Voeding voor de hersenen – kruiden

Ashwagandha
De belangrijkste werkzame bestanddelen van ashwagandha (Withania somnifera) zijn steroïde alkaloïden en withanolides, een groep steroïde lactonen die voornamelijk in een aantal planten van de nachtschadefamilie voorkomen. De farmacologische activiteit van ashwagandha wordt voor een belangrijk deel toegeschreven aan de withanolides A en D en withaferin A.

* Uit meerdere onderzoeken komt naar voren dat ashwagandha een gunstige invloed heeft op angsten en stress. In een Indiaas onderzoek kregen 61 volwassenen (gemiddelde leeftijd 27,7 jaar) met een geschiedenis van chronische stress tweemaal daags 300 mg ashwagandha wortelextract of een placebo. Voorafgaand aan de interventie werden de serumcortisol-waarden, een stressmarker, gemeten en de mate van stress middels een vragenlijst in kaart gebracht. Na 60 dagen waren de serumcortisolwaarden in de behandelgroep 27,9% lager dan aan het begin van het onderzoek (placebogroep: -7,9%). De scores van zelf ervaren stress op de PSS (Perceived Stress Scale) waren na 60 dagen met 44% gedaald in de groep die ashwagandha had gekregen (placebogroep: -5,5%). Ook de gegevens uit de DASS (Depression Anxiety Stress Scales)-vragenlijst lieten opmerkelijke resultaten zien: de depressie-score was 77% lager, de angstscore 75,6% lager en de stress-score 64,2% lager. In de placebogroep daarentegen was sprake van een slechts zeer bescheiden daling of zelfs een stijging van de scores. Volgens de onderzoekers verbetert ashwagandha de stressbestendigheid en daarmee de subjectieve kwaliteit van leven.
Aan een Canadees onderzoek namen 64 volwassenen (gemiddelde leeftijd 51 jaar) deel die langer dan zes weken last hadden van matige tot ernstige angstklachten. De ene helft kreeg standaard psychotherapie, ontspanningstechnieken in de vorm van ademhalingsoefeningen en een placebo. De andere helft kreeg voedingsadviezen, dezelfde ademhalingsoefeningen, een multi-preparaat voor 50-plussers en tweemaal daags 300 mg ashwagandha extract, gestandaardiseerd op 1,5% withanolides. Aan de hand van diverse vragenlijsten, waaronder de Beck Anxiety Inventory (BAI), werden de resultaten gemeten. In beide groepen was de BAI-score gedaald, maar significant meer in de suppletiegroep dan in de psychotherapie-groep (-56,5% versus -30,5%). Ook werden in de suppletiegroep omvangrijkere verbeteringen gezien wat betreft mentale gezondheid, sociaal functioneren, concentratie, vermoeidheid, vitaliteit en kwaliteit van leven.
In een review uit 2014 zijn vijf studies met in totaal 400 deelnemers bekeken. De toegepaste doseringen bedroegen 125 mg tot 12 g per dag en de behandelduur varieerde van 60 dagen tot 12 weken. Alle studies lieten een (meestal significant) positief effect van ashwagandha op stress en angstgevoelens zien.

* Van een aantal withanolide glycosiden, met name withanoside IV en withanoside VI, is vastgesteld dat ze neurogenese (de vorming van nieuwe zenuwcellen) bevorderen. In een onderzoek met muizen is gebleken dat een combinatie van withanolide A, withanoside IV en withanoside VI schade aan zenuwcellen (pre- en postsynaptische membranen, axonen en dendrieten) in de hersenen, veroorzaakt door bèta-amyloïd, kan herstellen. Bèta-amyloïd is een eiwitfragment van APP (Amyloid Precursor Protein; speelt een belangrijke rol bij de groei en reparatie van zenuwcellen), dat zich voornamelijk in de uiteinden (synapsen) van zenuwen bevindt. Bij een onjuiste afbraak van bèta-amyloïd ontstaan onoplosbare complexen, de amyloïde plaques, die schade toebrengen aan zenuwen en als een oorzaak van de ziekte van Alzheimer worden gezien.
Wetenschappers van de universiteit van Toyama (Japan) hebben in een review de effecten van ashwagandha op neurodegeneratieve aandoeningen, en dan met name Alzheimer en ruggengraatletsel, beschreven. Bij muizen met Alzheimer blijken met name withanoside IV en zijn metaboliet sominone effectief in het herstel van zenuwcellen. Suppletie met ashwagandha extract gedurende 30 dagen bij muizen met Alzheimer verbeterde het motorisch geheugen en zorgde voor een verlaging van de bèta-amyloïdwaarden in de hersenschors en hippocampus en een verhoging in plasma.
Bij ruggenmergletsel wordt het herstel van axonen verstoord door remmende proteoglycanen. Withanoside IV blijkt bij muizen de groei van axonen in het aangedane deel van de ruggengraat te kunnen stimuleren en de motorische functies van de achterpoten te kunnen herstellen.

Mucuna pruriens
De fluweelboon (Mucuna pruriens) bevat een breed scala aan micronutriënten, waaronder alkaloïden, saponinen, sterolen, aminozuren, d-chiro-inositol, serotonine, dopamine, ursolzuur en genisteïne. De catecholamine levodopa (L-DOPA; L-3,4-dihydroxyfenylalanine), een voorloper van dopamine, is het meest prominent aanwezig (7-10%).

* L-DOPA is de eerste keus voor de behandeling van de Ziekte van Parkinson. Uit meerdere onderzoeken komt naar voren dat L-DOPA uit Mucuna pruriens voordelen heeft voor Parkinsonpatiënten ten opzichte synthetische L-DOPA, aangezien deze laatste vorm diverse bijwerkingen kan hebben bij jarenlang gebruik.
Uit dieronderzoek is gebleken dat mucuna een beschermend effect op hersencellen ontplooit bij muizen met Parkinson. Het vermindert de NO-productie, zenuwontsteking en activering van microglia (immuuncellen van het centraal zenuwstelsel). Daarbij presteert mucuna evengoed of zelfs beter dan oestrogeentherapie. Ook kan mucuna, anders dan synthetische levodopa, de endogene L-DOPA-, dopamine-, serotonine- en noradrenalinegehaltes in de substantia nigra herstellen en de aftakeling van dopaminerge neuronen in de substantia nigra tegengaan.
Verder is vastgesteld dat het effect van L-DOPA in mucuna sneller merkbaar is bij Parkinsonpatiënten dan van reguliere L-DOPA-medicatie plus carbidopa (decarboxylaseremmer die ervoor zorgt dat meer levodopa in de hersenen terechtkomt). Ook is aangetoond dat zelfs mucuna-extracten met te verwaarlozen L-DOPA-gehaltes een significant neuroprotectief effect hebben. Naast L-DOPA zijn blijkbaar ook andere mucuna-bestanddelen verantwoordelijk voor de waargenomen verbeteringen op het gebied van motorische symptomen (vertraagde bewegingen, trillingen, dyskinesieën) en algemeen functioneren. Dat zou kunnen betekenen dat het hele extract van Mucuna pruriens beter werkt bij Parkinson dan pure L-DOPA.

Salie
Van diverse inhoudsstoffen van Salie (Salvia officinalis) is vastgesteld dat ze een gunstig effect hebben op het functioneren van de hersenen. Ze kunnen de cognitieve vermogens en het geheugen verbeteren en bescherming bieden tegen neurodegeneratieve aandoeningen.
Zo blijkt salie in staat de werking te remmen van acetylcholine-esterase, een enzym dat acetylcholine afbreekt. De neurotransmitter acetylcholine is vooral betrokken bij de signaaloverdracht van zenuwcellen naar skeletspiercellen, maar speelt ook een belangrijke rol bij diverse aspecten van cognitief functioneren en gedrag, zoals aandacht, leervermogen, geheugen en motivatie. Veranderingen in de acetylcholine signaaloverdracht kunnen leiden tot het ontstaan van neurodegeneratieve aandoeningen, zoals de ziekte van Alzheimer. Acetylcholine-esterase breekt acetylcholine af nadat de informatie tussen twee neuronen is overgedragen. Er zijn verschillende medicijnen die de werking van dit enzym remmen, gebaseerd op de veronderstelling dat een hogere concentratie en beschikbaarheid van acetylcholine in het brein het transport tussen neuronen bevordert en daarmee het cognitief functioneren verbetert.

* In een Tunesische studie kregen volwassen mannetjesmuizen een week lang dagelijks 300 mg salie-extract per kg lichaamsgewicht. Naast een sterke antioxidant werking zagen de onderzoekers ook een significante afname in de activiteit van acetylcholine-esterase. Uit een retentietest bleek dat de muizen die salie hadden gekregen significant minder geheugenverlies hadden dan de muizen in de controlegroep.
30 patiënten met milde tot matige Alzheimer (leeftijd 65-80 jaar) kregen gedurende vier maanden dagelijks 60 druppels van een 1:1 salie-extract of een placebo. Tijdens de interventieperiode werden de veranderingen in de ADAS-cog (Alzheimer’s Disease Assessment Scale – cognitive subscale; screeningstest voor dementie) en de CDR-SB (Clinical Dementia Rating Scale – Sum of the Boxes; schaal om cognitieve en functionele prestaties met betrekking tot Alzheimer en dementie uit te drukken) bijgehouden. Na vier maanden waren de cognitieve functies van de patiënten in de salie-groep (ADAS-cog – 6,6; CDR-SB – 1,6) significant beter dan in de placebogroep (ADAS-cog + 5,53; CDR-SB + 0,73).

* Een enkele dosis salie kan al een gunstig effect hebben op de stemming en cognitieve functies. 30 jonge en gezonde mannen en vrouwen (gemiddelde leeftijd 24 jaar) kregen 300 mg salie, 600 mg salie of een placebo. Korte tijd later werden ze blootgesteld aan een stresstest. Bij degenen die eenmalig 600 mg salie hadden gekregen verbeterden de stemming (alertheid, tevredenheid en kalmte) en de prestaties tijdens de stresstest. De lagere dosering verminderde alleen onrustgevoelens, maar dit effect werd teniet gedaan door de stresstest.
Bij gezonde Australische 65-plussers leidde een eenmalige dosering salie tot verbetering van het geheugen en de oplettendheid.

(WD)

Lees verder:
Aminozuren
Overige nutriënten

Bronnen

  • Kuboyama T, Tohda C, Komatsu K: Effects of Ashwagandha (roots of Withania somnifera) on neurodegenerative diseases; Biological and Pharmaceutical Bulletin 37(6):892-897, 2014.
  • Tohda C: Overcoming several neurodegenerative diseases by traditional medicines: the development of therapeutic medicines and unraveling pathophysiological mechanisms; Yakugaku zasshi: Journal of the Pharmaceutical Society of Japan 128(8):1159-1167, 2008.
  • Chandrasekhar K, Kapoor J, Anishetty S: A prospective, randomized double-blind, placebo-controlled study of safety and efficacy of a high-concentration full-spectrum extract of ashwagandha root in reducing stress and anxiety in adults; Indian Journal of Psychological Medicine 34(3):255-262, 2012.
  • Cooley K et al.: Naturopathic care for anxiety: a randomized controlled trial ISRCTN78958974; PLoS One 4(8):e6628, 2009.
  • Pratte MA et al.: An alternative treatment for anxiety: a systematic review of human trial results reported for the Ayurvedic herb ashwagandha (Withania somnifera); Journal of Alternative and Complementary Medicine 20(12):901-908, 2014.
  • Yadav SK et al.: Comparison of the neuroprotective potential of Mucuna pruriens seed extract with estrogen in 1-methyl-4-phenyl-1,2,3,6-tetrahydropyridine (MPTP)-induced PD mice model; Neurochemistry International 65:1-13, 2014.
  • Manyam BV, Dhanasekaran M, Hare TA: Neuroprotective effects of the antiparkinson drug Mucuna pruriens; Phytotherapy Research 18(9):706-712, 2004.
  • Cilia R et al.: Mucuna pruriens in Parkinson disease: A double-blind, randomized, controlled, crossover study; Neurology 89(5):432-438, 2017.
  • Katzenschlager R et al.: Mucuna pruriens in Parkinson’s disease: a double blind clinical and pharmacological study; Journal of Neurology, Neurosurgery and Psychiatry 75(12):1672-1677, 2004.
  • Rai SN et al.: Immunomodulation of Parkinson’s disease using Mucuna pruriens (Mp); Journal of Chemical Neuroanatonomy 85:27-35, 2017.
  • Rai SN et al.: Mucuna pruriens Protects against MPTP Intoxicated Neuroinflammation in Parkinson’s Disease through NF-κB/pAKT Signaling Pathways; Frontiers in Aging Neuroscience 9:421, 2017.
  • Tripathi YB, Upadhyay AK: Antioxidant properties of Mucuna pruriens Linn.; Current Science (80)11:1377-1378, 2001.
  • Halkes SBA et al.: Antioxidant-activiteit van Mucuna pruriens; Nederlands Tijdschrift voor Fytotherapie 23(2):11-13, 2010.
  • Yadav SK et al.: Mucuna pruriens seed extract reduces oxidative stress in nigrostriatal tissue and improves neurobehavioral activity in paraquat-induced Parkinsonian mouse model; Neurochemistry International 62(8):1039-1047, 2013.
  • Lopresti AL(1): Salvia (Sage): A Review of its Potential Cognitive-Enhancing and Protective Effects; Drugs in R&D 17(1):53-64,2017.
  • Smach MA et al.: Effects of sage extract on memory performance in mice and acetylcholinesterase activity; Annales Pharmaceutiques Françaises 73(4):281-288, 2015.
  • Akhondzadeh S et al.: Salvia officinalis extract in the treatment of patients with mild to moderate Alzheimer’s disease: a double blind, randomized and placebo-controlled trial; Journal of Clinical Pharmacy and Therapeutics 28(1):53-59, 2003.
  • Kennedy DO et al.: Effects of cholinesterase inhibiting sage (Salvia officinalis) on mood, anxiety and performance on a psychological stressor battery; Neuropsychopharmacology 31(4):845-852, 2006.
  • Scholey AB et al.: An extract of Salvia (sage) with anticholinesterase properties improves memory and attention in healthy older volunteers; Psychopharmacology 198(1):127-139, 2008.
  • Hasanein P, Felehgari Z, Emamjomeh A: Preventive effects of Salvia officinalis L. against learning and memory deficit induced by diabetes in rats: Possible hypoglycaemic and antioxidant mechanisms; Neuroscience Letters 622:72-77, 2016.

< Terug