigra verminderd. Thiamine fungeert als cofactor voor dit enzymcomplex. Bij patiënten met de ziekte van Parkinson zijn ook verlaagde concentraties gevonden van vrij thiamine in het hersenvocht. Wanneer patiënten behandeld werden met levodopa was de totale concentratie thiamine significant hoger. Dit geeft een mogelijk verband aan tussen een lage concentratie van vrij thiamine in het hersenvocht en een hoger risico op de ziekte van Parkinson (Jimenez-Jimenez et al., 1999).

Bij interventiestudies werd dit verband verder onderzocht. Zo ontvingen 50 patiënten met de ziekte van Parkinson twee keer per week een intramusculaire injectie met 100 mg thiamine. Zowel na één als na drie maanden verbeterden de motorische én de niet-motorische symptomen van de ziekte van Parkinson bij de interventiegroep. Enkele patiënten met milde klachten ervaarden zelfs een volledig herstel in deze periode (Constantini et al., 2015). Daarnaast ontdekten Zweedse onderzoekers door een case-control studie een verband tussen lagere thiaminespiegels en milde cognitieve achteruitgang bij mannelijke patiënten met de ziekte van Parkinson (Håglin et al., 2020).

Stemmingsproblemen en depressie
Al in 1979 werd er een verband gelegd tussen een tekort aan vitamine B1 en depressieve gevoelens. In dat jaar werd bij een onderzoek met 74 patiënten met een voorgeschiedenis van ondervoeding een verband gevonden tussen thiaminedeficiëntie en symptomen van depressie (Carney et al., 1979). Dit verband werd later bevestigd bij een grootschaliger onderzoek in China. Daarbij werd bij meer dan 1500 Chinezen –tussen de 50 en 70 jaar oud– ontdekt dat lagere thiamineconcentraties in verband konden worden gebracht met ernstigere depressieve symptomen (Zhang et al., 2013).

En er is niet alleen een verband tussen een tekort aan thiamine en depressieve gevoelens, suppletie met thiamine (in combinatie met standaardmedicatie) verbetert symptomen van depressie ook sneller dan standaardmedicatie alleen. Dit werd aangetoond in een onderzoek uit 2016 waarbij 51 patiënten met depressie naast de standaardbehandeling met SSRI (selectieve serotonine-heropnameremmers) ook suppletie met thiamine of een placebo kregen. Na 6 weken was de verbetering qua symptomen van depressie significant beter in de thiamine-groep dan in de placebogroep. Na 12 weken bleef de verbetering aanhouden, maar was er niet langer een significant verschil tussen beide groepen. Dit suggereert dat thiamine de verbetering van symptomen versnelde, maar niet per se vergrootte (Ghaleiha et al., 2016).

Lees meer over verborgen B1-tekort door medicatie.

Diabetes
Als essentiële cofactor bij het glucosemetabolisme speelt thiamine mogelijk ook een rol bij aandoeningen zoals diabetes. Door een systematische review ontdekten onderzoekers een associatie tussen diabetes en lagere waarden van verschillende markers voor thiamine. Dit duidt op een mogelijk verhoogde behoefte aan thiamine bij diabetespatiënten (Ziegler et al., 2023). Suppletie met thiamine bij diabetespatiënten kan het HDL-cholesterol (het ‘goede’ high density lipoproteïne) cholesterol verhogen en de concentratie vrije vetzuren verlagen (Muley et al., 2022). Dit duidt op een mogelijk beschermend effect tegen complicaties in het hart- en vaatstelsel. Uit een andere systematische review bleek ook dat suppletie met thiamine bij patiënten met diabetes de symptomen verbeterde en bijkomende cardiovasculaire problemen verminderde (Serra et al., 2025). Zo verlaagde 300 mg thiamine per dag (verdeeld over 3 x 100 mg) na 3 weken de diastolische bloeddruk van mensen met hyperglycemie (Alaei-Shahmiri et al., 2015). Daarnaast versterkte intraveneuze toediening van 100 mg thiamine de endotheel-afhankelijke vasodilatatie bij zowel gezonde, prediabetische als diabetische patiënten (Arora et al., 2006). Dit duidt op een mogelijk beschermend effect voor bijkomende klachten bij diabetici die veroorzaakt worden door schade aan de bloedvaten. Of thiamine ook een effect heeft op bloedglucosewaarden blijft voorlopig nog onduidelijk. Bij sommige studies lijkt dit effect er te zijn terwijl bij andere onderzoeken geen effect wordt gevonden (Serra et al., 2025; Muley et al., 2022). Meer onderzoek naar de rol die thiamine speelt bij diabetes is dus nodig.

Zwangerschap en lactatie
Tijdens de zwangerschap heeft een vrouw een hogere behoefte aan thiamine. Daarbij komt dat een groep vrouwen misselijkheid of zwangerschapsdiabetes ervaart tijdens hun zwangerschap waardoor ze een verder verhoogd risico lopen op een thiaminetekort. Een hogere inname van thiamine en riboflavine tijdens het eerste en tweede trimester is geassocieerd met een lager risico op zwangerschapsdiabetes (Ge et al., 2022).

Ook voor het jonge kind is voldoende inname van thiamine essentieel. Thiamine wordt via de placenta en borstvoeding doorgegeven aan het kind en de thiaminestatus van de moeder is dan ook gelinkt aan die van het kind. Wanneer de moeder voldoende thiamine in haar lichaam heeft, krijgt het kind in principe ook voldoende thiamine via de borstvoeding binnen (Hess et al., 2025). Wanneer een baby niet voldoende thiamine binnenkrijgt, vergroot dit het risico dat hij schade aan de hersenen krijgt. Daarnaast verkleint behandeling met thiamine het risico op overlijden bij baby’s die met niet-infectieuze hersenschade worden opgenomen, zoals werd ontdekt in een ziekenhuis in een gebied waar ondervoeding een probleem is (Gurung et al., 2024). Ook kan een tekort aan thiamine leiden tot onrust, braken en een verstoord slaappatroon bij baby’s. Op de lange termijn kan het ook leiden tot motorische problemen (Ali et al., 2022). Risicofactoren voor een thiaminetekort bij baby’s zijn een tekort aan thiamine bij de moeder of het gebruik van plantaardige babymelk waar onvoldoende thiamine aan is toegevoegd (Ali et al., 2022; Shamir, 2012).

(Cluster)hoofdpijn en migraine
Migraine kan een aanwijzing zijn voor een thiaminedeficiëntie, onder andere doordat de soms met migraine gepaard gaande misselijkheid, braken en verminderde voedselinname de thiamine-inname kunnen belemmeren. Een hogere inname van thiamine is ook geassocieerd met een verlaagd risico op heftige hoofdpijn en migraine, een verband dat sterker naar voren kwam bij vrouwen dan bij mannen (Li et al., 2022). Daarnaast is er een case-studie gerapporteerd van een 41-jarige man die last had van clusterhoofdpijn sinds zijn 15e. Hij werd behandeld met thiamine. De dosis begon met 250 mg in de ochtend en werd iedere 3 dagen met 250 mg verhoogd tot 750 mg. De episodes van hoofdpijn verminderden in frequentie totdat ze helemaal verdwenen binnen 10 dagen. Wanneer de dosis werd verhoogd naar 1000 mg per dag ervaarde de man iedere ochtend een aanval om 4 uur ’s ochtends, die verdween wanneer de dosis werd verlaagd naar 750 mg (Antonio et al., 2018). Verdere en grootschaligere studies zijn nodig om het effect van thiamine bij (cluster)hoofdpijn verder te onderzoeken.

Bijwerkingen, interacties en contra-indicaties

Bijwerkingen
Thiaminesuppletie wordt over het algemeen goed verdragen en er zijn eigenlijk geen bijwerkingen bekend. In zeldzame gevallen kan thiaminesuppletie dermatitis veroorzaken.

Interacties met reguliere medicijnen
Er zijn geen interacties bekend van thiamine waardoor de werkzaamheid van medicatie verandert. Wel zijn er van een aantal soorten medicatie effecten op de opname, de behoefte of de uitscheiding van thiamine bekend. Een overzicht hiervan staat in tabel 2.

Tabel 2 Effecten van medicatie op de opname, behoefte of uitscheiding van vitamine thiamine
Medicatie Bron Effect
Diuretica (met name lisdiuretica) Klinisch onderzoek Diuretica, en dan met name zogenaamde lisdiuretica die voornamelijk bij hartfalen worden ingezet, kunnen een tekort aan vitamine B1 veroorzaken doordat ze de uitscheiding ervan via de urine stimuleren (Wiley & Gupta, 2023).
Maagverkleining Klinisch onderzoek Na een maagverkleining dient levenslange suppletie met vitamine B1 te worden overwogen omdat de verminderde voedingsinname het risico op een vitamine B1-tekort vergroot (Bahardoust et al., 2022).
Trimethoprim Klinisch onderzoek Daarnaast kan het antibioticum trimethoprim, wat voornamelijk wordt ingezet bij de behandeling van blaasontstekingen, de bloedwaarden van thiamine mogelijk verhogen. Dit komt waarschijnlijk door remming van de opname van thiamine uit de bloedbaan in de lever (Vora et al., 2023).
Fluorouracil Laboratorium- onderzoek Het cytostaticum fluorouracil dat onder meer wordt ingezet bij de behandeling van borst-, blaas- en darmkanker verlaagt mogelijk de thiaminestatus doordat het mogelijk meer wordt gebruikt door het lichaam of sneller wordt afgebroken. Klinische studies ontbreken echter vooralsnog (Basu et al., 1979).
Amitriptyline, sertraline en hydroxychloroquine Laboratorium- onderzoek Transporteiwitten (zoals SLC19A3) reguleren de opname van vitamine B1. Deze opname via thiamine transporter-2 (SLC19A3) kan worden geremd door medicatie, zoals amitriptyline (depressie en chronische pijn), sertraline (gebruikt bij angststoornissen en depressie) en hydroxy-chloroquine (gebruikt bij auto-immuunziekten zoals reumatoïde artritis en lupus). Klinische studies ontbreken echter vooralsnog (Gabriel et al., 2024).
Metformine, verapamil en chloroquine Laboratorium- onderzoek Op dezelfde manier kan opname van thiamine door thiamine transporteiwit-1 worden geremd door metformine, verapamil en chloroquine (Liang et al., 2015; Vora et al., 2020).
GLP-agonisten Theoretisch Het gebruik van GLP-1 agonisten, zoals Ozempic, Rybelsus of Wegovy, verhoogt het risico op een thiaminetekort door vermindering van de voedingsinname (Sharma et al., 2024; Ali et al., 2024).

Bij gebruik met andere (kruiden)supplementen

  • Magnesium: Magnesium verbetert de opname en het functioneren van thiamine in het lichaam. Nadat vitamine B1 is opgenomen in de cel moet het worden omgezet tot thiamine pyrofosfaat voordat het in de bloedbaan kan komen. Deze omzetting wordt gedaan door het enzym thiamine pyrofosfokinase. Dit enzym heeft hiervoor een geladen deeltje nodig (een divalent kation om precies te zijn) en maakt daarvoor vaak gebruik van magnesium. Als er niet voldoende magnesium in de cel is, kan deze omzetting dus niet effectief plaatsvinden en wordt de opname van thiamine geremd.
    Daarnaast ondersteunt magnesium de werking van verschillende enzymen die afhankelijk zijn van thiamine. Een voorbeeld hiervan is het enzym transketolase dat een cruciale rol speelt in het koolhydraatmetabolisme en afhankelijk is van zowel thiamine als magnesium.
  • Paardenstaart (Equisetum): Paardenstaart bevat thiaminase, een enzym dat thiamine in de maag kan afbreken waardoor er bij langdurig gebruik een vitamine B1-tekort kan ontstaan (Ortega Garcia et al., 2011).

Contra-indicaties
Geen

Waarschuwingen
Raadpleeg uw gezondheidsprofessional, arts of apotheker bij zwangerschap, borstvoeding, medicijngebruik of onduidelijkheden.

Bronvermelding

  • Alaei-Shahmiri, F., Soares, M. J., Zhao, Y., & Sherriff, J. (2015). The impact of thiamine supplementation on blood pressure, serum lipids and C-reactive protein in individuals with hyperglycemia: a randomised, double-blind cross-over trial. Diabetes & metabolic syndrome, 9(4), 213–217. https://doi.org/10.1016/j.dsx.2015.04.014
  • Ali, M. A., Hafez, H. A., Kamel, M. A., Ghamry, H. I., Shukry, M., & Farag, M. A. (2022). Dietary Vitamin B Complex: Orchestration in Human Nutrition throughout Life with Sex Differences. Nutrients, 14(19), 3940. https://doi.org/10.3390/nu14193940
  • Ali SA, Khadra M, Sitto M, Graifman M, Gietzen J. S4686 Semaglutide’s Hidden Perils: A Rare Case of Malnutrition and Wernicke Encephalopathy. Am J Gastroenterol. 2024;119(10S):S2964-S2964. https://doi.org/10.14309/01.ajg.0001048112.46649.58
  • Antonio, C., Massimo, T., Gianpaolo, Z., Immacolata, P. M., & Erika, T. (2018). Oral High-Dose Thiamine Improves the Symptoms of Chronic Cluster Headache. Case reports in neurological medicine, 2018, 3901619. https://doi.org/10.1155/2018/3901619
  • Arora, S., Lidor, A., Abularrage, C. J., Weiswasser, J. M., Nylen, E., Kellicut, D., & Sidawy, A. N. (2006). Thiamine (vitamin B1) improves endothelium-dependent vasodilatation in the presence of hyperglycemia. Annals of vascular surgery, 20(5), 653–658. https://doi.org/10.1007/s10016-006-9055-6
  • Bâ A. (2008). Metabolic and structural role of thiamine in nervous tissues. Cellular and molecular neurobiology, 28(7), 923–931. https://doi.org/10.1007/s10571-008-9297-7
  • Bahardoust, M., Eghbali, F., Shahmiri, S. S., Alijanpour, A., Yarigholi, F., Valizadeh, R., Madankan, A., Pouraskari, A. B., Ashtarinezhad, B., Farokhi, H., Sarafraz, H., & Khanafshar, E. (2022). B1 Vitamin Deficiency After Bariatric Surgery, Prevalence, and Symptoms: a Systematic Review and Meta-analysis. Obesity surgery, 32(9), 3104–3112. https://doi.org/10.1007/s11695-022-06178-7
  • Basu, T. K., Aksoy, M., & Dickerson, J. W. (1979). Effects of 5-fluorouracil on the thiamin status of adult female rats. Chemotherapy, 25(2), 70–76. https://doi.org/10.1159/000237825
  • Carney, M. W., Williams, D. G., & Sheffield, B. F. (1979). Thiamine and pyridoxine lack newly-admitted psychiatric patients. The British journal of psychiatry : the journal of mental science, 135, 249–254. https://doi.org/10.1192/bjp.135.3.249
  • Chou, W. P., Chang, Y. H., Lin, H. C., Chang, Y. H., Chen, Y. Y., & Ko, C. H. (2019). Thiamine for preventing dementia development among patients with alcohol use disorder: A nationwide population-based cohort study. Clinical nutrition (Edinburgh, Scotland), 38(3), 1269–1273. https://doi.org/10.1016/j.clnu.2018.05.009
  • Costantini, A., Pala, M. I., Grossi, E., Mondonico, S., Cardelli, L. E., Jenner, C., Proietti, S., Colangeli, M., & Fancellu, R. (2015). Long-Term Treatment with High-Dose Thiamine in Parkinson Disease: An Open-Label Pilot Study. Journal of alternative and complementary medicine (New York, N.Y.), 21(12), 740–747. https://doi.org/10.1089/acm.2014.0353
  • Dingwall, K. M., Delima, J. F., Binks, P., Batey, R., & Bowden, S. C. (2022). What is the optimum thiamine dose to treat or prevent Wernicke’s encephalopathy or Wernicke-Korsakoff syndrome? Results of a randomized controlled trial. Alcoholism, clinical and experimental research, 46(6), 1133–1147. https://doi.org/10.1111/acer.14843
  • Feng, L., He, W., Huang, G., Lin, S., Yuan, C., Cheng, H., He, J., & Liu, Y. (2020). Reduced thiamine is a predictor for cognitive impairment of cerebral infarction. Brain and behavior, 10(9), e01709. https://doi.org/10.1002/brb3.1709
  • Gabriel, F., Spriestersbach, L., Fuhrmann, A., Jungnickel, K. E. J., Mostafavi, S., Pardon, E., Steyaert, J., & Löw, C. (2024). Structural basis of thiamine transport and drug recognition by SLC19A3. Nature communications, 15(1), 8542. https://doi.org/10.1038/s41467-024-52872-8
  • Ortega García, J. A., Angulo, M. G., Sobrino-Najul, E. J., Soldin, O. P., Mira, A. P., Martínez-Salcedo, E., & Claudio, L. (2011). Prenatal exposure of a girl with autism spectrum disorder to ‘horsetail’ (Equisetum arvense) herbal remedy and alcohol: a case report. Journal of medical case reports, 5, 129. https://doi.org/10.1186/1752-1947-5-129
  • Ge, Y., Huang, S., Li, Y., Zhang, Z., Kong, M., Cui, N., Tan, L., Guo, S., Wang, S., Luo, C., Hao, L., Wu, Y., & Yang, X. (2023). Pregnancy thiamine and riboflavin intake and the risk of gestational diabetes mellitus: A prospective cohort study. The American journal of clinical nutrition, 117(2), 426–435. https://doi.org/10.1016/j.ajcnut.2022.11.014
  • Ghaleiha, A., Davari, H., Jahangard, L., Haghighi, M., Ahmadpanah, M., Seifrabie, M. A., Bajoghli, H., Holsboer-Trachsler, E., & Brand, S. (2016). Adjuvant thiamine improved standard treatment in patients with major depressive disorder: results from a randomized, double-blind, and placebo-controlled clinical trial. European archives of psychiatry and clinical neuroscience, 266(8), 695–702. https://doi.org/10.1007/s00406-016-0685-6
  • Gibson, G. E., Luchsinger, J. A., Cirio, R., Chen, H., Franchino-Elder, J., Hirsch, J. A., Bettendorff, L., Chen, Z., Flowers, S. A., Gerber, L. M., Grandville, T., Schupf, N., Xu, H., Stern, Y., Habeck, C., Jordan, B., & Fonzetti, P. (2020). Benfotiamine and Cognitive Decline in Alzheimer’s Disease: Results of a Randomized Placebo-Controlled Phase IIa Clinical Trial. Journal of Alzheimer’s disease : JAD, 78(3), 989–1010. https://doi.org/10.3233/JAD-200896
  • Gurung, B., Bhutia, T. D., Chettri, S., Mummadi, M. K., & Bondre, V. P. (2024). Thiamine Responsive Acute Infantile Encephalopathy. Indian journal of pediatrics, 91(9), 964–966. https://doi.org/10.1007/s12098-023-04889-y
  • Håglin, L., Domellöf, M., Bäckman, L., & Forsgren, L. (2020). Low plasma thiamine and phosphate in male patients with Parkinson’s disease is associated with mild cognitive impairment. Clinical nutrition ESPEN, 37, 93–99. https://doi.org/10.1016/j.clnesp.2020.03.012
  • Hess, S. Y., Arnold, C. D., Smith, T. J., Allen, L. H., Hampel, D., Jones, K. S., Parkington, D. A., Meadows, S. R., Sitthideth, D., & Kounnavong, S. (2025). Thiamine Concentration in Human Milk Is Correlated With Maternal and Infant Thiamine Status: A Cross-Sectional Analysis of the Lao Thiamine Study. Maternal & child nutrition, 21(3), e70027. https://doi.org/10.1111/mcn.70027
  • Hirata, S. I., Sawane, K., Adachi, J., Isoyama, J., Sugiura, Y., Matsunaga, A., Hosomi, K., Tomonaga, T., Suematsu, M., Nagatake, T., & Kunisawa, J. (2020). Vitamin B1 Supports the Differentiation of T Cells through TGF-β Superfamily Production in Thymic Stromal Cells. iScience, 23(9), 101426. https://doi.org/10.1016/j.isci.2020.101426
  • Jia, W., Wang, H., Li, C., Shi, J., Yong, F., & Jia, H. (2024). Association between dietary vitamin B1 intake and cognitive function among older adults: a cross-sectional study. Journal of translational medicine, 22(1), 165. https://doi.org/10.1186/s12967-024-04969-3
  • Jiménez-Jiménez, F. J., Molina, J. A., Hernánz, A., Fernández-Vivancos, E., de Bustos, F., Barcenilla, B., Gómez-Escalonilla, C., Zurdo, M., Berbel, A., & Villanueva, C. (1999). Cerebrospinal fluid levels of thiamine in patients with Parkinson’s disease. Neuroscience letters, 271(1), 33–36. https://doi.org/10.1016/s0304-3940(99)00515-7
  • Li, D., Guo, Y., Xia, M., Zhang, J., & Zang, W. (2022). Dietary intake of thiamine and riboflavin in relation to severe headache or migraine: A cross-sectional survey. Headache, 62(9), 1133–1142. https://doi.org/10.1111/head.14384
  • Liang, X., Chien, H. C., Yee, S. W., Giacomini, M. M., Chen, E. C., Piao, M., Hao, J., Twelves, J., Lepist, E. I., Ray, A. S., & Giacomini, K. M. (2015). Metformin Is a Substrate and Inhibitor of the Human Thiamine Transporter, THTR-2 (SLC19A3). Molecular pharmaceutics, 12(12), 4301–4310. https://doi.org/10.1021/acs.molpharmaceut.5b00501
  • Mimori, Y., Katsuoka, H., & Nakamura, S. (1996). Thiamine therapy in Alzheimer’s disease. Metabolic brain disease, 11(1), 89–94. https://doi.org/10.1007/BF02080934
  • Mrowicka, M., Mrowicki, J., Dragan, G., & Majsterek, I. (2023). The importance of thiamine (vitamin B1) in humans. Bioscience reports, 43(10), BSR20230374. https://doi.org/10.1042/BSR20230374
  • Muley, A., Fernandez, R., Green, H., & Muley, P. (2022). Effect of thiamine supplementation on glycaemic outcomes in adults with type 2 diabetes: a systematic review and meta-analysis. BMJ open, 12(8), e059834. https://doi.org/10.1136/bmjopen-2021-059834
  • Pourhassan, M., Angersbach, B., Lueg, G., Klimek, C. N., & Wirth, R. (2019). Blood Thiamine Level and Cognitive Function in Older Hospitalized Patients. Journal of geriatric psychiatry and neurology, 32(2), 90–96. https://doi.org/10.1177/0891988718819862
  • Serra, M., Mollace, R., Ritorto, G., Ussia, S., Altomare, C., Tavernese, A., Preianò, M., Palma, E., Muscoli, C., Mollace, V., & Macrì, R. (2025). A Systematic Review of Thiamine Supplementation in Improving Diabetes and Its Related Cardiovascular Dysfunction. International journal of molecular sciences, 26(9), 3932. https://doi.org/10.3390/ijms26093932
  • Shamir R. (2012). Thiamine-deficient infant formula: what happened and what have we learned?. Annals of nutrition & metabolism, 60(3), 185–187. https://doi.org/10.1159/000338211
  • Sharma N, Vura NVRK, Shweikeh F, Ramirez-Osoria LC, Chakinala RC, Sharma AN. S4690 Semaglutide-Linked Dry Beriberi: A Rare Adverse Reaction. Am J Gastroenterol.2024;119(10S):S2967-S2968. https://doi.org/10.14309/01.ajg.0001048128.46369.17
  • Soto-Martin, E. C., Warnke, I., Farquharson, F. M., Christodoulou, M., Horgan, G., Derrien, M., Faurie, J. M., Flint, H. J., Duncan, S. H., & Louis, P. (2020). Vitamin Biosynthesis by Human Gut Butyrate-Producing Bacteria and Cross-Feeding in Synthetic Microbial Communities. mBio, 11(4), e00886-20. https://doi.org/10.1128/mBio.00886-20
  • Teixeira, J., Pereira, I., Castanho, M., & Simões do Couto, F. (2025). What is the impact of thiamine deficiency on cognitive function in patients with alcohol use disorder? – A systematic review. European journal of internal medicine, 134, 59–65. https://doi.org/10.1016/j.ejim.2025.01.008
  • Vora, B., Green, E. A. E., Khuri, N., Ballgren, F., Sirota, M., & Giacomini, K. M. (2020). Drug-nutrient interactions: discovering prescription drug inhibitors of the thiamine transporter ThTR-2 (SLC19A3). The American journal of clinical nutrition, 111(1), 110–121. https://doi.org/10.1093/ajcn/nqz255
  • Vora, B., Wen, A., Yee, S. W., Trinh, K., Azimi, M., Green, E. A. E., Sirota, M., Greenberg, A. S., Newman, J. W., & Giacomini, K. M. (2023). The Effect of Trimethoprim on Thiamine Absorption: A Transporter-Mediated Drug-Nutrient Interaction. Clinical pharmacology and therapeutics, 114(2), 381–392. https://doi.org/10.1002/cpt.2932
  • Wiley, K. D., & Gupta, M. (2023). Vitamin B1 (Thiamine) Deficiency. In StatPearls. StatPearls Publishing.
  • Zhang, G., Ding, H., Chen, H., Ye, X., Li, H., Lin, X., & Ke, Z. (2013). Thiamine nutritional status and depressive symptoms are inversely associated among older Chinese adults. The Journal of nutrition, 143(1), 53–58. https://doi.org/10.3945/jn.112.167007
  • Ziegler, D., Reiners, K., Strom, A., & Obeid, R. (2023). Association between diabetes and thiamine status – A systematic review and meta-analysis. Metabolism: clinical and experimental, 144, 155565. https://doi.org/10.1016/j.metabol.2023.155565

< Terug