Duindoornbesolie
Duindoorn (Hippophae rhamnoides) is een houtachtige struik uit de Elaegnaceae familie die zowel in Europa als in Azië veel voorkomt. Het is een sterke struik die prima kan overleven onder moeilijke omstandigheden. Hij kent een rijke historie binnen de Ayurvedische en Chinese geneeswijze als natuurlijke remedie. De naam Hippophae is vermoedelijk afgeleid van het Griekse woord ‘hippos’ wat paard betekent en ‘phaeiton’ laat zich vertalen in glanzend, omdat men zag dat paarden die van duindoornbes graasden niet alleen gezond en op gewicht bleven maar tevens hun glanzende vacht behielden.
De delen van de duindoorn die worden gebruikt zijn de bloemen, vruchten, zaden en bladeren. Duindoornbessen bevatten vier soorten omega-vetzuren: oliezuur (omega 9), linolzuur (omega 6), alfa-linoleenzuur (omega 3) en vooral palmitoleïnezuur (omega 7) wat uitzonderlijk is binnen het plantenrijk. Het zijn voornamelijk de zachte delen van de bes, pulp en schil die rijk zijn aan omega 7. Dit enkelvoudige onverzadigde vetzuur heeft een positive invloed op huid- en slijmvliesaandoeningen, zoals is gebleken uit diverse onderzoeken.
Daarnaast bevatten duindoornbessen sitosterol, kaempferol, quercetine, isorhamnetine, flavonoïden en andere fenolen, appelzuur, azijnzuur, aminozuren en vitamine A, B1, B2, B6 en tocoferolen. Het is ook een bron van carotenoïden, waaronder bèta-caroteen, zeaxanthine en lycopeen. Last but not least levert de vrucht ongeveer 400 mg vitamine C per 100 gram fruit wat het alles bij elkaar een uitstekende immuunversterker maakt.
Vaginale atrofie
Verscheidene studies benadrukken de gunstige werking van omega 7 voor de behandeling van vaginale inflammatoire atrofie. Volgens het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG-richtlijn ‘De overgang’) neemt de prevalentie van klachten van vaginale atrofie toe na de menopauze en is 4-5 jaar postmenopauzaal het hoogst. Uit Nederlands onderzoek blijkt dat premenopauzaal 4%, perimenopauzaal 14-18% en postmenopauzaal 30% van de vrouwen last heeft van vaginale droogheid.
In een kleine open trial kregen de deelnemers gedurende 12 weken 2 maal daags 3 capsules duindoornolie (in totaal 3 gram per dag), die een mix bevatten van de zaden en pulp van de bessen. Uit de VAS score (een meetinstrument bij pijn) bleek dat 46% van de vrouwen een vermindering van klachten ervoer, zonder bijwerkingen. Bij ernstige gevallen werd er een grotere significante verbetering gezien na behandeling met duindoornbesolie dan bij de deelnemers die minder klachten bij aanvang hadden.
De toediening van duindoornbesolie kan een veelbelovend alternatief zijn voor de behandeling bij vaginale atrofie. Meer klinische studies met een groter aantal patiënten zijn wenselijk om een beter beeld te krijgen wat betreft de voordelen van deze veelbelovende behandeling.
Droge ogen
De olie van de duindoornbes is onderzocht in verschillende klinische interventiestudies. Zo toonde een studie aan dat 3 maanden lang dagelijks 2.000 mg duindoornbesolie de toename van de osmolariteit van de traanfilm (een maat voor de ernst van de droogte van het oog) verminderde bij volwassenen die last hadden van droge ogen. Ook roodheid van de ogen en het gevoel van branderigheid verminderden in de interventiegroep. In een studie met muizen met droge ogen herstelde de olie van duindoornbespulp de traanvochtsecretie. Waarschijnlijk is het omega 7-vetzuur palmitoleïnezuur verantwoordelijk voor dit effect. Daarnaast beschermen ook de flavonen in de duindoornbes de retina tegen beschadiging door hun antioxidatieve, anti-inflammatoire en angiogene effect.
Wondheling
Sommige gegevens suggereren dat duindoornextract (plantendeel niet gespecificeerd) cellen kan beschermen tegen schade door lipide peroxidatie en de snelheid en omvang van epithelisatie en granulatie van wondweefsel kan verhogen. In dieronderzoek verbeterde duindoorn de wondgenezing en verhoogde de bloedtoevoer naar het wondgebied. Verder onderzoek hiernaar in de toekomst is zeker gewenst.
Overig: anti-aging effecten
Duindoorn wordt traditioneel gebruikt om het verouderingsproces te vertragen en te helpen bij regeneratieprocessen. In een studie van bescheiden omvang met 12 gezonde personen zorgde suppletie met een duindoornextract, rijk aan proanthocyanidinen, voor mobilisatie van stamcellen die betrokken zijn bij regeneratie en herstellende functies, waaronder bepaalde voorloper-, endotheel- en lymfocytoïde mesenchymale stamcellen.
Dit kan een verklaring zijn voor het eeuwenlange traditionele gebruik van duindoornolie voor het bevorderen van de gezondheid en regeneratieprocessen en uitstellen van huidveroudering. Ook het in duindoornolie aanwezige palmitoleïnezuur, oliezuur en in mindere mate linolzuur beschikken over huidregeneratie- en hersteleigenschappen. Omdat in de huid linolzuur wordt omgezet (via arachidonzuur) in prostaglandinen kan duindoornolie beschermen tegen infecties, allergieën voorkomen, ontstekingen elimineren en verouderingsprocessen remmen. Bovendien verbetert duindoornolie de bloedcirculatie, vergemakkelijkt de oxygenatie van de huid en verwijdert overtollige gifstoffen uit het lichaam. Duindoornolie is ook uitwendig toepasbaar in de vorm van een olie of crème. Het dringt gemakkelijk door de opperhuid.
Bijwerkingen en interacties
In theorie zou duindoornbes het risico van bloedingen bij sommige mensen kunnen vergroten als gelijktijdig antistollingsmiddelen, bloedplaatjesaggregatieremmers of kruiden en supplementen die de aggregatie van bloedplaatjes beïnvloeden worden gebruikt. Klinisch onderzoek suggereert dat duindoornbes extracten de aggregatie van bloedplaatjes en de hechting aan collageen en fibrinogeen kunnen remmen.
Theoretisch kan het gebruik van duindoornbesolie het risico op bloedingen en blauwe plekken verhogen bij patiënten met bloedingsstoornissen. Mensen die een chirurgische ingreep ondergaan moeten ten minste 2 weken voor de operatie stoppen met het gebruik van duindoorn om overmatig bloeden te voorkomen.
(SvdZ)
Bronvermelding
- Drapeau C et al.: Rapid and selective mobilization of specific stem cell types after consumption of a polyphenol-rich extract from sea buckthorn berries (Hippophae) in healthy human subjects. 2019. DOI: 10.2147/CIA.S186893.
- Zielińska A et al.: Abundance of active ingredients in sea-buckthorn oil – A Review. 2017. DOI: 10.1186/s12944-017-0469-7.
- Marsiñach MS et al.: The impact of sea buckthorn oil fatty acids on human health. 2019. DOI: 10.1186/s12944-019-1065-9.
- Verhelst G: Groot handboek geneeskrachtige planten. 306-308. 4e druk, april 2010. ISBN 9789080778467.
- Larmo PS, Jarvinen RL, Setala NL, Yang B, Viitanen MH, Engblom JRK, et al.: Oral Sea buckthorn oil attenuates tear film Osmolarity and symptoms in individuals with dry eye. J Nutr. 2010;140(8):1462–1468 DOI: 10.3945/jn.109.118901.
- Sea Buckthorn; Natural Medicines database; geraadpleegd september 2023.
- De overgang – NHG-Richtlijnen volledige tekst; geraadpleegd september 2023.
- Erkkola R, Yang B: Sea buckthorn oils: towards healthy mucous membranes. Agro Food Industry Hi Tech. 2003;14(3):53-7.
- Abdullahzadeh M et al.: To compare the effect of sea buckthorn and silver sulfadiazine dressing on period of wound healing in patients with second-degree burns: A randomized triple-blind clinical trial. 2021. DOI: 10.1111/wrr.12916.