Astaxanthine

Astaxanthine is een vet oplosbaar roodoranje pigment (xanthofyl-carotenoïde) en is verantwoordelijk voor de rode kleur in mariene organismen zoals wilde zalm, forel en rode zeebrasem. Ook bepaalde vogelsoorten, zoals de flamingo, danken de roze kleur van hun veren aan astaxanthine, die ze via de voeding binnen krijgen. Het is een van de eerst geïdentificeerde carotenoïden en werd voor het eerst geïsoleerd uit een kreeftsoort in 1938. Astaxanthine wordt geëxtraheerd uit micro-organismen (zoals fytoplankton, bacteriën, gisten) en mariene dieren (zoals garnalen, algen en zalm). Haematococcus pluvialis (H. pluvialis) produceert de grootste hoeveelheid natuurlijke astaxanthine. Grootschalige teelt van H. pluvialis is echter lastig waardoor vaak synthetische geproduceerde astaxanthine wordt gebruikt. Deze vertoont echter slechts 50% van de biologische activiteit van natuurlijke astaxanthine (Si et al., 2022).

Werkingsmechanisme

Astaxanthine heeft verschillende gezondheidseffecten, waarvan de effecten op het oog en de huid misschien wel het bekendst zijn. Het achterliggend werkingsmechanisme is nog niet in zijn geheel bekend, maar verschillende onderzoeken tonen een sterk anti-oxidatief en een ontstekingsremmend effect aan als algemeen onderliggend werkingsmechanisme.

Anti-oxidatief
Astaxanthine heeft een sterk anti-oxidatieve werking, sterker dan de – aan astaxanthine gerelateerde – carotenoïden lycopeen, α-caroteen, β-caroteen of luteïne (Yousry & Naguib, 2000). De anti-oxidatieve werking kan (deels) worden verklaard door de activatie van de fosfoïnositide 3-kinase (PI3K)/eiwitkinase B (Akt) signaalketen (Zarneshan et al., 2020). Daarnaast blijkt bij ratten die astaxanthine in hun voer krijgen de concentratie van anti-oxidatieve enzymen zoals superoxide dismutase (SOD) en catalase (CAT) toe te nemen (Al-Amin et al., 2018; Kim et al., 2018).

Ontstekingsremmend
Daarnaast lijkt astaxanthine een ontstekingsremmend effect te hebben. Bij in vitro en dierstudies bleek astaxanthine verschillende ontstekingsfactoren te remmen. Zo verminderde het de expressie van acute ontstekingsfase eiwitten cyclooxygenase-2 (COX-2), inducible nitric oxide synthase (iNOS) en intercellular adhesion molecule-1 (ICAM-1). Ook voorkwam het de expressie van monocyte chemotactic protein 1 (MCP-1) en andere ontstekingsbevorderende factoren zoals interleukine-6 (IL-6), IL-1β en tumor necrosis factor α (TNF-α) (Kohandel et al., 2022).

Gezondheidseffecten

De bij preklinische onderzoeken gevonden anti-oxidatieve en ontstekingsremmende effecten van astaxanthine suggereren dat astaxanthine goed ingezet zou kunnen worden bij een scala van aandoeningen. Het meest bekend is de inzet van astaxanthine bij oog- en huidklachten, maar daarnaast kan het gunstige effecten hebben bij problemen met cognitie, hart- en vaatziekten en het optimaliseren van (aerobe) training. Daarnaast is het theoretisch gunstig bij aandoeningen als dementie, de ziekte van Alzheimer, de ziekte van Parkinson en diabetes al ontbreekt voor deze aandoening tot dusverre nog klinisch bewijs (Donoso et al., 2021).

Ooggezondheid
Het verband tussen astaxanthine-inname en de gezondheid van het oog werd gevonden in een observationele studie. Mensen met relatief de hoogste plasmawaardes astaxanthine bleken minder vaak kerncataract te ontwikkelen (27% minder vaak) dan mensen bij wie de astaxanthine-waardes in plasma het laagst waren. Dit kwam vooral sterk naar voren in studies met mensen van Europese afkomst (Liu et al., 2014). Daarnaast zorgde bij gezonde vrijwilligers dagelijkse suppletie met 12 mg astaxanthine gedurende 4 weken ervoor dat de doorbloeding van het oog toenam (Saito et al., 2012).

Blauw licht kan schade veroorzaken aan het netvlies (retina). Zo wordt blootstelling aan blauw licht gekoppeld aan de ontwikkeling van leeftijdsgebonden maculadegeneratie. Astaxanthine lijkt door zijn anti-oxidatieve werking de ogen te kunnen beschermen tegen schade door blauw licht, zoals bleek uit een in vitro studie met menselijke retina cellen (ARPE-19) (Kitao et al., 2023). Klinische studies met combinatieproducten waar astaxanthine ook in is opgenomen laten positieve resultaten zien bij leeftijdsgebonden maculadegeneratie, maar studies met enkel astaxanthine ontbreken tot nog toe.

Suppletie met astaxanthine kan ook helpen met oogvermoeidheid en andere klachten als gevolg van een langdurige blootstelling aan schermen. Bij een dubbelblind, placebogecontroleerd onderzoek namen schoolgaande kinderen (10-14 jaar) die 4 uur per dag of meer schermtijd hadden dagelijks 4 mg astaxanthine gedurende 84 dagen. Ze hadden gematigde klachten van het computer vision syndrome (CVS) op een hiervoor ontworpen vragenlijst. Door de suppletie verbeterde de score op de CVS-vragenlijst significant bij de interventiegroep, net als hun scores voor visuele vermoeidheid, dieptewaarneming, de lichtreflex van de pupil en traanproductie (Hecht et al., 2025).

Onderzoek naar het droge ogen syndroom laat zien dat suppletie met 6 mg astaxanthine tweemaal per dag symptomen van dit syndroom verbetert. Bij het droge ogen syndroom is het oogoppervlak droog of beschadigd door een verminderde traanproductie of een overmatige verdamping van het traanvocht. Het positieve effect van astaxanthine hierbij bleek uit een verbetering bij de 60 deelnemers aan deze studie van verschillende parameters waaronder de score op de ocular surface disease index (OSDI), de noninvasive tear break-up time (NIBUT) en de knipperfrequentie van deelnemers (Tian et al., 2022).

Huidveroudering en -uitdroging en bescherming tegen schade door UV-licht
Astaxanthine heeft een gunstige uitwerking op de huid door de textuur van de huid te verbeteren, zichtbare rimpels te verminderen en de hydratatie van de huid te bevorderen (Ng et al., 2021).

Bij een studie met 65 gezonde vrouwen die gedurende 16 weken dagelijks 6 of 12 mg astaxanthine innamen, werd geen significante verandering van de rimpeldiepte of hydratatie van de huid waargenomen. Dit terwijl uitdroging van de huid en diepe rimpels gedurende deze periode wel toenamen in de placebogroep. Daarbij verbeterde de huidelasticiteit ook bij deelnemers met de meest gehydrateerde huid in de 12 mg groep (Tominaga et al., 2017). Bij een andere studie met 36 gezonde mannen die dagelijks 6 mg astaxanthine namen verbeterde na 6 weken de rimpels, de huidelasticiteit, het vochtverlies door de huid, de hydratatie van de huid en de talgproductie (Tominaga et al., 2012). Bij andere studies werden ook positieve effecten gevonden op deze aspecten van de huid, maar bij deze studies werden combinaties gebruikt van orale suppletie met astaxanthine en crème met astaxanthine die op de huid werd aangebracht (Davinelli et al., 2018).

Daarnaast lijkt astaxanthine te kunnen beschermen tegen schade door blootstelling aan UVB-straling. Zo verminderde astaxanthine dosis-afhankelijk de secretie van ontstekingscytokines en matrix metalloproteinase-1 (MMP-1) door keranocyten die blootgesteld waren aan UVB-straling (Tominaga et al., 2017). Ook nam de minimale hoeveelheid UV-licht die nodig was om erytheem (roodheid van de huid na bijv. blootstelling aan UV-licht) te veroorzaken toe na 10 weken dagelijkse suppletie met 4 mg astaxanthine bij 23 gezonde vrijwilligers. Het vochtverlies in hun huid nam af en ze rapporteerden zelf een verbetering van ruwe huid en huidtextuur op plekken waar ze niet aan het UV-licht werden blootgesteld (Ito et al., 2018).

Breingezondheid
Astaxanthine kan de bloed-hersenbarrière passeren (Grimmig et al., 2017) waardoor het een directe invloed kan uitoefenen op de hersenen. Uit in vitro en dierstudies blijkt astaxanthine de biochemische route (van transcriptiefactor FOXO3) stimuleert waardoor neurogenese (de aanmaak van nieuwe neuronen vanuit stamcellen in de hersenen), proliferatie van neuronen en de potentie van stamcellen worden gestimuleerd. Daarnaast werkt het naar verwachting ook hier ontstekingsremmend (remming van NF-kB route) waardoor neuro-inflammatie – geassocieerd met veroudering en langdurige activatie van microgliale cellen – zou verminderen. Tot slot kan ook de sterke anti-oxidatieve werking bijdragen aan neurogenese door de neuronen en stamcellen in de hersenen gezond te houden (Medoro et al., 2023).

Ook bij klinische studies lijkt astaxanthine het cognitief functioneren te verbeteren. Zo namen 28 vrijwilligers dagelijks 8 mg astaxanthine. Na 8 weken werd hun cognitief functioneren vergeleken met 26 vrijwilligers die een placebo hadden genomen. Deelnemers die jonger dan 55 jaar waren (de jongste was 45) en astaxanthine hadden genomen scoorden beter op een test voor het korte geheugen (5 minuten woorden herinnering). Bij deelnemers die ouder dan 55 jaar waren (de oudste was 64) was geen significante verandering (Hayaschi et al., 2018). Mogelijk heeft dit verschil te maken met andere factoren zoals hoge bloeddruk, hoog BMI en hogere leeftijd waar verder niet voor werd gecorrigeerd bij dit onderzoek. Zo verbeterde bij een ander onderzoek cognitie van ouderen (gemeten op de Groton Maze Learning Test) na 12 weken dagelijkse suppletie met 6 of 12 mg astaxanthine, al was de groep te klein (96 mensen verdeeld over 3 groepen) om deze bevindingen significant te kunnen noemen (Katagiri et al., 2012).

Een effect van astaxanthine bij neurologische aandoeningen zoals de ziekte van Parkinson of dementie is nog niet of spaarzaam aangetoond. Wat betreft de ziekte van Parkinson blijft het bij enkele preklinische studies (in vitro en dierstudies) waardoor het effect in klinische situaties vooralsnog onzeker blijft (Queen et al., 2024). Wat betreft dementie is er een klinische studie waarbij werd aangetoond dat dagelijkse suppletie met 6 of 12 mg astaxanthine na 12 weken de concentratie fosfolipide hydroxyperoxides in erytrocyten (rode bloedcellen) verlaagde. Een verhoogde concentratie van deze fosfolipide hydroxyperoxidases is gevonden bij patiënten met dementie. Daardoor zou dit een aanwijzing kunnen zijn voor een beschermend effect van astaxanthine tegen dementie, al blijft het effect verder nog niet bewezen in klinische studies (Nakagawa et al., 2011).

Hart- en vaatziektes
Astaxanthine heeft een gunstige invloed op verschillende parameters die in verband worden gebracht met hart- en vaatziekten. Zo verlaagt suppletie met astaxanthine LDL-cholesterol en het totaal cholesterolgehalte en verhoogt het het HDL-cholesterolgehalte. Daarnaast verlaagt het de hoeveelheid triglycerides en de gevaste insulinewaardes (Wan et al., 2024).

Tabel 1 Effecten van suppletie met astaxanthine op cholesterolwaardes, triglycerides en gevaste insulinewaardes zoals gevonden in de meta-analyse (Wan et al., 2024)
LDL -0,11 mmol/L
HDL 0,13 mmol/L
Totaal cholesterol -0,22 mmol/L
Triglycerides -0,46 mmol/L
Gevaste insulinewaardes -2,66 mmol/L

Sport en training
Klinische studies op het gebied van het effect van suppletie met astaxanthine bij fysieke inspanning en training laten een ietwat verdeeld beeld zien. Uit een meta-analyse van 11 gerandomiseerde klinische studies bleek echter dat wanneer suppletie met astaxanthine werd gecombineerd met regelmatige training dit de vetoxidatie verhoogde en de fysieke prestaties significant verbeterde. Dit effect was sterker bij aerobe inspanning, wanneer de dosis 20 mg per dag of hoger was en wanneer de suppletie 12 weken of langer achter elkaar werd genomen (Liu et al., 2024). Het onderliggend mechanisme is hoogstwaarschijnlijk de sterk anti-oxidatieve werking die ondersteund bij het herstel na inspanning al moet dit nog in humane studies worden aangetoond bij atleten (Waldman, 2024).

Bijwerkingen, interacties en contra-indicaties

Astaxanthine is veilig gebruikt tijdens onderzoeken in doseringen van 4-18 mg per dag gedurende 12 weken. Zelfs doseringen tot 40 mg/dag zijn zonder problemen gebruikt gedurende 4 weken (Natural Medicines, 2025).

Bij producten met astaxanthine moet een verplichte waarschuwingstekst volgens de Novel Food toelating. Er moet worden geïnformeerd dat het product niet geschikt is voor adolescenten, kinderen en zuigelingen jonger dan 14 jaar bij doseringen:

  • 8 mg/dag: niet geschikt voor kinderen onder de 14 jaar
  • 5,7 mg/dag: niet geschikt voor kinderen onder de 10 jaar
  • 2,3 mg/dag: niet geschikt voor kinderen onder de 3 jaar

Bijwerkingen
Over het algemeen wordt astaxanthine goed getolereerd. Mogelijke bijwerkingen zijn buikpijn, diarree of bij hoge dosering een rode tint van de ontlasting.

Interacties met reguliere medicijnen
Mogelijk met medicatie die voor zijn werking afhankelijk is van de enzymen CYP2B6 en CYP3A4. Uit een in vitro studie blijkt namelijk dat astaxanthine deze enzymen kan activeren (Kistler et al., 2002).

Bij gebruik met andere (kruiden)supplementen
Wanneer astaxanthine gelijktijdig wordt gebruikt met andere carotenoïden (bijv. betacaroteen, lycopeen of luteïne) kan dit de opname van beiden mogelijk remmen doordat ze via dezelfde route worden opgenomen in het maagdarmkanaal (competitie voor opname in micellen) (Van den Berg, 1999).

Contra-indicaties
Vermijd hoge doseringen tijdens zwangerschap en lactatie, i.v.m. gebrek aan gegevens over veiligheid.

Bronvermelding

  • Al-Amin MM, Mahmud W, Pervin MS, Ridwanul Islam SM, Ashikur Rahman M, Zinchenko A. Astaxanthin ameliorates scopolamine-induced spatial memory deficit via reduced cortical-striato-hippocampal oxidative stress. Brain Res. 2019;1710:74–81. doi: 10.1016/j.brainres.2018.12.014.
  • van den Berg H. (1999). Carotenoid interactions. Nutrition reviews, 57(1), 1–10. https://doi.org/10.1111/j.1753-4887.1999.tb01769.x
  • Davinelli, S., Nielsen, M. E., & Scapagnini, G. (2018). Astaxanthin in Skin Health, Repair, and Disease: A Comprehensive Review. Nutrients, 10(4), 522. https://doi.org/10.3390/nu10040522
  • Donoso A, González-Durán J, Muñoz AA, González PA, Agurto-Muñoz C. “Therapeutic uses of natural astaxanthin: An evidence-based review focused on human clinical trials”. Pharmacol Res. 2021 Apr;166:105479. doi: 10.1016/j.phrs.2021.105479. Epub 2021 Feb 4. PMID: 33549728.
  • Grimmig, B., Kim, S. H., Nash, K., Bickford, P. C., & Douglas Shytle, R. (2017). Neuroprotective mechanisms of astaxanthin: a potential therapeutic role in preserving cognitive function in age and neurodegeneration. GeroScience, 39(1), 19–32. https://doi.org/10.1007/s11357-017-9958-x
  • Hayashi, M., Ishibashi, T., & Maoka, T. (2018). Effect of astaxanthin-rich extract derived from Paracoccus carotinifaciens on cognitive function in middle-aged and older individuals. Journal of clinical biochemistry and nutrition, 62(2), 195–205. https://doi.org/10.3164/jcbn.17-100
  • Hecht, K. A., Marwah, M., Wood, V., Nishida, Y., Bach, A. E., Gerson, J., Hom, M. M., Schnackenberg, J., Raote, S., Srivastava, S., Negi, P., & Caston, E. (2025). Astaxanthin (AstaReal®) Improved Acute and Chronic Digital Eye Strain in Children: A Randomized Double-Blind Placebo-Controlled Trial. Advances in therapy, 42(4), 1811–1833. https://doi.org/10.1007/s12325-025-03125-7
  • Ito, N., Seki, S., & Ueda, F. (2018). The Protective Role of Astaxanthin for UV-Induced Skin Deterioration in Healthy People-A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Trial. Nutrients, 10(7), 817. https://doi.org/10.3390/nu10070817
  • Katagiri, M., Satoh, A., Tsuji, S., & Shirasawa, T. (2012). Effects of astaxanthin-rich Haematococcus pluvialis extract on cognitive function: a randomised, double-blind, placebo-controlled study. Journal of clinical biochemistry and nutrition, 51(2), 102–107. https://doi.org/10.3164/jcbn.D-11-00017
  • Kim SH, Lim JW, Kim H. Astaxanthin inhibits mitochondrial dysfunction and interleukin-8 expression in helicobacter pylori-infected gastric epithelial cells. Nutrients. 2018;10:1320. doi: 10.3390/nu10091320.
  • Kistler, A., Liechti, H., Pichard, L., Wolz, E., Oesterhelt, G., Hayes, A., & Maurel, P. (2002). Metabolism and CYP-inducer properties of astaxanthin in man and primary human hepatocytes. Archives of toxicology, 75(11-12), 665–675. https://doi.org/10.1007/s00204-001-0287-5
  • Kitao, M., Yamaguchi, A., Tomioka, T., Kai, K., Kamei, Y., Sugimoto, K., & Akagawa, M. (2023). Astaxanthin protects human ARPE-19 retinal pigment epithelium cells from blue light-induced phototoxicity by scavenging singlet oxygen. Free radical research, 57(6-12), 430–443. https://doi.org/10.1080/10715762.2023.2277144
  • Kohandel, Z., Farkhondeh, T., Aschner, M., Pourbagher-Shahri, A. M., & Samarghandian, S. (2022). Anti-inflammatory action of astaxanthin and its use in the treatment of various diseases. Biomedicine & pharmacotherapy = Biomedecine & pharmacotherapie, 145, 112179. https://doi.org/10.1016/j.biopha.2021.112179
  • Liu, X. H., Yu, R. B., Liu, R., Hao, Z. X., Han, C. C., Zhu, Z. H., & Ma, L. (2014). Association between lutein and zeaxanthin status and the risk of cataract: a meta-analysis. Nutrients, 6(1), 452–465. https://doi.org/10.3390/nu6010452
  • Liu, C., Dong, X., Jia, J., & Ha, M. (2024). Effects of Astaxanthin Supplementation on Fatigue, Motor Function and Cognition: A Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. Biological research for nursing, 26(3), 469–480. https://doi.org/10.1177/10998004241227561
  • Medoro, A., Davinelli, S., Milella, L., Willcox, B. J., Allsopp, R. C., Scapagnini, G., & Willcox, D. C. (2023). Dietary Astaxanthin: A Promising Antioxidant and Anti-Inflammatory Agent for Brain Aging and Adult Neurogenesis. Marine drugs, 21(12), 643. https://doi.org/10.3390/md21120643
  • Naguib YM. Antioxidant activities of astaxanthin and related carotenoids. J Agric Food Chem. 2000;48:1150–1154. doi: 10.1021/jf991106k.
  • Nakagawa, K., Kiko, T., Miyazawa, T., Carpentero Burdeos, G., Kimura, F., Satoh, A., & Miyazawa, T. (2011). Antioxidant effect of astaxanthin on phospholipid peroxidation in human erythrocytes. The British journal of nutrition, 105(11), 1563–1571. https://doi.org/10.1017/S0007114510005398
  • Ng, Q. X., De Deyn, M. L. Z. Q., Loke, W., Foo, N. X., Chan, H. W., & Yeo, W. S. (2021). Effects of Astaxanthin Supplementation on Skin Health: A Systematic Review of Clinical Studies. Journal of dietary supplements, 18(2), 169–182. https://doi.org/10.1080/19390211.2020.1739187
  • Queen, C. J. J., Sparks, S. A., Marchant, D. C., & McNaughton, L. R. (2024). The Effects of Astaxanthin on Cognitive Function and Neurodegeneration in Humans: A Critical Review. Nutrients, 16(6), 826. https://doi.org/10.3390/nu16060826
  • Saito, M., Yoshida, K., Saito, W., Fujiya, A., Ohgami, K., Kitaichi, N., Tsukahara, H., Ishida, S., & Ohno, S. (2012). Astaxanthin increases choroidal blood flow velocity. Graefe’s archive for clinical and experimental ophthalmology = Albrecht von Graefes Archiv fur klinische und experimentelle Ophthalmologie, 250(2), 239–245. https://doi.org/10.1007/s00417-011-1843-1
  • Si, P., & Zhu, C. (2022). Biological and neurological activities of astaxanthin (Review). Molecular medicine reports, 26(4), 300. https://doi.org/10.3892/mmr.2022.12816
  • Tian, L., Wen, Y., Li, S., Zhang, P., Wang, Y., Wang, J., Cao, K., Du, L., Wang, N., & Jie, Y. (2022). Benefits and Safety of Astaxanthin in the Treatment of Mild-To-Moderate Dry Eye Disease. Frontiers in nutrition, 8, 796951. https://doi.org/10.3389/fnut.2021.796951
  • Tominaga, K., Hongo, N., Karato, M., & Yamashita, E. (2012). Cosmetic benefits of astaxanthin on humans subjects. Acta biochimica Polonica, 59(1), 43–47.
  • Tominaga, K., Hongo, N., Fujishita, M., Takahashi, Y., & Adachi, Y. (2017). Protective effects of astaxanthin on skin deterioration. Journal of clinical biochemistry and nutrition, 61(1), 33–39. https://doi.org/10.3164/jcbn.17-35
  • Waldman H. (2024). Astaxanthin Supplementation as a Potential Strategy for Enhancing Mitochondrial Adaptations in the Endurance Athlete: An Invited Review. Nutrients, 16(11), 1750. https://doi.org/10.3390/nu16111750
  • Wan, S., Wu, W., Zhang, Y., He, J., Wang, X., An, P., Luo, J., Zhu, Y., & Luo, Y. (2024). Antioxidant Lipid Supplement on Cardiovascular Risk Factors: A Systematic Review and Meta-Analysis. Nutrients, 16(14), 2213. https://doi.org/10.3390/nu16142213
  • Zarneshan SN, Fakhri S, Farzaei MH, Khan H, Saso L. Astaxanthin targets PI3K/Akt signaling pathway toward potential therapeutic applications. Food Chem Toxicol. 2020;145:111714. doi: 10.1016/j.fct.2020.111714.

< Terug