Hoge BMI is te linken aan mate van blootstelling aan fastfoodrestaurants
December 2023
Tot deze conclusie komt Carel-Peter van Erpecum in zijn proefschrift ‘The role of fast-food outlet exposure in Body Mass Index’, waarmee hij in november is gepromoveerd aan de Rijksuniversiteit Groningen. Fastfood of gemaksvoedsel is een verzamelnaam voor voedsel dat snel bereid en geserveerd wordt en relatief goedkoop is.
Hij baseert zich op data van Lifelines, een grootschalig onderzoeksprogramma met als doel om beter te begrijpen hoe mensen gezonder oud kunnen worden, oftewel healthy aging. De overgewicht-epidemie is één van de grootste uitdagingen voor de Nederlandse volksgezondheid. In 2022 had 50,2% van de Nederlanders van 18 jaar en ouder matig of ernstig overgewicht. Naar verwachting lopen zal dat in 2040 al 62% zijn.
Van Erpecum stelt vast dat een toename in de blootstelling aan fastfood restaurants gepaard gaat met een toename in de BMI. Dit speelt vooral in kwetsbare wijken en dan met name bij jongvolwassenen met een hoger genetisch risico op een hoog BMI. “Beleidsmaatregelen ten behoeve van een gezondere voedselomgeving zijn nodig om een gezonde leefstijl makkelijker te maken en de overgewicht-epidemie te tackelen”, aldus van Erpecum.
Meer informatie is te vinden in het proefschrift The role of fast-food outlet exposure in Body Mass Index‘ van Carel-Peter van Erpecum op de website van de Rijksuniversiteit Groningen.
Bron: persbericht Rijksuniversiteit Groningen, 6 november 2023.
(HH)
Goed nieuws voor koffieliefhebbers
November 2023
In Nederland wordt veel koffie gedronken: volwassenen drinken gemiddeld ruim 4 kopjes koffie per dag. De koffieplant is ergens in de 10e eeuw ontdekt in Ethiopië. Daar begonnen de eerste mensen met het drinken van koffie en van daaruit is die gewoonte over de hele wereld verspreid. Er zijn erg veel koffiesoorten en vandaag de dag talloze variaties om het te drinken. De meesten drinken een bakje koffie omdat ze het lekker vinden, of om wakker en alert te blijven. Maar recentelijk is gebleken dat het nog meer doet.
‘Koffie zou wel eens de toevoeging kunnen zijn aan de lijst om nieren gezond te houden’, deze conclusie trekt Anniek van Westing in haar promotieonderzoek ‘Humane voeding en Gezondheid’ van de Wageningen Universiteit. Eerdere studies gaven al wel gelijke signalen maar werden door collega-onderzoekers als niet een duidend bestempeld. Dit nieuwe onderzoek onder bijna 80.000 Nederlandse proefpersonen (gezonde mensen maar vooral mensen met diabetes), lijkt toch weer aan te tonen dat koffie de nieren gezond houdt.
We moeten hier wel een kanttekening bij plaatsen: tot 4 koppen koffie zien we dit positieve effect; bij vijf of meer zagen de onderzoekers geen extra voordelen meer. En geen latte macchiato’s of cappuccino’s, nee gewoon zwarte koffie zonder suiker.
‘Het is nog te vroeg om het gebruik in een officieel advies aan te bevelen. Daar is nog verder onderzoek voor nodig en moeten deze resultaten nog door andere onderzoeken worden gestaafd. Omdat het positieve effect vooral bij mensen met diabetes naar voren kwam, zou zo’n onderzoek zich ook specifiek moeten richten op diabetespatiënten in westerse landen’ aldus Anniek van Westing.
Link naar originele artikel: Goed nieuws voor koffieliefhebbers: bakkie pleur lijkt goed voor niergezondheid – WUR
(HH)
Armoede staat gezonder eten in de weg
Oktober 2023
Deze kop stond een tijdje geleden op de voorpagina van het AD boven een artikel over een nieuw onderzoek, uitgevoerd door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Dit onderzoek toont aan dat één op de vijf volwassenen wel gezonder wil eten maar te weinig geld heeft om producten te kopen die gezond voor hen zijn.
Het CBS vermoedt dat gezien de oplopende armoede in ons land dat cijfer de komende jaren niet zal verbeteren. Dit jaar leven iets meer dan 800.000 mensen in Nederland in armoede, maar volgens het Centraal Planbureau zal dat in 2024 oplopen naar bijna 1 miljoen. Dat is nogal wat, want met gezonde voeding ben je beter toegerust om gezondheidsproblemen te helpen voorkomen en voel je je vaak fitter, zowel fysiek als emotioneel.
Voor sommige bevolkingsgroepen zal het nu nog een kwestie zijn van keuzes maken: geef je je geld uit aan de nieuwste iPhone of aan gezonde boodschappen. Maar voor een groeiend aantal mensen valt er gewoon niet veel te kiezen: hoge woonlasten, gestegen energieprijzen en alsmaar duurdere ziektekostenverzekeringen slokken eten een bescheiden maandbudget snel op. Gevarieerd en gezond eten, liefst biologisch, kost nu eenmaal meer geld dan bijvoorbeeld diepvriespizza’s. En dan hebben we het nog maar niet over de (vaak noodzakelijke) aanvulling van de voeding met bijvoorbeeld een multivitamine.
Bron: AD Haagsche Courant donderdag 14-9-2023
(HH)
De thymus: evolutionair ongelukje of superheld?
September 2023
De zwezerik of thymus werd tot voor kort wel bestempeld als ‘een evolutionair ongelukje’ en zou geen functie meer hebben in een volwassen lichaam. Nieuw onderzoek doet echter vermoeden dat we dit orgaan weleens ernstig tekort gedaan kunnen hebben.
Groot is ie niet, de thymus, niet veel groter dan een walnoot, gelegen achter het borstbeen. Dat in onze jonge jaren (zelfs al voor onze geboorte) de thymusklier een sleutelrol speelt bij de opbouw van het afweersysteem, daarover was en is geen twijfel. Maar omdat het orgaantje na de puberteit snel in grootte afnam, werd de voor de hand liggende conclusie getrokken dat ook de functie afnam met het verstrijken der jaren. Die conclusie wordt nu wel in twijfel getrokken.
Bij hartoperaties wordt de thymus gemakshalve nogal eens verwijderd om beter bij het hart en de bloedvaten te komen. Onderzoekers vergeleken een groep van 1.146 mensen bij wie de thymus vijf jaar eerder was verwijderd met een even grote groep mensen bij wie dat niet het geval was, met een opmerkelijk resultaat. In de groep zonder thymus bleek de kans op overlijden (door allerlei oorzaken) binnen vijf jaar bijna drie keer groter en de kans op kanker twee keer groter dan bij de mensen die nog wel hun thymus hadden.
Verder onderzoek wees uit dat patiënten zonder thymus minder nieuwe T-cellen produceerden en meer ontstekingsbevorderende cytokines in hun lichaam hadden, wat de kans op auto-immuunziekten vergroot. Inmiddels is de belangstelling voor dit evolutionaire ongelukje zo toegenomen dat toekomstige studies naar de impact van de thymus op onze gezondheid op stapel staan.
Wist je dat je je thymusklier ook zelf kunt stimuleren? Klop een paar keer per dag met je vingertoppen licht ritmisch op je borstbeen ter hoogte van de thymus. Een van oudsher beproefde manier om je welzijn en gezondheid te activeren.
Bronnen: Kooshesh KA et al.: Health Consequences of Thymus Removal in Adults; New England Journal of Medicine 389(5):406-417, 2023.
Brown N: Study Reveals Unexpected Importance of the Thymus in Adults; persbericht website Massachusetts General Hospital, 2 aug. 2023.
(HH)
Kinderen en voedingssuppletie
Augustus 2023
Kinderen moeten goed eten! Een goede voorziening van vitaminen en mineralen is van het grootste belang omdat hun lichaam sterk in ontwikkeling is. Na het eerste levensjaar tot de puberteit groeit een kind gemiddeld zo’n 7 cm per jaar. In de puberteit loopt dit op tot 10-12 cm per jaar, de zgn. groeispurt. Bij alle groei- en ontwikkelingsprocessen van kinderen zijn veel micronutriënten betrokken.
Uit meerdere onderzoeken is echter gebleken dat veel schoolgaande kinderen een onevenwichtig voedingspatroon hebben met een teveel aan geraffineerde suikers en verzadigde vetten en een tekort aan onder meer vezels en onverzadigde vetten. Kinderen eten over het algemeen weinig groente, fruit en vis, maar wel calorierijke tussendoortjes zoals chips en koekjes. Het gevolg is dat met name op jonge leeftijd al tekorten aan belangrijke voedingsstoffen kunnen ontstaan, terwijl kinderen in de groei verhoudingsgewijs zelfs meer vitaminen en mineralen nodig hebben dan volwassenen.
Gemiddelde groente-, fruit- en visconsumptie van Nederlandse kinderen (in grammen per dag of week), afgezet tegen de adviezen van het Voedingscentrum. Bronnen: Voedselconsumptiepeiling 2019-2021, RIVM, www.wateetnederland.nl/resultaten/voedingsmiddelen; Richtlijnen Schijf van Vijf 2019, www.voedingscentrum.nl
Tekorten aan een of meer nutriënten bij kinderen kunnen verstrekkende gevolgen hebben op jonge leeftijd, meestal in de vorm van een achterstand in lichamelijke en/of cognitieve ontwikkeling, maar ook later in het leven. Gelukkig kan het aanvullen van deze tekorten met een goed voedingssupplement vaak de ongemakken beperken of de schade zelfs geheel herstellen.
Wilt u meer weten over kinderen en suppletie? Lees dan het hele artikel.
(HH)
Taurine, het buitenbeentje van de aminozuren
Juli 2023
Taurine is een zwavelhoudend organisch zuur dat vaak als een semi-essentieel aminozuur wordt beschouwd. In de strikte zin is het geen aminozuur maar een stofwisselingsproduct van de aminozuren cysteïne en methionine. Taurine wordt niet gebruikt in de eiwitsynthese en komt uitsluitend voor in de vrije vorm of in eenvoudige peptiden. Goede bronnen van taurine zijn schaal- en schelpdieren, vis, gevogelte vlees en zuivel. Vaak is het ook een ingrediënt van energiedrankjes omdat het prestatieverhogend zou werken.
In 1827 is taurine voor het eerst geïsoleerd uit ossengal van een stier en daar dankt het dan ook zijn naam aan: taurus is de Latijnse benaming van stier. Het is een veelzijdige stof met diverse belangrijke metabole en fysiologische functies. Taurine ondersteunt bijvoorbeeld de lever, beschermt de ogen, fungeert als krachtige antioxidant en is betrokken bij de glucosestofwisseling. Er zijn aanwijzingen dat hartritmestoornissen een symptoom zijn van een tekort aan taurine en dat een goede taurinestatus beschermt tegen diabetes.
Taurine kan ook een rol spelen bij gezond ouder worden, zo blijkt uit een studie van een groep internationale onderzoekers, onlangs gepubliceerd in ‘Science’. De onderzoekers stelden vast dat de hoeveelheid taurine sterk vermindert bij het ouder worden, zowel bij mens als dier. Muizen en wormen die extra taurine kregen, leefden langer en waren gezonder terwijl een lage taurinestatus leidde tot een snellere veroudering. Verder onderzoek bij mensen moet nog uitwijzen of deze gunstige resultaten niet alleen voor dieren gelden. Al met al mag je gerust stellen dat taurine positieve invloeden heeft op gezondheid en welzijn van mens en dier.
bron: Taurine linked with healthy aging | Science, 08/06/2023
(HH)
Een goede weerstand begint ook in de mond
Juni 2023
Hoor je probiotica, dan denk je vaak in eerste instantie aan de buik. Bijna alle probioticaproducten zijn zodanig samengesteld dat ze hun werking ontplooien in de darmen. En dat is niet zo gek: een goed en gevarieerd darmmicrobioom is belangrijk voor een goed functionerend immuunsysteem.
Echter, niet alleen de slijmvliezen in de darmen spelen hierbij een rol, maar ook die op andere plaatsen waar ons lichaam in contact komt met de buitenwereld. Denk aan de neus, rond onze geslachtsorganen en de mond.
Hoeveel?
Ons lichaam zit vol met bacteriën, wel meer dan honderdduizend miljard (1014). Om een betere voorstelling van de hoeveelheid te schetsen: om en nabij 1,5 kg per persoon. En ook in onze mond wemelt het van de bacteriën, ongeveer 10 miljard in totaal. Ze komen voor op de lippen, de tong, het speeksel, wangslijmvlies, het verhemelte, tandvlees en de tanden en kiezen. Inmiddels zijn er zo’n 700 verschillende soorten gevonden, maar niet iedere soort komt bij iedereen voor. We spreken dan over het mondmicrobioom, dat niet alleen de een rol speelt bij de mondgezondheid maar ook een systemisch effect heeft.
Mond en weerstand
In een gezonde mond maken ongeveer 74 verschillende soorten bacteriën deel uit van de microbiota, waarvan Streptococcus spp. en Acinetobacter spp. de meest dominante zijn. Bij de geboorte is de mond steriel en direct daarna start de opbouw van het orale microbioom. Omdat de mond de toegangspoort is tot het spijsverteringskanaal koloniseren bij baby’s allereerst de mondbacteriën in de darmen. De mond blijkt niet één enkele habitat te hebben; per gedeelte kunnen we verschillen onderscheiden die niet alleen de gezondheid van de mond maar ook die van de omliggende keel-, neus- en oorholtes kunnen beïnvloeden. De samenstelling van de mondholte is opmerkelijk stabiel, maar kan zeker door (verkeerde) voeding worden verstoord. Per dag produceert een mens 1–1,5 liter speeksel met een dagelijkse dosis van een biljoen (1012) bacteriën. Omdat het speeksel grotendeels wordt doorgeslikt, kan het dus ook een gevolg hebben voor het bacteriële evenwicht in de darm.
Suppleren
Een goed probiotica- en/of prebiotica-supplement kan bijdragen aan een gezond en evenwichtig microbioom, niet alleen in de darmen maar ook in de mond. Er is al wat onderzoek gedaan naar de effectiviteit van verschillende probioticastammen bij paradontitis, cariës en zelfs halitose en candida-infecties. Een oraal probioticum kan dan zeker een uitkomst zijn.
Een uitgebreid artikel over probiotica voor de mond vindt u hier.
(HH)
Hoe zwaar tilt u aan uw gewicht?
Mei 2023
‘Veel volwassenen hebben weleens geprobeerd af te vallen.’
Deze kop stond onlangs boven de publicatie van de Gezondheidsenquête 2022 uitgevoerd door het CBS waaraan 3700 personen van 18 jaar of ouder hebben deelgenomen. ‘Van hen geeft 57% aan weleens iets te hebben gedaan om af te vallen; 20% is ermee bezig en 37% heeft eerder een poging gedaan. De populairste manier om kilo’s kwijt te raken is het volgen van een dieet. De belangrijkste reden om af te willen vallen is lichamelijk fitter worden’, zo gaat het artikel verder.
Als je beseft dat 50% van alle Nederlanders vanaf 18 jaar kampt of te kampen heeft gehad met overgewicht (waarvan 15% zelfs met morbide obesitas) dan zal deze enquête-uitslag geen verrassing zijn. Voor ons ook een reden om ‘gewicht’ als thema voor ons jaarlijkse congres te kiezen. Zeker als je hierbij nog de conclusie van het European Regional Obesity Report uit 2022 bij optelt, namelijk dat obesitas een chronische ziekte is en één van de belangrijkste doodsoorzaken in Europa.
professor dr. Liesbeth van Rossum
Het is inmiddels wel algemeen bekend dat overgewicht hand in hand gaat met een breed scala aan aandoeningen zoals diabetes, gewrichtsproblemen, verhoogde bloeddruk en hart- en vaatziekten. “Bij sommige kankervormen speelt obesitas een belangrijkere rol in het ontstaan dan roken. Bij darm- en nierkanker is overgewicht zelfs oorzaak nummer één”, aldus professor dr. Liesbeth van Rossum, verbonden aan het Centrum Gezond Gewicht van het Erasmus MC in Rotterdam en één van de sprekers op ons congres.
Een groot aantal mensen met obesitas gaat daar zo onder gebukt dat het ook leidt tot depressie en psychosociale problematiek. En dit terwijl ‘dik zijn en blijven’ niet altijd het resultaat is van een ongezond eetpatroon en/of te weinig beweging. Niet altijd gaat elk pondje door het mondje want ook bijvoorbeeld chronische stress, medicijngebruik, hormonale veranderingen en slaaptekort kunnen een rol spelen bij gewichtstoename.
Ons congres gaat in op al die andere en soms minder voor de hand liggende factoren die van invloed zijn op ons lichaamsgewicht. En natuurlijk zal ook worden gekeken naar de gezondheidsrisico’s van langdurig ondergewicht, want daar moet ook niet te licht over worden gedacht. Centraal staat een gezond gewicht. Dat wordt niet alleen bepaald door de BMI of het aantal kilo’s dat de weegschaal aangeeft. Een positief zelfbeeld en je fit voelen zijn minstens even belangrijk.
(HH)
Opgeruimd staat netjes
De grote schoonmaak: goed voor lichaam en geest
April 2023
Tot in de jaren 60 van de vorige eeuw was ‘de grote schoonmaak’ vaste prik in menig huishouden. Na een winter van stoken met kolenkachels in een potdicht huis om de warmte binnen te houden, wilde men het voorjaar schoon en fris beginnen. Het hele huis werd gepoetst en gelucht, de kachel ging uit en de winterjassen werden opgeborgen. Vaak had dit ook nog een religieuze achtergrond in verband met Pasen. En een leuke bijkomstigheid: een opgeruimd huis geeft rust in je hoofd, dus minder stress.
Detoxificatie
Het is ook geen gek idee om je lichaam af en toe eens aan een grote schoonmaak te onderwerpen met een zogenaamde detox-kuur. Op die manier kun je je lichaam bevrijden van belastende stoffen. Dat kunnen kunstmatige toevoegingen in onze voeding zijn of verontreinigingen in de lucht die we inademen. Maar denk ook aan virussen, medicijnen, drugs of stoffen die vrijkomen bij normale lichaamsprocessen, zoals urinezuur of stikstofdioxide.
Hoe meer het lichaam belast is met stoffen die geen functie (meer) hebben, des te moeilijker wordt het om van die stoffen af te komen.
Ieder mens bezit een eigen, intern detoxificatiesysteem waarvan de lever, de darmen, de nieren, de longen, de huid en het lymfestelsel onderdeel zijn. Elk met een eigen specifieke taak, 24/7 bezig om de boel van binnen schoon te houden. Want een teveel aan gifstoffen kan op den duur leiden tot energiegebrek, geestelijke achteruitgang en zelfs schade aan diverse organen.
Schoonmaakmiddelen
Als je je huis gaat poetsen, kun je kiezen uit verschillende schoonmaakmiddelen: van de traditionele groene zeep tot een allesreiniger in allerlei geuren. Dat is niet anders als je je lichaam wilt schoonmaken. Ook dan kun je kiezen uit diverse stoffen en kruiden die hierbij ondersteuning bieden. Soms kun je ze toevoegen aan je voeding of je neemt ze als voedingssupplement.
Omdat de lever wordt gezien als de grote manager van hele reinigingsproces is het een goed begin om die een handje te helpen. Mariadistel (actieve stof silymarine) staat van oudsher bekend als leverkruid. Ook Curcuma longa, een plant uit de gemberfamilie, kent een soortgelijke lever beschermende werking. Wat onbekender is misschien Andrographis paniculata, ofwel Indiase gentiaan, maar dit kruid is zeker ook een weldoener voor onze lever. En wat dacht u van de simpele paardenbloem? Die heeft als het ware een dubbel effect, omdat de aanwezige bitterstoffen niet alleen de lever stimuleren maar ook een gunstig effect hebben op de diuretische werking van de nieren.
We kunnen de lijst van ‘schoonmaakmiddelen’ nog veel langer maken, maar u kunt ook het artikel ‘Enkele nutriënten ter versterking van de lever’ op onze website lezen voor een vollediger overzicht. Maar pas op: te snel ontgiften kan klachten als hoofdpijn, diarree, misselijkheid en huidklachten met zich meebrengen. Ondersteun het lichaam daarom zo goed mogelijk tijdens een detox-periode en/of las even een pauze in, zodat het lichaam de tijd krijgt om alles echt op te ruimen.
(HH)
Leefstijl als medicijn: beslist geen toekomstmuziek meer!
Maart 2023
‘Leefstijl als medicijn heeft de toekomst’ was de kop van een nieuwsbericht op onze site in augustus 2017. In dat bericht werd gesteld: ‘de Nederlandse gezondheidszorg is nog niet klaar voor leefstijl als medicijn, maar zorgprofessionals en patiënten tonen steeds meer belangstelling voor deze andere aanpak’. Anno 2023 blijkt dit thema nog steeds actueel.
Leefstijl als medicijn sluit overigens naadloos aan bij beroepsinhoudelijke protocollen. Voeding, beweging en ontspanning waren in theorie al de eerste keus behandeling bij verschillende ziektebeelden. Een overtuiging die in de natuurgeneeskunde altijd centraal heeft gestaan. Als leefstijlaanpassingen niet voldoende of snel genoeg werken, kan medicatie alsnog worden ingezet.
Inmiddels zijn we heel wat jaren en positieve stappen verder. Vereniging Arts en Leefstijl (voorheen Arts en Voeding) timmert al jaren aan de weg en ziet leefstijlgeneeskunde als fundament voor zowel preventie als behandeling van chronische aandoeningen.
En Stichting ‘Voeding Leeft’ ontwikkelt samen met wetenschappers, artsen, gezondheidsfondsen en andere zorgprofessionals leefstijlprogramma’s (bijvoorbeeld Leef! met MS, Keer Diabetes2 om, Leef! met Reuma) die zeker succesvol kunnen worden genoemd.
Sinds kort is het concept van ‘De Leefstijlapotheker’ hier bij aangeschoven. Leefstijlapothekers zijn veelal openbare apothekers die een aanvullende opleiding tot leefstijlapotheker hebben afgerond. Leefstijl is hun specialisatie en zij richten zich op de gezondheid van de cliënt, waarbij er naast aandacht voor het medicijn ook ruime aandacht is voor slaap, stress, beweging, roken, alcohol en voeding. De Leefstijlapotheker creëert bewustwording over welke leefstijlfactoren cliënten zélf in de hand hebben om gezonder te leven. Want uiteindelijk blijft voorkomen altijd beter dan genezen en de Leefstijlapotheker wil dan ook een sleutelrol gaan spelen op het gebied van de preventieve gezondheidszorg.
Kortom: ‘een transitie van ziektebestrijding naar gezondheidsbevordering’, dat zal iedereen als muziek in de oren klinken. En gelukkig niet als toekomstmuziek.
(HH)
‘Knuffelen is goed voor je zelfvertrouwen’
Februari 2023
Deze kop stond boven een artikel in het AD en trok meteen mijn aandacht. Het is wetenschappelijk bewezen: knuffelen is goed voor de mens. Zelf kom ik uit een liefdevol maar zeker geen knuffelgezin. En mijn eigen knuffelvaardigheden zijn pas op latere leeftijd tot bloei gekomen, mede door de komst van mijn kleinkinderen.
Hoogleraar psychologie Sander Koole legt uit hoe het precies werkt. Aanraking zorgt voor rust en kalmte in het lichaam, wat leidt tot minder stress. En dat is positief voor je geestelijke en lichamelijke afweersysteem. Een knuffel zorgt voor de aanmaak van dopamine (belangrijk voor je geluksgevoel) en niet te vergeten oxytocine. Dit hormoon speelt al vanaf de geboorte een belangrijke rol bij de hechting tussen moeder en kind en blijft gedurende de rest van ons leven bepalend voor onze gemoedstoestand, onze onderlinge banden en intimiteit.
Ik werd blij toen ik dit allemaal las. Maar ik dacht ook meteen: hoe moet dat nu? In een tijd dat grensoverschrijdend gedrag een begrip is geworden en sommige overheidsinstanties functioneringsgesprekken voeren met open deuren om ‘elke schijn van’ maar te voorkomen. Misschien moet je maar gewoon afgaan op je eigen gevoel: geef iemand een knuffel of een aai over de arm als je denkt dat hij of zij daar behoefte aan heeft. Knuffel je man, kinderen en vrienden naar hartenlust. En wanneer iemand dat liever niet heeft, dan lach je die persoon vriendelijk toe. Ook dat zal ongetwijfeld de oxytocinegehaltes ten goede komen, net als bijvoorbeeld muziek luisteren, je huisdier aaien en samen lachen.
Bron: Beijn C: Knuffelen is goed voor je zelfvertrouwen; AD, 21-01-2023.
(HH)
Heel veel ouderen in Nederland zijn ondervoed en nog meer lopen het risico op ondervoeding
Januari 2023
Na een periode waarin we werden overspoeld met reclames voor allerhande lekkernijen die velen van ons wellicht (in overvloed) hebben genuttigd tijdens de feestdagen, starten we dit jaar met een bericht over ondervoeding. En dan hebben we het over Nederland — niet over een verwegland, waar dit fenomeen helaas nog veel te vaak aan de orde is. Al met al best een alarmerend bericht, zeker als je bedenkt dat de vergrijzing alleen maar toeneemt. En daarmee dus ook het aantal gezondheidsproblemen ten gevolge van ondervoeding.
Jos Borkent (Wageningen University & Research) concludeert in zijn proefschrift dat ruim 13% van de nog thuiswonende mensen van 65 jaar en ouder ondervoed is. Ze eten te weinig, met als gevolg een te lage BMI, gewichtsverlies en te weinig spiermassa. Bij bewoners van verpleeghuizen is dit probleem nog groter: 80% van de bewoners blijkt niet voldoende eiwitten en calorieën binnen te krijgen. Een opmerkelijk feit, omdat bij de thuiswonende groep ondervoeding een eindstation is van een proces, aldus Borkent. Door bijvoorbeeld het overlijden van een partner (en dan niet meer willen koken voor zich zelf of het simpelweg nooit geleerd hebben) kiezen mensen gemakkelijk voor kant-en-klaar maaltijden of een boterham.
Het ligt dus voor de hand om te denken dat de mensen die in een verpleeghuis wonen hier geen last van hebben. Zij krijgen immers hun warme prak dagelijks geserveerd uit de centrale keuken. Jammer genoeg blijkt hier echter vaak geen kok aan het roer te staan die verstand heeft van evenwichtig samengestelde en smakelijke maaltijden. Hier valt nog een hoop winst ter behalen door inkopers en keukenmedewerkers beter te scholen op voedingsgebied.
‘Dit is niet op te lossen met een extra plakje kaas’
De onderzoeker stelt dat de eiwit- en energie-inname dusdanig beneden peil is dat je je de vraag kunt stellen of je nog moet willen dat mensen in de laatste fase van hun leven ‘optimaal’ gaan eten. “Ondervoeding is een ziekte”, aldus Jos Borkent en als iemand niet meer anders (= beter) wil eten dan is dat een vrije keus.
Eerlijk gezegd vind ik dit een nogal boude uitspraak. Als iemand ondervoed is – en in het verhaal van Borkent gaat het dan nog alleen over macronutriënten – dan is een logische conclusie dat de status van de micronutriënten eveneens onder de maat is. Alles bij elkaar kan dit zeker leiden tot een fysieke en mentale degeneratie, waardoor iemands levenslust (ongewild) langzaam maar zeker verdwijnt. En dan is er van ‘een vrije keus’ geen sprake meer.
(HH)
Archief 2022
Archief 2021
Archief 2020
Archief 2019
Archief 2018
Archief 2017