Veel Nederlanders zeggen dagelijks bewuste voedingskeuzes te maken. Eet u eigenlijk wel gezond?

December 2022

Dit lijkt een eenvoudige vraag, maar schijn bedriegt. Om te beginnen: wat is eigenlijk precies de definitie van gezond eten? Daar kunnen de meningen nogal over verschillen; voor de één is het vegan, een ander eet alleen biologisch en weer een ander vermijdt koolhydraten. Sommigen vinden de adviezen van het Voedingscentrum oké en anderen menen dat een aanvulling met voedingssupplementen een must is. En zo kun je nog wel even doorgaan.

Kortom, een simpele vraag, maar niet een simpel antwoord.

Toch is het zeker een positief signaal dat dat uit een grootschalig onderzoek (De Healthy Lifestyle Monitor van Multiscope) onder ruim 5.000 Nederlanders van 18 jaar en ouder naar voren komt dat 82% zegt dagelijkse bewuste voedingskeuzes te maken. Concreet houdt dat vooral in dat meer wordt gelet op voldoende inname van groente en fruit. Bewuste inname van suikers en vetten en keuzes die met drinken te maken hebben (voldoende water, minder frisdrank en alcohol) komen minder vaak aan bod. De voornaamste reden om te kiezen voor ‘gezondere’ voeding is de gezondheid, gevolgd door het op peil houden of verlagen van het gewicht.

Opvallend is dat meer vrouwen dan mannen aangeven te letten op gezond eten en drinken en dat de leeftijdsgroep tussen de 35 en 49 jaar zich hier het minst mee bezig houdt.

Gezond, gezonder, gezondst: in ieder geval is elk stapje in de goede richting al een verbetering.

Nieuw onderzoek: zoete frisdrank echt niet goed voor de gezondheid

November 2022

‘Frisdrankdrinkers overlijden eerder’; in januari 2020 plaatsten wij het nieuwsbericht met deze titel op onze site.

Frisdrank is en was een populaire dorstlesser. In 2018 werd in Nederland ruim 1,6 miljard liter frisdrank gedronken. In een grootschalig onderzoek in 10 Europese landen werd toen een verband gevonden tussen het drinken van frisdrank, gezoet met suiker of kunstmatige zoetstoffen, en hogere sterftecijfers.

Een nieuwe Amerikaanse studie bevestigt de oude bevindingen. Het dagelijks drinken van twee of meer suikerhoudende dranken kan het risico om te overlijden aan obesitas-gerelateerde kanker verhogen. Dranken met kunstmatige zoetstoffen op hun beurt verhogen het risico op het krijgen van alvleesklierkanker, terwijl het onderzoek deze categorie frisdrank ook in verband brengt met een grotere kans op overlijden aan hart- en vaatziekten.

Uiteraard moeten de resultaten van deze onderzoeken wel gerelateerd worden aan andere voedings- en leefstijlfactoren.

(HH)

Bron: McCullough ML et al.: Sugar- and Artificially-Sweetened Beverages and Cancer Mortality in a Large US Prospective Cohort; Cancer Epidemiology, Biomarkers & Prevention 31(10):1907-1918, 2022.

Nederlandse werknemers Europees kampioen zitten

Oktober 2022
Uit nieuwe cijfers van het RIVM (in samenwerking met het CBS, september 2022) is gebleken dat een groot deel van de Nederlanders, namelijk 32% van de volwassen bevolking, meer dan 8,5 uur per dag zit. Dat feit maakt dat Nederland momenteel Europees kampioen zitten is en dat is beslist geen reden voor een feestje! Juristen, accountants en medewerkers in de ICT-sector lopen voorop als het om aantal zituren per dag gaat.
Wat is er dan mis met zitten? Het grootste probleem is dat je je beenspieren, de grootste spieren van ons lichaam, weinig gebruikt als je zit. Hierdoor neemt de concentratie vetten in het bloed toe en tegelijkertijd neemt de insulinegevoeligheid af, processen die bij hart- en vaatziekten en diabetes een belangrijke rol spelen. Als je staat of loopt, heb je hier geen last van.
Zelfs als je zittend werk hebt, kun je dit probleem relatief makkelijk ondervangen met een zit-sta bureau, liefst voorzien van een loopband om tegelijkertijd te werken en te lopen.
Maar ook met kleine aanpassingen is al een hoop winst te behalen: neem de trap in plaats van de lift, loop even mee met een collega die aanbiedt koffie voor je te halen, of telefoneer en vergader staand. Dat laatste blijkt ook nog eens veel tijdswinst op te leveren.
Zitten wordt wel aangemerkt als het nieuwe roken en te weinig lichaamsbeweging is wereldwijd doodsoorzaak nummer 4. De coronapandemie en het daaruit voortvloeiende verplicht thuiswerken hebben deze cijfers nog verder ongunstig beïnvloed. Eigenlijk best wel raar, want de meesten van ons zullen inmiddels toch echt wel weten dat bewegen gezond is voor lichaam en geest. Veel zitten is echt een risicofactor, die zich uiteraard niet alleen tot de werkvloer beperkt.

(HH)

Bron: Nederlandse werknemers zitten gemiddeld 10,7 uur op een doordeweekse dag; website TNO, 14 september 2022.

BABY GEBAAT BIJ ZWANGERSCHAPSMULTI

Een goed begin is het halve werk

September 2022
Wereldwijd worden jaarlijks ongeveer 20 miljoen baby’s geboren met een laag geboortegewicht, 14 miljoen baby’s worden te vroeg geboren (voor 37 weken) en 23 miljoen baby’s zijn te klein voor de duur van de zwangerschap. Deze pasgeborenen hebben niet alleen een grotere kans om te overlijden, maar ze zijn ook vatbaarder voor infecties en hebben op latere leeftijd een groter risico op chronische gezondheidsklachten.
Een gevarieerde voeding met de juiste voedingsstoffen is een goede basis voor gezondheid. Maar nog beter is het als hier al voor de geboorte een begin mee wordt gemaakt. Dat is al gebleken uit diverse studies en wordt nu weer bevestigd door recent vierjarig onderzoek van de Universiteit van Gent bij zwangere vrouwen in Burkina Faso.
Dagelijks namen vrouwen in de interventiegroep een multi-vitaminen mineralen preparaat verrijkt met eiwitten en energie. De controlegroep kreeg suppletie van enkel ijzer en foliumzuur. De onderzoekers constateerden dat de duur van de zwangerschap bij de interventiegroep gemiddeld iets langer was, er minder baby’s werden geboren met een laag geboortegewicht en dat het gemiddelde gewicht en de lengte bij de geboorte hoger lag. Een goede nutriëntenstatus voor moeder en kind: dat is een ideaal plaatje waaraan helaas heel vaak niet kan worden voldaan.

(HH)

Bronnen: De Kok B et al: Prenatal fortified balanced energy-protein supplementation and birth outcomes in rural Burkina Faso: A randomized controlled efficacy trial; PLoS Medicine 19(5):e1004002, 2022. Minder baby’s met te laag geboortegewicht dankzij voedingssupplement; nieuwsbericht Universiteit Gent, 30 mei 2022.

Goedkoop of duurkoop?

Augustus 2022
Eind juni meldde RTL-Nieuws de uitkomst van een onderzoek van marktonderzoeker Multiscope, waaruit bleek dat meer dan de helft van de Nederlanders voedingssupplementen gebruiken. Het gaat dan vooral om multivitamine- en mineralenpreparaten, maar ook kruidensupplementen scoren hoog. Het merendeel van de gebruikers, namelijk 62%, gebruikt zelfs dagelijks een voedingssupplement. In geld uitgedrukt gaat het dan om ongeveer 1,1 miljard euro per jaar.
Goed nieuws natuurlijk dat al zoveel mensen zich bewust zijn van het nut van voedingssuppletie en ook willen/kunnen investeren in hun eigen gezondheid.
De keerzijde van de medaille is dat de meeste mensen nu nog kiezen voor de huismerken van grote winkelketens omdat die vaak relatief goedkoop zijn. Relatief, omdat de doseringen van die huismerken vaak lager dan zijn optimaal, waardoor je er meer van in moet nemen. En ook de samenstellingen (denk bijvoorbeeld aan mineraalverbindingen) zijn vaak minder uitgebalanceerd dan de kwaliteitsmerken. Dus het gaat goed, maar het kan nog beter.

Bron: Meer dan de helft van Nederlanders gebruikt supplementen; website RTL-Nieuws, 30 juni 2022.

Niet elk pondje gaat door het mondje

Juli 2022
Obesitas is een chronische ziekte en een van de belangrijkste doodsoorzaken in Europa, aldus de conclusie in het European Regional Obesity Report dat in 2022 is gepresenteerd.

Wereldwijd kampt ongeveer 30% van de wereldbevolking en 50% van alle Nederlanders vanaf 18 jaar met overgewicht (waarvan 15% morbide obesitas). Overgewicht gaat hand in hand met een breed scala aandoeningen, zoals diabetes, verhoogde bloeddruk, hart- en vaatziekten, luchtwegaandoeningen en zelfs sommige soorten van kanker.
Waarom laten zoveel mensen het dan zover komen? Deze vraag is eigenlijk niet terecht, volgens dr. Karen Freijer, algemeen manager bij het partnerschap Overgewicht Nederland.
“Nog steeds denken veel mensen, óók zorgprofessionals, bij obesitas en overgewicht: eigen schuld, dikke bult. Ga maar meer bewegen en gezonder eten – en dan is het zo over”, stelt Karen Freijer vast. “Dat stigma moet eraf. Obesitas is een chronische ziekte, staat ook als zodanig in de lijst International Classification of Diseases 11”.

Dus niet alleen leefstijlfactoren zijn een mogelijke oorzaak van overgewicht, maar ook medicijngebruik en psychische, hormonale of genetische factoren kunnen rol spelen. Net als zoiets eenvoudigs als te weinig slaap.
Daarnaast heeft onderzoekster Rachelle de Vries aangetoond dat ons brein is voorgeprogrammeerd om de locatie van calorierijk voedsel beter te onthouden dan caloriearm voedsel. Een uitstekende evolutionaire overlevingsstrategie, waarschijnlijk ontwikkeld toen de mens nog jager-verzamelaar was. De spil van deze strategie is de hypothalamus, die als belangrijkste taak heeft ervoor te zorgen dat we niet doodgaan van de honger. Helaas heeft dit hormoonkliertje met de grootte van een suikerklontje een voorkeur voor calorierijk voedsel en zal onze prefrontale cortex zijn beste beentje voor moeten zetten om de gevulde koek te vervangen door een appel.
De zorgprofessional zal dus eerst een goede diagnose moeten stellen wanneer hij een cliënt voor zich krijgt met overgewicht of obesitas. Alle factoren die hierbij een rol kunnen spelen, moeten overwogen worden. En dat kunnen ook problemen in het sociale domein (denk aan eenzaamheid, schulden, werkeloosheid) zijn.

(HH)

Bron: Obesitas behandelen begint met de erkenning als chronische ziekte; nieuwsbericht website WUR, 5 mei 2022.

Onderzoek naar omzetting 5-HTP door darmbacteriën

Juni 2022
Bára Waclawiková promoveerde dinsdag 7 juni aan de rijksuniversiteit Groningen op haar onderzoek naar de interactie tussen darmbacteriën, serotoninemetabolisme en het functioneren van de darm. Het bacteriële metabolisme van bacteriën werd verder opgehelderd. Hierbij werd vervolgens ook gekeken naar het effect van dit proces op zowel de bacteriën als de gastheer.
Het bleek dat er verschillende darmbacteriën zijn die 5-hydroxytryptofaan (5-HTP) – de voorloper van serotonine – kunnen omzetten in 5-hydroxyindool. Deze stof stimuleert dan weer de beweeglijkheid van de darmen door calciumkanalen te stimuleren. Daarnaast veranderde de aanwezigheid van dit 5-hydroxyindool de samenstelling van het darmmicrobioom.
Deze resultaten geven nieuw inzicht in de fysiologische rol van door bacteriën geproduceerde indolen. Daarnaast kunnen ze bijdragen aan de ontwikkeling van nieuwe therapieën om de darmmotiliteit te beïnvloeden via het darmmicrobioom.
Delen van het proefschrift zijn vrij toegankelijk op het research portal van de Rijksuniversiteit Groningen.

(LV)

Bron: That gut instinct! Novel insights in the interplay between the microbiota, serotonin metabolism and gut function; persbericht RUG, juni 2022.

“Als bewegen een pil was, dan zou iedereen hem nemen”

Mei 2022
Deze illustere woorden werden gesproken door de 82-jarige professor Norman Lazarus, een van de auteurs van een artikel in het wetenschappelijk tijdschrift ‘Aging Cell’ waarin het gezondheidseffect van bewegen op oudere leeftijd wordt beschreven. En dat effect blijkt nog groter dan al gedacht.
In ons bloed bevinden zich namelijk afweercellen, T-cellen of T-lymfocyten, maar naarmate we ouder worden neemt het aantal af. Dat is jammer want deze T-cellen speuren ziektes op, zodat ze bestreden kunnen worden. Je immuunsysteem gaat vanaf je 20e ieder jaar iets achteruit, waardoor ouderen vatbaarder zijn voor infecties, artritis en andere ziektes.
De wetenschappers volgden een team van ouderen die regelmatig lange afstanden fietsen (ruim 100 km). Bij deze fysiek actieve ouderen bleek dat ze evenveel T-cellen in hun bloed hadden als iemand van 20, met alle positieve gevolgen van dien.
De mens is niet gemaakt om stil te zitten maar om fysiek actief te zijn. Als je dagelijks voldoende in beweging bent (en dan hoef je echt geen 100 km te fietsen) verbeter je je conditie, voorkom je ouderdomsgebreken en blijft je immuunsysteem jonger dan jijzelf.

(HH)

Bron: Peer W: 80’er met immuunsysteem van 20’er; AD, 4-2-2022.

Wat vindt Nederland van de eiwittransitie?

April 2022
Dit is de titel van een rapport van ProVeg waarin wordt gekeken hoe de gemiddelde Nederlander staat tegen over eiwittransitie ofwel de verschuiving van dierlijke eiwitten naar plantaardige en/of nieuwe eiwitbronnen. Vaak staat het eetgedrag centraal: hoeveel vlees eten we? Of welk percentage mensen mindert hun vleesconsumptie. In dit onderzoek wordt vooral de focus gelegd op de filosofische houding van mensen in deze kwestie. Welke richting willen mensen uit in de toekomst en waarom.
Hieronder vindt u een drietal belangrijke conclusies die naar voren zijn gekomen:

Ruim een kwart (28%) van de Nederlanders hoopt dat we ooit in Nederland helemaal geen dieren meer als voedsel zullen gebruiken.
Eveneens een kwart verwacht dat dat ooit zo zal zijn.
Bijna driekwart van de Nederlanders vindt dat we meer plantaardige producten en minder dierlijke producten moeten consumeren.

Als u benieuwd bent hoe de meningen over het eten en kweken van dierlijke producten verdeeld zijn over de verschillende bevolkingsgroepen, of naar de verschillende motivaties, dan kunt u het hele, makkelijk leesbare rapport hier bekijken. De andere rapporten in deze serie, over de rol van de overheid, de rol van het bedrijfsleven of over diervrije alternatieven, kunt u vinden op de website van ProVeg.

(HH)

Rapport: Wat vindt Nederland van de Eiwittransitie? – De toekomst van de veehouderij; ProVeg i.s.m. Kieskompas, januari 2022.

Astmapatiënten hebben baat bij speciale quercetine-formule

Maart 2022
Quercetine is een van de bekendste bioflavonoïden en komt voor in allerlei soorten groente en fruit, zoals appels, druiven, uien, bessen, kruisbloemige groenten en tomaten, maar ook in noten, rode wijn, thee en kruiden. Een nadeel is echter dat quercetine net als veel andere plantenextracten maar moeizaam wordt opgenomen. Over het algemeen komt slechts zo’n 20% van een regulier quercetine-supplement in het bloed terecht. Bovendien kan de mate van opname sterk verschillen per individu. Een speciale formulering van quercetine waarbij de bioflavonoïde is gebonden aan fosfatidylcholine uit lecithine (Phytosome^®-technologie) blijkt de biobeschikbaarheid aanzienlijk te vergroten.

Italiaanse wetenschappers hebben bekeken in hoeverre deze quercetine-formule zinvol zou kunnen zijn voor astmapatiënten. Aan de studie namen 58 patiënten met astma en rhinitis deel. Alle patiënten kregen een standaardbehandeling, bestaande uit corticosteroïden of bronchodilatoren (luchtwegverwijders). 30 van hen kregen bovendien quercetine gekoppeld aan fosfatidylcholine: 10 patiënten kregen 250 mg/dag en 20 kregen 500 mg/dag. De interventie vond plaats in de lente omdat de symptomen dan vaker en regelmatiger optreden.
Na 30 dagen bleek dat aanvulling van de standaardbehandeling met quercetine gekoppeld aan fosfatidylcholine aanzienlijk betere resultaten opleverde dan alleen de standaardbehandeling. In de groepen die beide behandelingen kregen werden tot 50% minder ongemakken overdag en tot 70% minder symptomen ’s nachts gemeld. Daarnaast zorgde quercetine-suppletie voor een grotere verbetering van de uitademsnelheid (Peak Expiratory Flow). De toevoeging van quercetine had ook een gunstig effect op andere aspecten van de behandeling van astma: minder gebruik van inhalers, neusdruppels en rescue medicatie (kortwerkende luchtwegverwijders). Ten slotte daalde de oxidatieve stress significant meer bij gebruik van quercetine.
Volgens de onderzoekers laat hun studie duidelijk zien dat quercetine gebonden aan fosfatidylcholine de frequentie en symptomen van astma-aanvallen gunstig kan beïnvloeden.

(WD)

Bron: Cesarone MR: Supplementary prevention and management of asthma with quercetin phytosome: a pilot registry; Minerva Medica 110(6):524-529, 2019.

Multi nuttig voor mentale conditie ouderen

Februari 2022
Voeding en gezondheid gaan hand in hand. En met gezondheid bedoelen we dan zowel het fysieke als geestelijke aspect. Nieuwe studies geven steeds meer prijs hoever die relatie gaat. Eerder onderzoek liet het nog niet zien, maar een grote gerandomiseerde studie met multivitaminen wijst nu uit dat een dagelijkse aanvulling op de voeding ouderen beschermt tegen het afnemen van de geestelijke vermogens.

Een studiegroep rond professor Laura Baker van de Wake Forest School of Medicine in North Carolina kwam november vorig jaar met een sneak preview van de onderzoeksresultaten. Daaruit blijkt dat drie jaar slikken van een multivitamine de geestelijke achteruitgang van 65-plussers met 60% of 1,8 jaar vertraagt.
Deze specifieke studie (COSMOS-Mind Studie) maakt deel uit van de grotere COSMOS-studie naar de effecten van suppletie op gezondheid. Daarbij staat de vraag centraal: Als de kwaliteit van het voedsel achteruitgaat, hoe kun je er dan voor zorgen dat de nadelige effecten daarvan op onze gezondheid worden beperkt? De onafhankelijke opzet, omvang, duur en evidente scores van deze studie geven alle redenen om de uitkomst serieus te nemen. Opvallend detail van de resultaten is dat mensen met hart- en vaatziekten, van wie bekend is dat de geestelijke aftakeling eerder begint, het meest baat hadden bij de dagelijkse multivitamine als aanvulling op de voeding.

De komende tijd kunnen we vast nog meer onderzoeksresultaten verwachten van deze uitgebreide COSMOS-studies. Wilt u alvast wat meer weten? Lees dan het hele artikel hier.

(HH)

Bron: Stam H (Foodlog): Multivitaminepil toch nuttig tegen geestelijke aftakeling ouderen en hartpatiënten?; msn.com, 27-12-2021.

Spieren beter af met levertraan

Januari 2022
In het verleden was levertraan vooral bekend -en berucht vanwege de smaak- als drankje dat ter voorkoming van een vitamine D-tekort werd gegeven als de r weer in de maand zat. De unieke combinatie van omega-3 vetzuren en de vitaminen A en D blijkt echter tot meer in staat dan alleen het verbeteren van de calciumopname in de botten en het aanvullen van vitaminen. Uit een recent Noors onderzoek komt namelijk naar voren dat deze olie een belangrijke bijdrage kan leveren aan het herstel van spierweefsel na inspanning.

Aan de studie deden 1.002, voor het merendeel mannelijke (783) recreatieve sporters (gemiddelde leeftijd 46,8 jaar) mee. Allereerst werden bloedmonsters genomen om hun waarden C-reactief proteïne (CRP) te bepalen. CRP is een acutefase-eiwit dat in de lever wordt geproduceerd en in de bloedsomloop wordt opgenomen. Het is een ontstekingsmarker: na het ontstaan van een ontsteking neemt de CRP-bloedwaarde binnen 6-8 uur flink toe. Ook bij spierschade als gevolg van intensief sporten neemt de CRP-waarde (sterk) toe.
Verder moesten de deelnemers informatie verstrekken over het gebruik van omega-3 supplementen, waaronder levertraan. Vervolgens namen de sporters deel aan een moutainbike-race over 91 km. Een etmaal na de race werd opnieuw bloed afgenomen om de CRP-waarden te bepalen.
Uit de resultaten bleek dat 274 sporters regelmatig een omega-3 supplement namen, van wie er 173 levertraan gebruikten. Zowel voorafgaand aan de inspanning als daarna hadden deze sporters significant lagere CRP-waarden in het bloed, wat duidt op minder spierafbraak en ontstekingsreacties. Bij de sporters die regelmatig levertraan gebruikten was het effect echter het grootst, en dan vooral bij degenen die het minst fit waren of een hoge BMI hadden.

(WD)

Bron: Wærstad Hansen M et al.: Regular consumption of cod liver oil is associated with reduced basal and exercise-induced C-reactive protein levels; a prospective observational trial; Journal of the International Society of Sports Nutrition 18(1):51, 2021.

< Terug