Ziek van zijn
Veel mensen zijn ziek. Niet ‘gewoon’ ziek in bed, maar ziek van de omgeving: van het milieu, van hun leefomstandigheden en voedingspatroon, of van de eisen en verwachtingen van de maatschappij. En hun aantal neemt toe.
Deze mensen vormen het tastbare bewijs dat elke vooruitgang zijn prijs heeft en dat welvaart en welzijn steeds meer op gespannen voet met elkaar zijn komen te staan. Dankzij mobiele telefoons zijn we altijd en overal bereikbaar, maar het oerwoud van zendmasten dat daarvoor nodig is, stelt ons bloot aan straling. Hoe schadelijk deze straling nu precies is, blijft onderwerp van discussie. De ontwikkeling van goedkoop te produceren kunststoffen die in alle mogelijke producten worden toegepast heeft onze welvaart zonder meer vergroot. Dat de productie van deze stoffen –en het opruimen ervan nadat we ze hebben afgedankt– onze schone lucht heeft veranderd in een soort chemische soep, nemen we op de koop toe. De groei van het gemotoriseerd verkeer heeft niet alleen gezorgd voor een grotere mobiliteit, maar tevens voor een hogere uitstoot van uitlaatgassen en daarmee van CO2. Prachtig verlichte straten en gebouwen, razendsnelle computers, flatscreens van semi-bioscoopformaat en andere elektrische apparaten geven licht, kleur en comfort aan ons leven. Maar de productie en het transport van al die megawatts elektriciteit verzieken ook onze leefomgeving.
Volgens een recente publicatie van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) was bijna een kwart van de wereldwijde sterfgevallen in 2012, ofwel 12,6 miljoen doden, toe te schrijven aan omgevingsfactoren. In de Global Burden Disease Study hebben wetenschappers berekend dat in 2013 21% van alle sterfgevallen wereldwijd te maken had met slechte eetgewoonten als te veel rood vlees en suikerrijke (fris)dranken en een gebrek aan groente, fruit en volkoren granen.
Overgewicht is de meest voorkomende welvaartsziekte: de helft van de volwassen Nederlandse bevolking heeft een BMI van 25 of meer. Maar ook ondervoeding komt steeds vaker voor in welvarende gebieden. Ondervoeding ontstaat namelijk niet alleen als iemand te weinig eet, maar juist ook als mensen wél veel eten maar te weinig gezonde voedingsstoffen binnenkrijgen. Zo kunnen mensen met obesitas door een overmatige consumptie van zout en suiker en een tekort aan andere nutriënten ondervoed raken. Wereldwijd lijden zo’n 2 miljard mensen aan ondervoeding wat betreft micronutriënten en bijna evenzoveel aan overgewicht of obesitas.
De tredmolen van de groei-economie dicteert om meer te produceren en meer te consumeren, zodat er nog meer kan worden geproduceerd om nog meer te kunnen consumeren. Daardoor worden steeds hogere eisen gesteld aan de inzet en stressbestendigheid van mensen. Succesvol zakenman en avonturier Richard Branson heeft eens gezegd: ‘In business gaat het niet om maatpakken dragen of aandeelhouders zoet houden. Nee, het is trouw blijven aan jezelf, je ideeën en je concentreren op dat wat echt wezenlijk is.’
Dat laatste is echter niet elke ondernemer of werknemer gegeven en het aantal uitvallers in het arbeidsproces door stress, burnout of depressiviteit neemt alleen maar toe. Onwel door welvaart kent vele aspecten en vraagt om een multifactoriële aanpak. Die kan de moderne geneeskunde alleen bieden als zowel van reguliere als van complementaire zijde de denkramen eens flink worden opengegooid en alle betrokkenen bereid zijn om tot een synergetische aanpak te komen.
Wolfgang Diekstra